سلامت نیوز: رئیس پژوهشکده سرطان جهاد دانشگاهی حرفهای زیادی درباره سرطان دارد، او می گوید: عوامل زیادی از جمله سبک زندگی مردم به خصوص تغذیه نامناسب، سموم موجود در مواد غذایی و امواج الکترومغناطیسی در بروز این بیماری نقش دارند اما مسئولان برنامه جامعی برای پیشگیری ندارند، باید مردم را علیه این بیماری بسیج کنیم.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از فارس،بر اساس مطالعات انجام شده، برآورد می شود که حدود سه چهارم کل مرگ های جهان در سال 2030 مربوط به بیماری های غیر واگیر و در رأس آنها سرطان باشد این در حالی است که در کشور ما نیز سرطان در خط مقدم علت مرگ و میر قرار گرفته و آنچه نگران‌کننده است افزایش نرخ سرطان در افراد جوان کشور و سرعت بالای ابتلا به این بیماری کشنده است که در سالهای اخیر شتاب سریعی گرفته است.

به دلیل اهمیت این موضوع به سراغ کیوان مجیدزاده،رئیس پژوهشکده سرطان پستان جهاد دانشگاهی،دانشیار و بورد تخصصی بیوتکنولوژی پزشکی و مشاور ژنتیک رفتیم تا علاوه بر ترسیم سیمای سرطان در کشور،به تشریح وضعیت سرطان سینه به عنوان اولین سرطان در کشور بپردازد.

وضعیت سرطان را چگونه می‌بینید؟

مجیدزاده: طبق گزارش آژانس بین المللی ثبت سرطان، 57 درصد از موارد جدید سرطان و 65 درصد مرگ های ناشی از سرطان در کشورهای در حال توسعه اتفاق می افتد. در حال حاضر سرطان عامل 12 درصد از تمام مرگ ها در سراسر جهان بوده و آمار جهانی سرطان به علت پیری و رشد جمعیت و نیز رفتارهای پرخطر، در حال افزایش است .

افزایش بار ناشی از بیماری های مزمن یکی از بزرگترین چالش هایی است که در قرن21،سیستم های بهداشتی در سراسر جهان با آن مواجه هستند. افزایش طول عمر و مدرنیزه شدن سبک زندگی مردم همراه با افزایش تماس با بسیاری از عوامل خطر بروز بیماری های مزمن، منجر به تغییر بار ناشی از بیماری ها شده و در حال حاضر تهدیدی جدی برای سلامت و طول عمر انسانها است. یکی از مهمترین تهدیدهای بازار اقتصاد جهانی، خطرات ناشی از بیماری های غیرواگیر و مزمن است.

بر اساس مطالعات انجام شده، برآورد می شود که حدود سه چهارم کل مرگ های جهان در سال 2030 مربوط به بیماری های غیر واگیر (سرطان، قلب و عروق و ...) باشد و تخمین زده می شود از یک سوم تمام موارد سرطان ها، قابل پیشگیری و یک سوم دیگر به شرط تشخیص زود هنگام، بالقوه درمان پذیر است.

آنچه در حال حاضر در جامعه در مورد سرطان توجه واقع شده است؛ نرخ رشد این بیماری و سنین درگیری آن است.  مشاهدات معمول مردم و پزشکان نشان از افزایش آمار سرطان دارد به طوری که متاسفانه امروزه در بسیاری از خانواده ها حداقل یک بیمار مبتلا دیده می شود. که البته یکی از علل رشد سرطان در کشور را می توان ناشی از ارتقای روش های تشخیصی و غربالگری دانست که منجر به شناسایی بیشتر سرطان در افراد گردیده است.

 
 دلیل سرعت رشد سرطان در کشور چیست؟

مجیدزاده: یکی از اهداف اصلی این پژوهشکده در مقطع پیش رو بررسی همین موضوع است که چرا سرطان در کشور ما بالاست.به طوری که با ایجاد گروه‌های جدید پژوهشی(7 گروه از ابتدای سال در پژوهشکده به 3 گروه پژوهشی قبلی اضافه شده است). به عنوان مثال: تاسیس گروه پژوهشی پیشگیری از سرطان با کمک گروه‌های پژوهشی دیگر قصد دارد تا با بررسی عوامل ایجاد کننده و شناسایی فاکتورهای محیطی تشدید کننده سرطان، و درنتیجه اطلاع رسانی آن به جامعه از ایجاد و ابتلای این بیماری پیشگیری نماید.

