سلامت نیوز: خواب فعالیت بسیار پیچیده‌ای است. مراحل مشخصی از خواب در رشد بدن، فرآیند یادگیری، حافظه و عملكرد روزانه موثر هستند.

دانشمندان معتقدند مغز در مرحله خواب REM ترمیم می‌شود. جالب است بدانید مغز در مرحله‌ای از خواب، بسیار فعال است و متابولیسم آن تا 20 درصد افزایش می‌یابد.

همچنین الگوی امواج مغزی (EEG) بسیار شبیه زمان بیداری می‌شود و ضربان قلب و تنفس به سطح بیداری در روز می‌رسد.

دمای بدن و فشار خون افزایش می‌یابد و سیستم عصبی سمپاتیك كه پاسخ‌های تحریكی را ایجاد می‌كند دو برابر بیداری فعال می‌شود.

به طور خلاصه خواب REM مرحله‌ای از خواب است كه در آن مغز كاملا فعال است اما فعالیت مغز به صورتی نیست كه شخص به اطراف خود واقف و در نتیجه بیدار باشد.

همچنین در مرحله خواب REM یادگیری تكمیل و آنچه آموخته‌ایم در حافظه تثبیت می‌شود. برای همین دانش‌آموزانی كه تمام شب را برای خواندن درس بیدار می‌مانند، اغلب كمتر از كسانی كه خواب كافی دارند اطلاعات خود را به یاد می‌آورند.

این مرحله معمولا با رویا دیدن فعال همراه است و ما اغلب رویاهایی را كه نزدیك به صبح دیده‌ایم به یاد می‌آوریم.

البته به نظر می‌رسد رویاهای صادقه مرتبط با مرحله‌ای غیر از REM باشد (مرحله خواب آرام)، در خواب طبیعی شبانه دورهای خواب REM حدود پنج تا 30 دقیقه طول می‌كشد و حدودا هر یك ساعت و نیم یكبار تكرار می‌شوند.

خواب REM مجموعا حدود 25 درصد كل زمان خواب را در افراد جوان تشكیل می‌دهد. نوع دیگری از خواب كه به خواب موج آهسته هم معروف است، چهار مرحله دارد.

در این چهار مرحله، خواب بتدریج از سبك به بسیار عمیق تبدیل می‌شود. مرحله سه و چهار كه خواب عمیق محسوب می‌شوند، لذت‌بخش‌ترین و آرامش‌بخش‌ترین مراحل خواب به شمار می‌آیند.

فردی كه خواب عمیقش محدود شده باشد (مراحل سه و چهار) با احساس خستگی بیدار می‌شود. این احساس هیچ ارتباطی به طول زمان در بستر ماندن وی ندارد.

خواب عمیق به طور طبیعی حدود 20 درصد از كل زمان خواب افراد جوان را تشكیل می‌دهد، اما افراد بالای 65 سال بندرت به مراحل سه و چهار خواب وارد می‌شوند. در واقع خواب آنها اصولا سبك است. به همین علت افراد پیر اغلب دچار خستگی مزمن هستند.

در خواب عمیق، نفس كشیدن بسیار كند می‌شود. فشارخون پایین می‌آید و ضربان قلب حدود 30 درصد كمتر از بیداری می‌شود. در این مرحله بیدار كردن فرد خوابیده بسیار دشوار است.

شاید بتوان رویاهای صادقه را نیز به این بخش از خواب مربوط دانست. ثابت شده است كه رویاها طی خواب موج آهسته هم ایجاد می‌شوند، گاهی حتی كابوس هم در جریان این نوع خواب اتفاق می‌افتد.

تفاوت رویاهایی كه در خواب موج آهسته ایجاد می‌شوند با رویاهای خواب REM این است كه رویاهای خواب REM ممكن است به خاطر آورده شوند در حالی كه رویاهای خواب موج آهسته معمولا در خاطر نمی‌مانند.

به عبارت دیگر رویاهای زمان خواب آهسته در حافظه تثبیت نمی‌شوند. در خواب عمیق تجدید قوای بدن و ترمیم آن صورت می‌گیرد.

در آغاز این مرحله غده هیپوفیز پالسی را مخصوص هورمون رشد آزاد می‌كند كه باعث رشد پوست و ترمیم ماهیچه‌ها می‌شود.

