مهدی ملک محمد در گفت‌و‌گو با ایلنا گفت: اقدامات لازم برای سلامت روان در برابر بلایای طبیعی از جمله زلزله مقطعی نیست و از زمان وقوع آن تا مدت‌ها بعد باید موردتوجه قرارگیرد.وی خاطرنشان کرد: وقوع زلزله آغاز یک فرایند روان‌شناختی است که در انتها به اختلال روانی یا بازگشت به زندگی طبیعی فرد منجر می‌شود.این روان‌شناس حاصل شدن هر یک از این نتایج را منوط به چگونگی مدیریت زلزله عنوان کرد و افزود: اگر مدیریت به خوبی صورت نگیرد فرد زلزله زده مبتلا به اختلال روانی خواهد شد همانطور که در زلزله‌های که در گذشته داشتیم با افزایش آمار اختلالات روانی رو به رو بوده‌ایم.
ملک محمد با اشاره به تحقیقات موفق ومعتبری که روان‌شناسان در زلزله بم انجام دادند، افزود: در زلزله بم، زلزله زدگان نسبت به قبل از وقوع زلزله با افزایش ۱۲۱ درصدی اختلالات مزمن روانی وهمچنین افزایش ۱۴۰ درصدی استرس روبه رو شدند.وی با بیان اینکه چنین آمارهایی نشان می‌دهد زلزله بم را آنطورکه باید و شاید مدیریت نکرده‌ایم، افزود: اختلالاتی همچون شوک، خشم، احساس افسردگی، اضطراب و اختلال خواب بعد از بحرانی همچون زلزله است کاملا طبیعی هستند اما از جایی غیر عادی محسوب می‌شوند که به یک اختلال پایدار روانی منجر شود به طوری که بعد از دو سال از وقوع زلزله همچنان فرد زلزله زده افسردگی و اضطراب را با خود به همراه دارد.
ملک محمد اضافه کرد: نتایج دیگر تحقیقات این روان‌شناسان نشان داد که در سال‌های بعد از وقوع زلزله بم بزهکاری، خشونت و شکست تحصیلی در مدارس نسبت به قبل از وقوع زلزله افزایش پیدا کرد.این روان‌شناس به سه سطح واکنش کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت افراد در برابر زلزله اشاره کرد و افزود: واکنش کوتاه مدت از لحظه پس از وقوع زلزله آغاز و تا یک هفته پس از آن ادامه دارد و واکنش میان مدت تقریبا از هفته دوم پس از زلزله آغاز و تا یکسال پس از زلزله نیز ادامه خواهد داشت.
وی ادامه داد: واکنش اولیه و کوتاه مدت پس از زلزله با شوک، خشم، اضطراب، کج خلقی، تحریک پذیری سریع، پرحرفی یا برعکس منزوی شدن از دیگران، اختلال خواب، احساس گناه از زنده ماندن به دلیل ازدست دادن اطرافیان، اشکال در تمرکز و حافظه است.ملک محمد واکنش میان مدت پس از زلزله را استمرار برخی از واکنش‌های اولیه وکوتاه مدت به علاوه واکنش‌های‌شناختی‌تر همچون نگرانی از آینده دانست و افزود: هر چه تاثیرات فرد از زلزله بیشتر باشد واکنش‌های او نیز بعد از زلزله بیشتر خواهد بود.
این روان‌شناس واکنش بلند مدت پس از زلزله را بعد از سال اول وقوع آن عنوان کرد و افزود: اختلالات مزمن روانی از واکنش‌های دراز مدت بعد از زلزله است به طوری که فرد زلزله زده ممکن است به انواع اختلالات اضطرابی دچار شود که ترس‌های مرضی و غیر عادی، افسردگی از این اختلالات است.وی ادامه داد: همچنین اختلال استرس پس از سانحه که از ویژگی آن کابوس‌های شبانه و حتی کابوس‌های روزانه و به یادآورن لحظه وقوع زلزله است ممکن است درفردزلزله زده به وجودآید به طوری که دو سال پس از از زلزله با این اختلال مواجه است.