از سوی دیگر گروه ژنتیک سرطان نیز به بررسی فاکتورهای ژنی زمینه ساز ایجاد سرطان می‌پردازد. همچنین این پژوهشکده با راه اندازی گروه های پژوهشی مهندسی زیست مواد و نیز گروه پژوهشی طب مکمل و جایگزین قصد دارد تا اثر سایر فاکتورهای محیطی مانند امواج و همچنین اثر عوامل توکسیک روی مواد غذایی، میوه و سبزیجات و سمومی که در سبزی‌ها و میوه‌ها وجود دارد را در ایجاد یا تشدید این بیماری شناسایی نماید.

پروسه ناقص سم‌پاشی محصولات از علل سرطان در کشور

به عنوان مثال: چنانچه می دانیم وقتی به محصولات کشاورزی سم می‌زنند باید اجازه دهند زمانی از پروسه سم پاشی بگذرد و بعد محصول را وارد بازار کنند اما به نظر می رسد در بسیاری از موارد محصولات بدون تاخیر زمانی مطلوب مورد نظر وارد بازار می‌شوند که این موضوع می‌تواند یکی از علل زمینه ساز ایجاد سرطان قلمداد شود.

آیا این موضوع به عدم نظارت مسئولان برمی‌گردد؟

مجیدزاده: به هر حال به نظر می رسد در این خصوص نیازمند سیستم نظارتی تعریف شده  و منظم تری در کشور هستیم.

هرچند گروه های پژوهشی در ابتدای مسیر قراردارند و هنوز زود است که راجع به نتایج بررسی‌های انجام شده صحبتی کنیم اما رویکرد، این است که به فاکتورهای محیطی توجه بیشتری کنیم، توصیه ما نیز به سایر مراکز دانشگاهی این است که بیشتر روی مسائل تحقیقاتی سرطان سرمایه‌گذاری کرده و به نیازهای مردم بپردازیم و ببینیم اصلی‌ترین فاکتورهایی که زمینه ساز  ایجاد سرطان در کشور می‌شوند چه عواملی هستند.

 
عوامل سرطانزا در ایران: مواد سمی،اشعه‌ها،امواج محیطی و کابل‌های فشار قوی برق

از نظر شما اصلی‌ترین فاکتورهای ایجادکننده سرطان در کشور کدامند؟

مجیدزاده: به طور کلی دو دسته فاکتور خطر وجود دارد. فاکتورهای محیطی و فاکتورهای بیولوژیکی از جمله فاکتورها می توان به انواع محیطی و مواد سمی موجود در مواد غذایی یا اشعه ای سرطان زا اشاره نمود که نقش امواج مختلف موجود در محیط هنوز مورد بحث است. در مورد فاکتورهای بیولوژیک نیز یکی از مهمترین جنبه ها زمینه های ژنتیکی و توارثی افراد است که اتفاقاً با عنایت به کشف ژن های مربوطه انجام اقدامات پیشگیرانه را میسر و مقدور ساخته است.

در ایران مشخص نشده یا در تمام دنیا؟

مجیدزاده: به طور کلی نقش برخی از امواج در ایجاد سرطان در مستندات علمی ذکر شده است.مثلاً امواجRadio Freqvency و Microwave آثار سرطان زایی اش در مستندات مختلف ذکر شده. همینطور کابل های فشار قوی برق (50 هرتز) با انتشار امواج الکترومغناطیس می توانند سبب برخی از انواع سرطان ها شوند.