همچنین در خواب عمیق سطح موادی كه سیستم ایمنی را فعال می‌كنند، در خون افزایش می‌یابد. بنابراین خواب عمیق به دفاع بدن در برابر عفونت كمك می‌كند.
خواب برای سلامت و تندرستی انسان بسیار مهم است.در خواب عمیق سطح موادی كه سیستم ایمنی را فعال‌می‌كند، در خون افزایش می‌یابد بنابراین خواب عمیق به دفاع بدن در برابر عفونت كمك می‌كند

به طور خلاصه بعد از آرام گرفتن در بستر، وقتی در خواب سبكی فرو می‌رویم، درواقع به مرحله اول خواب وارد شده‌ایم و به طور طبیعی این مرحله بتدریج عمیق‌تر می‌شود تا به مرحله دو، سه و چهار (خواب موج آهسته)‌ تبدیل شود، سپس از خواب عمیق به خواب سبك برمی‌گردیم، یعنی از مرحله چهار برمی‌گردیم به مراحل سه ، دو و یك. این رفت و برگشت حدود یك ساعت و نیم به طول می‌انجامد.

سپس اولین خواب REM كه اغلب بسیار كوتاه است، تجربه می‌شود. این سیكل خواب موج آهسته و سپس REM تا صبح سه تا پنج بار تكرار می‌شود.

در این سیكل‌ها هرچه به صبح نزدیك می‌شویم، از مدت خواب موج آهسته كم و بر میزان خواب REM افزوده می‌شود بنابراین یك‌سوم ابتدایی شب باارزش‌ترین زمان خواب را تشكیل می‌دهد.

در ضمن اگر مدتی بی‌خوابی كشیده باشیم، خیلی سریع‌تر مراحل یك و دو را طی كرده و به خواب عمیق سه و چهار وارد می‌شویم.

محققان بیولوژی می‌گویند برخورداری از خواب مناسب برای سلامت و تندرستی انسان بسیار مهم است. اگر برای خوابیدن دچار مشكل هستید و در طول شب چند بار از خواب بیداری می‌شوید یا در طول روز احساس خستگی شدید می‌كنید، می‌توانید این ترفند را استفاده كنید.

از یك برنامه‌ریزی منظم تبعیت كنید

بارها شنیده‌اید كه بهتر است هر روز در یك ساعت مشخص از خواب بیدار شده و در یك ساعت منظم به رختخواب بروید و حتی آخر هفته‌ها هم از این الگو تبعیت كنید، اما چرا این كار اهمیت دارد؟ در واقع این مساله تمام ریتم‌های گردش را به هم ارتباط می‌دهد. خواب فرآیندی است كه تنظیم‌كننده كل فعالیت‌های بدن
است.

سونیا آنكولی، استاد دانشگاه كالیفرنیا می‌گوید: اگر یك شب درست بخوابید، این كار به وضعیت خواب شب آینده‌تان نیز كمك می‌كند، زیرا شما باید در زمان‌های مشخصی از روز بیدار باشید وگرنه تا زمانی ‌كه دوباره به خواب بروید، احساس خواب‌آلودگی خواهید كرد بنابراین بهتر است برنامه مشخصی داشته باشید و پیش از خواب به فعالیت‌های آرامش‌بخشی مانند حمام آب گرم یا مطالعه بپردازید.

زمان خواب همه چیز را تعطیل كنید

اگر ساعتی روبه‌روی تخت شماست،‌ آن را جابه‌جا كنید. خارج كردن ساعت از محیط خواب 90 درصد مشكل افرادی را كه سخت به خواب می‌روند حل می‌كند. اگر به محض بیدار شدن از خواب بخواهید بدانید ساعت چند است، ناگهان خود را از خوابی‌‌ آرام به مرحله بیداری كامل خواهید كشاند، در این صورت دچار مشكل می‌شوید.

به طور كلی وقتی مسوولیت‌ها زیاد می‌شود،‌ خواب اولین چیزی است كه از مدار اهمیت خارج می‌شود، اما با برنامه‌ریزی درست در زمان می‌توان با همراه داشتن مسوولیت‌ها، میزان خواب را تنظیم كرد، زیرا خواب مناسب تاثیر بسزایی در سلامت و تندرستی انسان  دارد.

منبع: جام جم آنلاین