ملک محمد با تاکید بر اینکه بدن و روان کاملا یک هویت به هم چسبیده دارند، افزود: وقتی بدن دچار آسیب بشود به طور حتم روان آن نیز آسیب خواهد دید، از همین رو باید برای سلامت روان افراد نیز اقدامات لازم صورت گیرد.وی با اشاره به اینکه افرادی که به عنوان روان‌شناس به مناطق زلزله زده اعزام می‌شوند به طورحتم باید آموزش ببینند، افزود: فرد امدادگر یا روان‌شناس باید واکنش‌های فرد زلزله زده را بشناسند و همچنین بپذیرد.
این روان‌شناس تاکیدکرد: روان‌شناسان و امدادگران اعزامی به مناطق زلزله زده آذربایجان شرقی باید به زبان ترکی مسلط باشند زیرا در غیر این صورت نمی‌توانند به زلزله زدگان کمک روان‌شناسی کنند.ملک محمد با تاکید بر اینکه امداگران و روان‌شناسان باید از شوخی کردن با زلزله زدگان به بهانه شاد کردن فضا به شدت پرهیز کنند، افزود: در آن صورت فرد زلزله زده متوجه می‌شود که امدادگریا روان‌شناسی که برای نجات آن‌ها آمدهاند هیچ اطلاعی از فضای به وجود آمده در مناطق زلزله زده ندارد.
این روان‌شناس با تاکید بر اینکه امدادگران و روان‌شناسان اعزامی به مناطق باید شنونده‌هایی خوبی برای زلزله زدگان باشد، افزود: افراد تا مدت‌ها پس از وقوع زلزله خیلی دوست دارند اتفاقی را که برایشان رخ داده است برای افراد دیگر بازگو کنند به طوری که ممکن است فردی در طول روز برای ده نفر، ۱۰ بار این اتفاق را روایت کند.ملک محمد افزود: وقتی جامعه جهانی نسبت به مردم یک شهر توجه نشان می‌دهد باید مراقب بود که آن‌ها احساس نکنند که همیشه نیازمند این کمک‌ها هستند بلکه باید در کنار این کمک‌ها توانمندسازی این مردم نیز مورد توجه قرار گیرد.
وی درادامه به توانمندسازی افرادزلزله زده استان آذربایجان شرقی و حفظ احساس استقلال آن‌ها تاکیدکرد و افزود: مردم کشورهای دیگر و حتی مردم کشورخودمان تا یک زمانی کمک‌های خود را به زلزله زدگان ارسال می‌کنند و از یک زمان به بعد این کمک قطع می‌شود و آن‌ها به وضعیت قبل ازوقوع زلزله که همه نیاز‌هایشان را خود تهیه می‌کردند باید بازگردند.
این روان‌شناس با تاکید بر اینکه باید مراقب باشیم به فرد زلزله زده احساس ناتوانی دست ندهد، افزود: نباید فرد زلزله زده احساس کند که همیشه باید به او کمک شود زیرا در این صورت او از برگشتن به زندگی گذشته خود قبل از وقوع زلزله عاجز است.ملک محمد بیان کرد: باید بررسی شود که فرد قبل از وقوع زلزله به چه کاری مشغول بوده است اگر دریک زمینی کار می‌کرده است باید هر چه سریع‌تر این زمین برایش فراهم شود و یا اگر در کارخانه‌ای به کار مشغول بوده است که اکنون تخریب شده، باید فورا برای اشتغال او کاری کرد.وی ادامه داد: در این صورت افراد زلزله زده بعد از ارسال کمک‌ها می‌توانند روی پای خود بایستد چیزی که متاسفانه در مورد بم اتفاق نیفتد، تا یک مدت کمک‌های ملی و جهانی به مردم ارسال شد اما آن‌ها بعد از مدتی به حال خود رها شدند بدون اینکه توانمندسازی در مورد آن‌ها اتفاق صورت گرفته باشد.
نظر شما