گفته می‌شود این کابل‌های برق باعث سرطان خون در کودکان می‌شود؟

مجیدزاده: بله، در سرطان کودکان و برخی دیگر از سرطان ها اثرگذار است اما اینکه امواج موبایل و ماهواره‌ها بخواهند اثرگذار باشند هنوز به صورت علمی ثابت‌شده نیست البته آماری از طیف امواجی که در کشور توزیع می‌شود را به درستی نمی‌شناسیم به همین دلیل یک سری مطالعات را طراحی می‌کنیم تا به صورت دقیق و آزمایشگاهی صرفن ظر از اینکه چه امواجی وجود دارد اثرات محیطی آن را ارزیابی کنیم. آنچه اکنون تأکید داریم این است که "کشور باید روی سرطان سرمایه‌گذاری کند".

 
نهادهای مردمی برای کنترل سرطان بسیج شوند

یکی از مهمترین ابعاد سرمایه گذاری در زمینه تحقیقات و پژوهش های گسترده بُعد مردمی است. در تمام دنیا هزینه پژوهش در سرطان توسط نهادهای مردمی تأمین می‌شود بنابراین این حوزه نیاز به آموزش و فرهنگسازی دارد چراکه مردم تمایل دارند در جای درستی هزینه کنند و ما باید آنها را راهنمایی کنیم. حتی در بسیاری کشورهای غربی، با وجود اقتصاد بالاتر دولت ها، بخش قابل توجهی از هزینه پژوهش بیماری‌های مزمن از جمله سرطان را نهادهای مردمی تامین می کنند.

ما نیز معتقدیم، این موضوع باید مورد توجه نهادهای مردمی و خیرین در کشور نیز قرار گیرد تا مردم بتوانند در این زمینه مؤثر باشند. البته نقش دولت در جای خود باقی است اما هزینه‌هایی که در بحث سرطان به خصوص درمان و صدمات ناشی از ایجاد این بیماری در لایه های مختلف فعالیت های کشور به دولت تحمیل می‌شود بسیار بالاست بنابراین اگر تمرکز را روی مردم بگذاریم وضعمان بهتر خواهد شد.

در همین راستا پژوهشکده سرطان جهاد دانشگاهی بنیاد خیریه پژوهش و سرطان راه‌اندازی کرده و بنا دارد به صورت ملی و بین‌المللی کارش را جلو ببرد.

طرح و برگزاری نخستین جشنواره فرهنگی هنری با بهبودیافتگان سرطان در همین راستا دوم آبان برگزار شد که مورد استقبال بسیاری قرار گرفت لیکن در همین راستا پژوهشکده و بنیاد خیریه این پژوهشکده بنا دارد با طراحی و برگزاری جشنواره های مختلف در سطح شهر و کشور به فرهنگ سازی و اشاعه تفکر حمایت برای پژوهش و تحقیقات همت گمارد.

در این صورت است که مردم با مشارکت خود به نوعی هم عامل نظارتی می‌شوند و هم مطمئن هستند که پولشان صرف امور سرطان خواهد شد.

ما به دنبال به راه انداختن موج مثبت در کنترل سرطان هستیم و امیدواریم با انرژی های موجود در جامعه کار بزرگی را در این خصوص به انجام برسانیم که در این میان نقش رسانه ها بسیار با اهمیت خواهد بود.اگر رسانه‌ها بتوانند به این انرژی جهت درستی دهند کار بزرگی انجام شده است. می‌توانیم همه هنرمندان را در جهت پیشگیری از سرطان حرکت داده و موج مثبتی به راه بیاندازیم.

از موج به راه افتاده برای فوت مرتضی پاشایی خواننده جوان کشورمان اگر استفاده کنیم می‌توانیم کار خیر را با عواطف و احساسات مردمی به سمت و سوی مثبت هدایت کنیم.

البته باید در درجه اول مردم آموزش ببینند تا بدانند سبک مناسب زندگی و فرهنگ مناسب چیست چرا که این مباحث در پیشگیری از سرطان نقش مهمی ایفا می کند. به عنوان مثال: بعضی از آداب و روش‌های غذا خوردن و ورزش کردن در بروز یا درمان سرطان مؤثر است.

