سلامت نیوز : جمعیت سالمندان كشور ما در حال رشد است و آن‌طور كه تخمین زده‌اند تا 40 سال آینده، یك‌چهارم جمعیت ایران را آنها تشكیل خواهند داد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم ؛ با توجه به این نكته مهم پرسش هایی در ذهن نقش می‌بندد؛ از جمله این‌كه چه اقداماتی برای رفاه بیشتر این گروه از افراد جامعه صورت گرفته است و مسوولان چه برنامه‌هایی برای روبه‌رو شدن با افزایش جمعیت آنها دارند؟ یا اساسا به چه كسی سالمند می‌گویند؟ اینها پرسش‌هایی بود كه برای یافتن پاسخ‌شان با دكتر پریسا طاهری، متخصص طب سالمندان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی و رییس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت گفت‌وگویی انجام دادیم.

به نظر می‌رسد ابتدا باید از تعریف سالمندی آغاز كنیم؛ به‌طور خاص به چه فردی سالمند گفته می‌شود؟

سالمندی براساس تقسیم‌بندی‌های مختلف، تعاریف متفاوتی دارد؛ ولی بهترین تقسیم‌بندی كه ساده‌ترین آن نیز محسوب می‌شود و در امور قانونی هم كاربرد دارد، تعریف تقویمی است. ملاك و معیار این تقسیم‌بندی، سن فرد است.

در واقع براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی افراد 60 سال و بالاتر از آن سالمند محسوب می‌شوند.

جمعیت سالمندان در كشور ما در حال رشد است. آیا آماری در این زمینه وجود دارد؟

براساس آخرین سرشماری كه در سال 1390 انجام شده است، بیش از 8.26 درصد جمعیت كشور را سالمندان تشكیل می‌دهند و پیش‌بینی می‌شود این گروه تا حدود 40 سال آینده بین 21 تا 25 درصد جمعیت ایران را شامل شود؛ به این معنی كه تا سال 2050 میلادی، یك نفر از هرچهار تا پنج نفر سالمند خواهد بود.

برای روبه‌رو شدن با چنین جمعیتی قطعا باید نیازها و مشكلات آنها را شناخت؛ مهم‌ترین اینها كدام است؟

نكته مهمی كه در مورد سالمندان باید در نظر داشت این است كه مسائل جسمانی، روانی، اجتماعی و روحانی دوره سالمندی باید با هم و در كنار هم در نظر گرفته شود. متاسفانه با توجه به این‌كه در حال حاضر تعداد متخصصان بالینی طب سالمندی در كشور ما كمتر از تعداد انگشتان یك دست است. مسائل و مشكلات مختلفی برای سالمندان پیش می​آید؛ به عنوان نمونه یكی از مشكلات شایع سالمندان تداخلات دارویی است، چرا كه این گروه از داروهای مختلفی مصرف می‌كنند و این موضوع می‌تواند موجب بروز عوارض زیادی شود.

موضوع دیگر توجه به سندرم‌های شایع دوران سالمندی است. در واقع با توجه به این‌كه بیماری‌های قلبی ـ عروقی از نظر شیوع و درصد، یكی از شایع‌ترین مشكلات جسمی سالمندان به حساب می‌آید، ولی بسیاری از بیماری‌های دیگر هم در این دوران رخ می‌دهد كه گرچه درصد بالایی از مشكلات را به خود اختصاص نمی‌دهد، ولی بار مالی و هزینه بسیار سنگینی را به خانواده‌ و بیمه‌ها تحمیل می‌كند؛ به‌عنوان نمونه بیماری دمانس یا اختلال حافظه و پوكی استخوان كه در صورت سقوط موجب شكستگی‌های وسیع می‌شود، از جمله این مشكلات است كه باید به آنها توجه جدی شود.

مشكلات روانی سالمندان نیز معمولا مورد غفلت واقع می‌شود و اطرافیان فرد سالمند چنین تصور می‌كنند كه افزایش سن عامل بروز بیماری‌هایی مانند افسردگی است؛ در حالی‌كه باید بدانید سالمندی مساوی با وابستگی، بیماری و ناتوانی نیست و هدف متخصصان بالینی طب سالمندی هم این است كه سالمندان بتوانند این دوران را همراه با توانمندی و موفقیت سپری كنند.

بنابراین هنگامی سالمندان موفق و توانمندی خواهیم داشت كه مجموعه سیستم ارائه خدمات به‌گونه‌ای پیش رود كه بتواند خدمات مورد نیاز را به فرد سالمند ارائه دهد، وضع او را ارزیابی كرده و از بروز بیمار‌ی‌های قابل كنترل پیشگیری كند. همچنین این گروه باید بتوانند در صورت بروز بیماری، بموقع اقدامات توانبخشی را انجام دهند تا از عارضه‌دار شدن یا باقی ماندن عوارض بیماری پیشگیری شود.

