سلامت نیوز: طوفان نمک بلند شود، تهران که هیچ، حتی شمال شرق کشور را هم زیر سایه خود می‌کشد. برخاست‌های نمکی که تا چند وقت پیش تنها استان‌های مجاور دریاچه ارومیه را تهدید می‌کرد و نگرانی استان‌های نزدیک دریاچه را با خود همراه کرده بود، حالا تهدیدی جدی برای تمامی استان‌های نیمه شمالی و حتی شمال شرقی کشور شده است.
تهدیدی که به ۱۰۰ یا ۲۰۰ کیلومتر دورتر هم اکتفا نکرده و به گفته سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه، «در صورت احیا نشدن این دریاچه، طوفان نمک شمال و شمال شرق کشور را در بر خواهد گرفت.» در ماه‌های گذشته دبیر فراکسیون محیط‌زیست مجلس هم بارها از سونامی نمک و رسیدن آن به تهران حکایت کرده بود، اما به نظر می‌رسد پایان حکایت سونامی نمک، پایتخت نیست و حالا صحبت از رسیدن آن به شهرهای شمال شرقی کشور است.
داودرضا عرب در دومین نشست ستاد احیای دریاچه ارومیه در پاسخ به پرسشی که گفته می‌شود بهتر است دریاچه خشک شده و از نمک‌های آن برداشت شود تا تلاش کنیم آن را احیا کنیم، گفت: « در صورتی که دریاچه به حال خود رها شود، نمکی که از این غول خفته بر می‌خیزد تا شمال شرق ایران پیش خواهد رفت. در صورت معلق شدن ذرات نمک در هوا، جنگل‌ها، مزارع و درنهایت زندگی مردم تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت. هزینه‌هایی که برای کنترل نمک دریاچه باید بپردازیم بسیار بیشتر از هزینه‌هایی خواهد بود که برای احیای آن هزینه می‌شود. درحال حاضر در گزارش‌هایی به ما اعلام شده که میزان سقط جنین در دام‌های حاشیه دریاچه افزایش یافته است، در عین حال چنانچه شرایط به همین صورت ادامه پیدا کند، تفاوت حداقل و حداکثر دمای هوا در این مناطق بسیار زیاد خواهد بود. از سوی دیگر، ۱۰میلیارد تن نمک در بستر دریاچه ارومیه وجود دارد که در خوشبینانه‌ترین حالت برداشت آن ۲۵۰سال زمان نیاز دارد؛ اگر هم فرض را بر این بگذاریم که برداشت انجام شود باید این میزان نمک را به کجا منتقل کنیم، مسأله مهمی است.» طوفان نمک و رسیدن آن به سایر شهرهای کشور موردتأیید مسعود تجریشی دبیر کمیته راهبری ستاد احیای دریاچه ارومیه هم هست. او معتقد است: «مدل‌سازی‌های اولیه نشان می‌دهد با توجه به کوچک بودن ذرات نمک امکان پراکنده شدن آنها تا شعاع ۷۰۰کیلومتری وجود دارد. بر همین اساس و با در نظر گرفتن این‌که این ریزگردهای نمکی می‌توانند مسیرهای طولانی را طی کنند، انتظار می‌رود در آینده به دنبال ادامه روند خشکی دریاچه ارومیه، ریزگردهای نمکی حاصل از آن به تهران نیز برسد.»
تشدید بیماری‌ها پس از خشک شدن دریاچه، نگرانی جدی در استان‌های همجوار دریاچه است. عرب سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه، عفونت‌های حاد دستگاه تنفس، آسم، عفونت‌های دستگاه فوقانی، بروز انواع سرطان و افزایش بیماری‌های قلبی و عروقی را از عوارض خشک شدن دریاچه ارومیه بر سلامت و زندگی مردم اعلام کرده و معتقد است: «بروز تابستان‌های گرم‌تر و خشک‌تر، زمستان‌های طولانی‌تر و سردتر، تسریع در روند ذوب پوشش برف منطقه، کاهش بارش، افزایش دما و تبخیر، کمبود آب و روان آب‌ها، شور شدن خاک، پراکندگی نمک، کاهش توان تولید زنبورداری، دامداری و دامپروری و کاهش توان تولید مراتع در اثر پراکنش نمک آثار دیگر عوارض خشک شدن دریاچه ارومیه است. بر این اساس تاکنون ۲۴ راهکار در ستاد احیای دریاچه ارومیه به تصویب رسیده است که به محض ابلاغ به دستگاه‌ها و تأمین بودجه عملیات اجرایی آنها آغاز می‌شود.» سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه افزود: «بر اساس محاسبات صورت گرفته زمان ۱۰ ساله برای احیای دریاچه ارومیه در نظر گرفته شده است که دو‌سال اول ( ۹۳ و ۹۴) مربوط به دوره تثبیت کانون‌های ریزگردهاست و ۷سال هم برای دوره احیا درنظر گرفته شده و سال ۱۴۰۲ زمان احیای نهایی دریاچه تعیین شده است.»