تا چه میزان برنامه‌های سازمان جهانی بهداشت در کنترل سرطان در کشور عملیاتی شده است؟

مجیدزاده: این را باید از وزارت بهداشت پرسید. سازمان جهانی بهداشت در سال 2012 پیشگیری از سرطان و بالا بردن کیفیت زندگی بیماران سرطانی را مورد تاًکید قرار داده است. با کنترل عوامل خطر نزدیک به 40 درصد مرگ ناشی از سرطان قابل پیشگیری خواهد بود و با درمان و تشخیص به موقع یک سوم بار آن کاهش خواهد یافت.

بنابراین در زمان فعلی تدوین برنامه های ملی پیشگیری و کنترل سرطان ها از ضرورت های بهداشتی هر جامعه و مؤثرترین عامل در راستای کاهش بروز و بار بیماری سرطان محسوب می شود.

 
ابتلای مردان ایرانی به سرطان بیش از زنان است

در سال 88 از تعداد کل 74 هزار و 67 مورد سرطان ثبت شده 41هزار و 169 مورد (55.58درصد) آن مربوط به مردان و 32 هزار و 898 مورد (44.48درصد) مربوط به زنان بوده است. بنابراین نسبت جنسی بروز سرطان در این سال برابر 125 است. یعنی در مقابل هر 100 بیمار زن 125 بیمار مرد وجود داشته است.

نظام ثبت سرطان از درددل‌های قدیم مسئولان که عملیاتی نشد!

 این در حالی است که می‌بینیم نظام ثبت سرطان هنوز به خوبی درکشور اجرا نمی‌شود؟

مجیدزاده: نظام ثبت سرطان از درد دل‌های عمده مسئولان بهداشتی کشور است. از چندین سال پیش درگیر این موضوع هستم . این موضوع همچنان نیازمند توجه جدی مسئولان وزارت بهداشت و درمان است.

دلیل آن را چه می‌دانید؟ آیا به دلیل مخفی نگه داشتن آمار ابتلا است؟

مجیدزاده: کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه تفاوت‌های پایه‌ای در خصوص آمار مبتلایان به سرطان دارند این در حالی است که زیرساخت اطلاعاتی در کشور ما رها است و زیرساختی نداریم که بتوانیم اطلاعات را جمع‌آوری کنیم.

تا چه میزان برنامه‌های سازمان جهانی بهداشت در کنترل سرطان در کشور عملیاتی شده است؟

مجیدزاده: این را باید از وزارت بهداشت پرسید. سازمان جهانی بهداشت در سال 2012 پیشگیری از سرطان و بالا بردن کیفیت زندگی بیماران سرطانی را مورد تاًکید قرار داده است. با کنترل عوامل خطر نزدیک به 40 درصد مرگ ناشی از سرطان قابل پیشگیری خواهد بود و با درمان و تشخیص به موقع یک سوم بار آن کاهش خواهد یافت.

بنابراین در زمان فعلی تدوین برنامه های ملی پیشگیری و کنترل سرطان ها از ضرورت های بهداشتی هر جامعه و مؤثرترین عامل در راستای کاهش بروز و بار بیماری سرطان محسوب می شود.

در سال 88 از تعداد کل 74 هزار و 67 مورد سرطان ثبت شده 41هزار و 169 مورد (55.58درصد) آن مربوط به مردان و 32 هزار و 898 مورد (44.48درصد) مربوط به زنان بوده است. بنابراین نسبت جنسی بروز سرطان در این سال برابر 125 است. یعنی در مقابل هر 100 بیمار زن 125 بیمار مرد وجود داشته است.

 این در حالی است که می‌بینیم نظام ثبت سرطان هنوز به خوبی درکشور اجرا نمی‌شود؟

مجیدزاده: نظام ثبت سرطان از درد دل‌های عمده مسئولان بهداشتی کشور است. از چندین سال پیش درگیر این موضوع هستم . این موضوع همچنان نیازمند توجه جدی مسئولان وزارت بهداشت و درمان است.

 دلیل آن را چه می‌دانید؟ آیا به دلیل مخفی نگه داشتن آمار ابتلا است؟

مجیدزاده: کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه تفاوت‌های پایه‌ای درخصوص آمار مبتلایان به سرطان دارند این در حالی است که زیرساخت اطلاعاتی در کشور ما رها است و زیرساختی نداریم که بتوانیم اطلاعات را جمع‌آوری کنیم.