چه برنامه‌هایی برای كاهش مشكلات سالمندان و بهبود شرایط زندگی آنها در وزارت بهداشت مورد توجه و اجرا قرار می‌گیرد؟

وزارت بهداشت براساس نص صریح قانون كه در برنامه پنجم توسعه هم به آن اشاره شده، متولی سلامت آحاد جامعه و از جمله سالمندان است. در این زمینه هم برنامه‌های كلانی در وزارت بهداشت طراحی شده و در واقع برای ارائه خدمات به سالمندان با تمركز و دقت بر بیماری‌های شایعی كه این افراد با آن‌ درگیر هستند، برنامه‌ریزی لازم صورت گرفته و این طرح‌ها در همه 47 دانشگاه كشور نیز در حال اجراست. علاوه بر این، در بیش از 200 شهرستان هم برنامه شیوه زندگی سالم با تاكید بر تغذیه مناسب و برنامه مراقبت‌های ادغام یافته انجام می‌گیرد.امیدواریم با اجرا شدن برنامه پزشك خانواده، ارائه خدمات به سالمندان هم در تمام شهرستان‌ها و دورترین نقاط كشور سامان یابد تا این گروه از شهروندان بتوانند بموقع به متخصصان مراجعه كرده و خدمات مورد نیاز را دریافت كنند.

اگر به‌طور خاص بخواهیم به سالمندانی اشاره كنیم كه تنها زندگی می‌كنند، این گروه با چه مشكلاتی روبه‌رو هستند؟

یكی از عوامل خطری كه سالمندان با آن مواجه هستند، از دست دادن همسر، مهاجرت فرزندان و در یك كلام تنها ماندن فرد سالمند است. بنابراین لازم است همه ما این نكته را در نظر داشته باشیم كه تنها زندگی كردن سالمندان، حداقل 15 -10 بیماری را به همراه خواهد داشت؛ به این معنی كه احتمال بروز آن برای سالمندان تنها بیشتر از گروهی است كه تنها نیستند. پس با توجه به این‌كه شرایط زندگی هر فرد به‌طور خاص و با تصمیم خود او تعیین می‌شود، باید این حق را به سالمندان بدهیم كه خود نحوه زندگی‌شان را انتخاب كنند. بنابراین مجبور كردن سالمند برای رفتن به خانه سالمندان یا زندگی همراه فرزندانی كه بخوبی منزلت و شأن او را رعایت نمی‌كنند، قابل دفاع نیست. پس باید انتخاب محل زندگی را به خود سالمند واگذار كنیم؛ ولی در هر حال نباید فراموش كرد تنها زندگی كردن یكی از عوامل خطر برای سالمندان است.

با این توضیح پس نمی‌توان حكم واحدی برای نگهداری سالمندان در مراكز خاص یا خانه‌های سالمندان داد.

از نظر منشور قانون حمایت از سالمندان، فرد سالمندی كه دچار اختلال حافظه یا بیماری دمانس نشده باشد، خودش می‌تواند در مورد انتخاب محل زندگی تصمیم بگیرد. اما گاهی متاسفانه فرزندان برای پدر و مادر سالمند و سالم خود تصمیم می‌گیرند كه این مساله می‌تواند به بروز اختلال در جایگاه اجتماعی سالمندان منجر شود.

فراموش نكنیم همان‌طور كه دین مبین اسلام در موارد متعدد بر احترام به سالمندان توصیه كرده است، ما هم باید به بهترین شكل با آنها همكاری و همراهی كنیم؛ اما متاسفانه امروزه در بعضی خانواده‌ها كمتر شاهد این‌گونه رفتارهای مبنی بر احترام به سالمند هستیم.

در نهایت به سالمندان چه توصیه‌ای می‌كنید؟

سالمندی بخشی طبیعی از زندگی است كه باید به بهترین شكل سپری شود. همچنین باید در نظر داشت كه افزایش طول عمر انسان، رسیدن به دوره سالمندی و تجربه كردن این دوران، یكی از موفقیت‌های بهداشتی هر جامعه‌ای محسوب می‌شود كه باید از این شرایط به بهترین شكل استفاده كرد.

همچنین فراموش نكنیم فردی موفق خواهد بود كه دوره سالمندی را همراه با توانمندی و سلامت تجربه كند. اگر این دوره از زندگی با چهار گنجینه سلامت جسم، سلامت روان، تامین مالی در حد مورد نیاز و حمایت عاطفی همراه شود یكی از لذت‌بخش‌ترین دوران‌های عمر خواهد بود. به یاد داشته باشیم این گنجینه‌ها را باید در طول عمر و سال‌های زندگی ذخیره كرد.