۶ کانون تولید ریزگرد در منطقه وجود دارد
عرب، شناسایی کانون‌های تولید ریزگرد و تثبیت آنها را یکی دیگر از مصوبه ستاد احیا عنوان کرد و گفت: «اکنون ۶ کانون فعال تولید ریزگرد در منطقه وجود دارد که باید هر چه زودتر تثبیت شوند چون ممکن است در ماه‌های آینده تولید گرد و غبار و نمک کنند. از این رو قرار شد با استفاده از روش‌های مختلف بیولوژیکی که به محیط‌زیست آسیب وارد نکند تثبیت شوند، البته قرار است در آینده به وسیله کاشت گیاهان کار تثبیت انجام شود. دیگر مصوبه نشست‌ها هم مصوبه مطالعه و اجرای برنامه حفاظت اکولوژیکی پارک ملی دریاچه با اولویت قسمت جنوبی است. این بخش رسوب‌گذاری کرده و قرار شد سازمان حفاظت محیط‌زیست مطالعه‌ای انجام دهد که براساس آن یک زیستگاه جدید گیاهی و جانوری ایجاد شود تا این تهدید به فرصت تبدیل شود.»
او با تأکید بر این‌که قرار شده است مطالعه‌ای درباره اثرات بهداشتی، اجتماعی و زیست محیطی ناشی از خشک شدن بخشی از دریاچه ارومیه تا زمان احیای آن انجام شود، ادامه داد: «مقرر شد یک برنامه معیشت جایگزین در منطقه تهیه شود تا از بخش کشاورزی به بخش صنایعی که مشکلات زیست محیطی ندارند تبدیل شود که قرار است وزارت صنعت، معدن و تجارت و استانداری‌ها این کار را انجام دهند. جلوگیری از برداشت غیرمجاز از آب‌های سطحی، تأمین اعتبار موردنیاز و تسریع در انتقال آب طرح انتقال آب از رودخانه زاب به حوضه آبریز دریاچه ارومیه، انتقال پساب تصفیه‌خانه‌های حوضه آبریز به دریاچه، تهیه کاداستر (نقشه) اراضی حوضه آبریز دریاچه ارومیه، اجرای طرح‌های مصوب دستگاه‌های اجرایی و ارزیابی و امکان سنجی بهره‌برداری صنعتی از املاح دریاچه ارومیه با رعایت ملاحظات زیست محیطی از دیگر مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه است.
آب خزر مناسب انتقال نیست
یکی از راهکارهای احیای دریاچه ارومیه، انتقال آب از دریای خزر به دریاچه ارومیه بود که بارها از سوی برخی کارشناسان مطرح شده بود و گفته می‌شد اجرای آن به دلیل هزینه‌های بالایی که دارد در اولویت نیست، اما به گفته سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه این طرح اجرایی نخواهد شد و آب خزر برای احیای دریاچه ارومیه مناسب نیست، «انجام این طرح بسیار گران است به‌طوری که برای هر ۵ مترمکعب آب ۵.۲ دلار اعتبار نیاز است و در بهترین حالت اجرای آن ۱۳سال زمان خواهد برد البته طرح‌های مشابه آن در مدت زمانی ۱۸سال به پایان رسیده‌اند. بنابراین اگر بخواهیم به امید خزر باشیم دریاچه ارومیه را از دست خواهیم داد. آب ورودی به دریاچه باید شیرین باشد، اگر آب را از خزر بگیریم و وارد دریاچه کنیم به دلیل سولفات‌هایی که آب خزر دارد، کف دریاچه بالا می‌آید و عمق آن کاهش می‌یابد. باید آب شیرین وارد دریاچه کنیم تا بخشی از نمک‌ها را حل کرده و عمق دریاچه را کاهش ندهد.» وی درباره روستاهای آسیب‌دیده در حوضه دریاچه ارومیه افزود: روستاهای آسیب‌دیده بیشتر در شرق دریاچه قرار دارند که بیشتر از طریق گرد و غبار و کاهش آب چاه‌هاست که کنترل گرد و غبار در تابستان امسال جزو برنامه‌ها و مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه است.
تخصیص ۱۵هزار‌میلیارد تومان اعتبار دولت برای احیای دریاچه ارومیه
دریاچه برای احیا و زنده ماندن به هزاران میلیارد تومان اعتبار و بیش از ۱۰سال زمان نیاز دارد. زمان و اعتباری که شاید در نظر بسیاری آن‌قدر سنگین و دور باشد که روزهای احیا را به رویایی تبدیل کند. به گفته عیسی کلانتری دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه، برای احیای دریاچه ارومیه ۱۵هزار‌میلیارد تومان از سوی دولت اعتبار تخصیص یافته است و برای سال‌جاری هم اعتباری در حدود هزار و ۵۰۰میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. او دراین نشست با اشاره به این‌که رئیس‌جمهوری اعلام کرده است که برای تخصیص اعتبار مزبور هیچ‌گونه مشکلی وجود ندارد، افزود: «در سال‌های آتی این رقم به فراخور سطح فعالیت‌ها تغییر می‌یابد و در سال‌های پایانی احیای این دریاچه، رقم کمتری تخصیص داده شود. بیشترین اعتبار تخصیص‌یافته برای احیای دریاچه ارومیه بین سال‌های ۹۴ تا ۹۸ پیش‌بینی می‌شود.» حداقل تا یک دهه آینده بحران ارومیه و دریاچه‌ای که سال‌ها به آن کم‌توجهی شد و زیر سایه کم‌توجهی تنها یک مو با خشک‌شدن فاصله دارد، بر سر کشور خواهد بود. بحرانی که اگر فکری به حال آن نشود، نمک را تا شرق کشور پراکنده می‌کند و منشا بروز و تشدید بیماری‌های بسیاری خواهد بود و هزینه‌هایی که بر کشور تحمیل خواهد کرد، بسیار بیشتر از هزینه‌هایی است که احیای آن می‌طلبد. از هم اکنون سقط جنین دام‌ها در اطراف دریاچه شروع شده و معلوم نیست چه چیزی در انتظار سایر جانداران منطقه است.
منبع:روزنامه شهروند
نظر شما