 
گزارش ثبت سرطان وزارت بهداشت

سیمای سرطان از سوی وزارت بهداشت چگونه ترسیم شده است؟

مجیدزاده: سرطان پس از بیماری های قلبی عروقی دومین بیماری شایع در کشورهای توسعه یافته و سومین عامل مرگ در کشورهای کمتر توسعه یافته است. سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که 7.6 میلیون نفر(حدود 13درصد از کل مرگها) مرگ ناشی از سرطان در سال2008 ثبت شده است.

همچنین برآورد شده که مرگ های حاصل از سرطان تا سال 2030 به بیش از 13.1 میلیون برسد و این درحالی است که 70درصد از کل مرگ های سرطانی در کشورهای با درآمد پایین و متوسط اتفاق می افتد.

هم اکنون بسیاری از این گروه مرگ ها قابل جلوگیری هستند، چرا که بیش از 30درصد سرطان ها با زندگی سالم و با ایمن سازی علیه عفونت های عامل سرطان (HBV,HPV) قابل پیشگیری هستند. سایر سرطان ها نیز با تشخیص بهنگام می توانند درمان و مراقبت شوند حتی درد بیمارانی که در مرحله پیشرفته سرطان هستند با مراقبت های طب تسکینی بهبود می یابد.

 سرطان‌های شایع در کشور

چه نوع سرطان هایی در کشور بیشترین شیوع را دارند؟

مجیدزاده: بر اساس آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت در سال 88، 7هزار و822 تعداد مورد جدید سرطان پستان در ایران شناسایی شد. سرطان پستان همچنان در بین زنان در رتبه اول قرار دارد و با ASR 28.25بالاتر از موارد گزارش شده سرطان پوست است. پراکندگی استانی آن تقریباً یکسان است و در تمام استان ها بالاتر از سایر موارد سرطانی گزارش شده، قرار دارد. بجز در استان اردبیل که پس از معده و مری و نیز استان کهگیلویه وبویراحمد که بعد از پوست جای دارد.

اوج ابتلای سنی سرطان پستان 55-50 سال است.بر اساس گزارش سال 2008میزان بروز استاندارد شده آن در کشورهای پیشرفته 86.4 و در کشورهای کمتر توسعه یافته 27.3و در جهان 38.9 است. این آمار در آسیا 26.0و در آسیای شرقی 32.7گزارش شده است.

علت افزایش ابتلای جوانان به سرطان

سن ابتلا به سرطان به شدت پایین آمده علت آن را ارثی می‌دانید یا محیطی؟

مجیدزاده: به نظر من بحث دیگری علت آن است ما جمعیت جوانی داریم اگر شیوع تنظیم شده سرطان را با سن جمعیتی به دست آوریم می‌بینیم که جمعیت جوان ما در کشور بالاست و ابتلا به سرطان در جوانان درصدی را تشکیل داده و به دلیل نرخ بالای جوانی، نرخ سرطان هم بیشتر می‌شود البته می‌تواند به دلیل جنبه‌های ژنتیکی هم باشد.

نرخ سرطان سینه در مردان ایرانی از کشورهای دیگر بیشتر است

 برای پیشگیری از ابتلا به سرطان ارثی چه اقدامی لازم است؟

مجیدزاده: جوان بودن مبتلایان در بحث‌های ارثی اهمیت دارد ما اکنون آمارهای عجیبی داریم از نرخ مبتلایان مرد در کشور به سرطان سینه که در کشور ما از کشورهای دیگر بیشتر است و این به جنبه‌های ژنی برمی‌گردد. در زمینه سرطان‌های توارثی، سرطان قابل پیشگیری است چون این ژن‌ها در اکثر موارد قابل شناسایی‌اند و می‌توان آنها را در بین افراد سالم ارزیابی کرد و هر کسی که ناقل ژن معیوب بود را در کانال پیشگیری انداخت.

