سلامت نیوز :  داشتن هوای پاک و محیط‌زیست سالم یکی از مولفه‌های نسل چهارم حقوق بشر است به نحوی که چنین حقی در دایره شمول حقوق طبیعی آحاد شهروندان قرار می‌گیرد. اگرچه بسیاری از حقوقدانان معتقدند ارتباط هوای پاک و برخورداری از زیست سالم با حیات و زندگی انسانی جزو نسل اول حقوق بشر قرار می‌گیرد. این اصل مورد پذیرش همه کشورهای جهان قرار گرفته و در قالب حقوق ملت در قوانین اساسی تنظیم و از کرامت و جایگاه والایی برخوردار است. زیرا زیست سالم و برخورداری از محیط پاک را به عنوان پایه حیات انسانی قرار داده‌اند و هرگونه تهدید این حق به مثابه نقض حقوق شهروندی و حقوق بشر قلمداد می‌شود همچنانکه اصل پنجاهم قانون اساسی ایران این امر را به زیبایی بیان می‌دارد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از شرق ؛ مقررات حقوق بین‌الملل و اسناد بین‌المللی و داخلی این امر را موردتوجه و تاکید قرار داده‌اند. مطابق اصل نخست اعلامیه استکهلم «انسان از حقوقی بنیادین برای داشتن آزادی و برابری و شرایط مناسب زندگی در محیط‌زیستی که به او اجازه زندگی با حیثیت و سعادتمندانه را بدهد برخور‌دار است.» بر این اساس حق برخورداری از هوای سالم و پاک و عاری از آلودگی برای شهروندان، جزو لاینفک زندگی قرار گرفته و تضمین آن در راستای حق بر محیط‌زیست سالم جزو حقوق اولیه هر شهروند قرار می‌گیرد. در این راستا حق بر هوای پاک از زیرمجموعه‌های حق بر محیط‌زیست سالم به شمار می‌رود و در برخی قوانین بر «حق تنفس بر هوای پاک» صحه گذاشته شده است. بر اساس این امر هر شهروندی حق دارد در هوایی پاک و سالم تنفس کند و دولت‌ها مکلف به اتخاذ تدابیری برای تضمین آن می‌باشند. همچنانکه در ایران اصل پنجاهم قانون اساسی این تکلیف را بر عهده همگان قرار داده است.

در زمینه آلودگی هوا و حق بر حیات نیز می‌توان اینگونه استدلال کرد که با توجه به اهمیت عنصر هوا در زندگی انسان‌ها، رابطه مستقیمی بین حفاظت از هوا در برابر آلودگی و حق برحیات وجود دارد، به عبارت دیگر وجود عنصر هوا مرتبط با صرف حیات و نبودن آلودگی در آن مرتبط با کیفیت حیات می‌باشد؛ بنابراین برای تعیین حداقلی از کیفیت زندگی و حیات برای شهروندان لزوم مقابله با آلودگی هوا اهمیت ویژه‌ای دارد... دولت‌ها وظیفه فراهم آوردن بستر و محیطی پاک برای شهروندان خود دارند و دسترسی به زندگی سالم و داشتن محیط‌زیست پاک و هوای عاری از هر نوع آلودگی جزو حقوق فطری و طبیعی آنان است. از سوی دیگر بر این اساس هر شهروندی حق دارد در هوایی پاک و سالم تنفس کند و دولت‌ها مکلف به اتخاذ تدابیری برای تضمین آن می‌باشند.

در ایران نظام حقوقی ما با تصویب قوانین مختلف، مقرراتی را برای داشتن هوای پاک و الزاماتی برای دولت جهت فراهم آوردن شرایط و بسترهای داشتن هوای پاک در نظر گرفته است، پیشگیری و مقابله با آلودگی و هر اقدام مخربی که موجب برهم خوردن تعادل و تناسب محیط‌زیست شهروندان می‌شود. قوانین متعددی دیگری در نظام حقوقی ما وجود دارد، که می‌توان به ماده 570 قانون مجازات اسلامی اشاره کرد. در کل نظام حقوقی ایران آلودگی هوا را جرم انگاری نموده است. واقعیت مساله این است که آلودگی هوا به علت تهدیدات جدی‌ای که علیه بهداشت و سلامتی و محیط‌زیست سالم شهروندان دارد، نقض حقوق شهروندی و بشر تلقی می‌شود.