البته بیمه‌ها هم باید در این خصوص سرمایه‌گذاری های لازم را انجام دهند چراکه درحال حاضر بیمه ها در زمینه پیشگیری و مشاوره های ژنتیکی به منظور شناساسی عوامل زنتیکی سرطان و پروسه درمان آن هیچگونه حمایتی نمی‌کنند در بحث ژنتیک هزینه‌ها بسیار بالاست و کار غربالگری را فقط می‌توانیم برای افرادی با ریسک خطر بالا هستند انجام دهیم.

ویژگی‌هایی که دانستن آنها به پیشگیری از سرطان کمک می‌کند

ویژگی سرطان‌های توارثی چیست؟

مجیدزاده: سرطان‌های ارثی به معنی آن است که در خانواده افراد مبتلایی باشند که ویژگی‌های مدنظر برای احتمال بروز سرطان در آنان وجود داشته باشد. هر چند شناسایی این افراد سخت است اما این موضوع با آموزش قابل حل خواهد بود. با دانستن چند معیار مردم می‌توانند برای پیشگیری از ابتلا به سرطان ارثی مراجعه کنند:

1.سن ابتلای زیر 45 سال به سرطان در افراد خانواده درجه 1، 2 و 3

2. ابتلای 2 یا بیش از 2 نفر به یک نوع سرطان یا مجموعه‌ای از سرطان‌های در افراد خانواده درجه 1، 2 و 3.

3. ابتلای جنس غیرعادی به یکی از سرطان‌ها مثلاً ابتلای یک مرد به سرطان سینه

4. ابتلای یک نفر به بیش از یک سرطان مانند زنی که به سرطان تخمدان، سینه و تیروئید دچار می‌شود.

5. حضور برخی سرطان‌ها در یک خانواده مانند سرطان‌های آندومتر، پستان و تخمدان.

اگر مردم یاد بگیرند که با دیدن این موارد به پزشک مراجعه کنند می‌توان از ابتلای آنها به سرطان جلوگیری کرد بنابراین افراد سالم بالای 18 سال که یکی از این موارد فوق را در خانواده و افراد نزدیک خود دارند؛ در صورت مشاهده می‌توانند به پزشک مشاور ژنتیک مراجعه کنند جالب اینکه با مراجعه یکبار به پزشک و انجام آزمایش‌های لازم، وضعیت بیمار از نظر ناقل بودن به ژن های خطر ساز مشخص می گردد.

 اما برخی از سرطان‌ها علایم بارز ندارند؟

مجیدزاده: به همین دلیل است که می‌گوییم افراد سالم با مشاهده موارد گفته شده به پزشک مراجعه کنند در جنبه آموزشی، رسانه‌ها نقش مهمی دارند و می‌توانند باری را که از سوی سرطان‌ها به کشور تحمیل می‌شود تا حدی کاهش دهند.

 
آلودگی هوا بی‌تردید از عوامل ایجاد سرطان است

 برخی دلیل عمده شیوع سرطان در کشور را به دلیل سموم، آلودگی هوا و ... به گردن دولت می‌اندازند، نظر شما چیست؟

مجیدزاده: من نمی‌توانم به صورت جامع نقش دولت را تحلیل کنم اما به عنوان محقق و مسئول پژوهشکده می‌توانم بگویم بخشی از مسائلی که ایجاد شده اجتناب‌ناپذیر است و نمی‌توان وزارتخانه‌ای خاص را متولی کرد چون برخی از موضوعات در کشور تک تولی‌گری ندارد و باعث می‌شود توپ از میدان یک مجموعه به مجموعه دیگری انداخته شود. یکی از آنها بحث آلودگی هواست که امروز کسی مسئولیت آن را قبول نمی‌کند و همه هم می‌دانند که امروز آلودگی هوا یکی از مشکلات ما است و بدون انجام مطالعه می‌توانیم بگوییم در زمینه سرطان مشکل‌ساز است.

بنابراین اگر نگاه اصلاحی می‌خواهیم داشته باشیم به جای آنکه به دنبال مقصر باشیم باید سریع‌تر راه‌حل را پیدا کنیم یک مجموعه متمرکز باید از طرف دولت مسئولیت آن را بپذیرد و سایر سازمان‌ها با آن هماهنگ شوند اکنون بی‌قوارگی‌های بسیار جدی در حوزه‌های مرتبط با آلودگی هوا در کشور وجود دارد و فقط مربوط به تهران نمی‌شود و سایر شهرهای بزرگ ما نیز درگیر کرده است.

بحث‌های نظارتی هم یکی از همین معضلات است. ما در حوزه مواد غذایی ضعیف هستیم تمرکز لازم در این زمینه وجود ندارد ممکن است ساز و کار نظارتی وجود نداشته باشد که باید به راه‌اندازی آن فکر کنیم در واقع در محصولات داخلی کشور از فروشنده میوه و سبزی، تولیدکننده و ... این بی‌قوارگی را می‌بینیم و بدیهی است که در آن مشکل داریم.

انجام مطالعه ببن سربازان و تأیید بیماری آسم در آنها

 آیا آلودگی هوا و سموم بالا تغییرات محسوسی را بر نرخ سرطان گذاشته است؟

مجیدزاده: تاکنون مطالعه جامعی انجام نشده که بگوید این رشد به دلیل آلودگی هواست اما نمونه‌هایی وجود دارد به طور مثال مطالعه ژنتیکی در رابطه با آسم روی سربازان نیروی انتظامی که بر سر چهارراه‌های تهران برای کنترل ترافیک می‌ایستند انجام شده و نشان داد که ژن‌های مرتبط با بیماری آسم در این افراد نسبت به افراد عادی بسیار بیشتر شده است.

 تغییرات و جهش ژنی بر سرطان مؤثر است؟

مجیدزاده: 5 تا 15 درصد موارد سرطان ارثی است یعنی ژن دچار جهش می‌شود از پدر و مادر به ارث می‌رسد و هر فردی که ناقل باشد بین 8 تا 10 برابر بیشتر از سایرین احتمال ابتلا به سرطان را دارد پس سرطان بیماری ژنتیکی است و حتی عوامل محیطی و سموم اثرگذار باعث ایجاد جهش ژنتیکی می شوند و این جهش می‌تواند از والدین به ارث برسد یا به دلایل محیطی بروز یابد.

اما آنچه اهمیت دارد در سرطان‌های ارثی می‌توانیم فرد سالم ناقل ژن‌های سرطانی را شناسایی کنیم و اقدامات پیشگیری را برای آن انجام دهیم.

مصرف افزودنی‌های خوراکی در کارخانجات بیش از حد استاندارد

بازار مصرف غذاهای ارگانیک بسیار داغ شده آیا تأثیر مثبتی در پیشگیری از سرطان دارد؟

مجیدزاده: بعضی از افزودنی‌ها اگر بی‌قواره مصرف شود آثار منفی دارد و بر اساس آنچه اعلام می‌شود در برخی کارخانجات این افزودنی‌ها با استانداردهای مناسب استفاده نمی‌شود اکنون شرایطی شده که به راحتی نمی‌توانیم به هر چیزی اعتماد کنیم در رسانه‌ها می‌بینیم که آبلیموی تقلبی تولید می‌شود بنابراین انتظار داریم که میوه و سبزی‌های بدون سموم به بازار بیاید و استفاده شود.


هزینه های سرطان

 برآورد هزینه سرطان چقدر است؟

مجیدزاده: سرطان یکی از محرک های اصلی اتلاف هزینه های سلامت (مستقیم و غیرمستقیم) است. هزینه های مستقیم سلامت، شامل تمام هزینه های مربوط به تشخیص و درمان بیماری بوده که به صورت ویزیت، دارو، آزمایش یا هزینه های بستری در بیمارستان است و از جیب خود بیمار (out of pocket)، سهم بیمه های درمانی یا کمک های نقدی مراجع حمایتی و اجتماعی تامین می شود.

بخش دیگری را نیز بیماران برای رعایت رژیم های غذایی یا دسترسی به بهبودی و درمان در قالب سفر (درون و برون شهری) از جیب هزینه می کنند.

هزینه های غیرمستقیم شامل از دست رفتن بهره وری و کارایی بر اثر بیماری است مثل غیبت از محل کار به دلیل ناتوانی جسمی و روحی، افت و از دست دادن فرصت های شغلی و درآمد اقتصادی. در سراسر دنیا با از دست رفتن و اتلاف مقدار قابل توجهی از درآمد ملی خود در اثر عواقب منفی ناشی از بیماری های مزمن بر منابع و نیروهای کاری و کاهش در تولید ناخالص داخلی مواجه هستند. کشورهای با درآمد متوسط و کم بیشترین آسیب را از بیماری های غیرواگیر خواهند دید.

این هزینه چقدر است؟

مجیدزاده: بر اساس اعلام برنامه کنترل سرطان وزارت بهداشت در سال 2012 هزینه های درمان سالانه سرطان در کشور بیش از 700 میلیون دلار (هزینه های جراحی بیش از 200 میلیون دلار، هزینه های واردات دارو در سال 1389 بیش از 300 میلیون دلار و هزینه های جانبی 200 میلیون دلار) برآورد شده که بیش از 70 درصد آن را بیماران و مابقی کمتر از 30درصد توسط دولت پرداخت می شود.

میزان اهمیت و تأثیر ابتلا به سرطان در فرد و جامعه به حدی است که شبکه پیچیده ای از معضلات جسمی، روحی و خانوادگی را در ابعاد انسانی و اجتماعی فراهم می آورد و هر بخش خود متضمن هزینه هایی است که علاوه بر ضرورت انجام محاسبه بار یا برآورد آنها با روش های علمی، چالش عظیم تأمین منابع مالی مربوطه را برای مردم و سیاستگذاران در پی دارد.

اگر بخواهید پیشنهاد عملیاتی برای کنترل سرطان بدهید،پیشنهادتان چیست؟

مجیدزاده: با توجه به اهمیت بیماری های غیرواگیر و تأثیر شدیدی که بر ناتوان کردن افراد و همچنین وضعیت اقتصاد کشورها دارد، مجمع جهانی بهداشت برنامه سال 2007 را با عنوان «پیشگیری و کنترل بیمای های غیرواگیر، اجرای استراتژی جهانی» اعلام کرد.این استراتژی یک برنامه عملیاتی کامل برای پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر را نیز به همراه دارد.

در این برنامه،حمایت های مورد نیاز در اجرای موثر و پایش مداوم،برنامه های ملی مبارزه با بیماری های غیرواگیر و مدیریت بیماران در معرض خطر عنوان شده است که شامل موارد زیر است:

*افزایش آگاهی عمومی در مورد بیماری های غیرواگیر در حوزه تقویت و تحکیم سیاست های ملی در جهت.

*برنامه های پیشگیری از بیماری های غیرواگیر،

*ارتقای شاخص ها و انجام مداخلات ویژه برای کاهش ریسک فاکتورهای بیماری‌های غیرواگیر،

* انجام پژوهش های کاربردی در زمینه کنترل و پیشگری از بیماری های غیرواگیر،

* بهبود همکاری و مشارکت در پیشگیری و کنترل بیمای های غیرواگیر،

*برقراری سیستمی جهت پیگیری و ارزیابی پیشرفت های انجام شده در زمینه کنترل و پیشگیری غیرواگیر.

در این راستا سازمان جهانی بهداشت نیز هدف گذاری روشنی برای کشورهای دنیا انجام داد، مبنی بر اینکه بیماری های مزمن باید بین سال های 2005 تا 2015 به میزان 2درصد در هر سال کاهش یابد. دستیابی به این هدف سبب جلوگیری از مرگ 36 میلیون نفر خواهد شد.

هدف کنترل سرطان، کاهش میزان بروز و مرگ و میر و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پستان و خانواده آنها است.این کار اولاً نیاز به دانش روشن در روند سرطان زایی و عواملی دارد که بر سیر بیماری موثر بوده،ثانیاً درک فاکتورهای اجتماعی، اقتصادی و سازمانی است که مشخص می کند چگونه آن دانش استفاده بهینه داشته باشد.

در واقع استفاده از کلمه کنترل برای سرطان به معنی ایمنی زایی و ریشه کنی آن همچون بیماری های عفونی نیست بلکه به مفهوم تأثیر بر علل و عواقب سرطان است.