به گزارش سلامت نیوز فریبا عربگل در گفت‌وگو با فارس اظهار داشت: اختلالات دفعی در كودكان شامل بی‌اختیاری ادرار و مدفوع است كه از بین آن دو بی‌اختیاری ادرار شیوع بیشتر و بی‌اختیاری مدفوع اهمیت بیشتری دارد.

وی افزود: این اختلال زمانی مطرح می‌شود كه كودكی كه حداقل 4 ساله است در مكان و جای نامناسب و یا در لباس خود به‌طور عمد یا غیرعمد دفع مدفوع دارد و معمولاً به این صورت است كه كودك، مدفوع خود را به ‌طور كامل در لباس خودش تخلیه نمی‌كند و نشت مدفوع رخ می‌دهد.

عربگل تصریح كرد: شایع‌ترین مورد این بیماری زمانی است كه كودك یبوست دارد و مدفوع خود را نگه می‌دارد، مدفوع سفت می‌شود و سپس مدفوع شل و آبكی از كنار آن نشت كرده و كودك دچار بی‌اختیاری مدفوع می‌شود. البته مواردی نیز وجود دارد كه كودك یبوست ندارد و معمولاً در این نوع نشت مدفوع عمدی است و با اختلالات رفتاری و رفتارهای مقابله‌ای و لجبازی همراه است و گاه یك بیان پنهان خشم نسبت به والدین و طرف مقابل است.

وی ادامه داد: اكثر كودكانی كه مبتلا به بی‌اختیاری مدفوع هستند به نظر نمی‌رسد مشكلات رفتاری قابل توجهی داشته باشند ولی عده‌ای از این كودكان به علت طردشدن از سوی اطرافیان و سرزنش و شماتت توسط آنها اعتماد به نفس پائینی دارند. لذا ممكن است این كودكان به علت بوی نامطبوعی كه دارند از سوی همسالان طرد شوند و در نتیجه در این كودكان ارتباط با همتایان و همسالان تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

این فوق تخصص روانپزشكی كودك و نوجوان یادآور شد: در صورت وجود این اختلال باید علل جسمی ایجادكننده یبوست یا اسهال مزمن و مصرف ملین‌ها بررسی و رد شود. همچنین باید توجه داشت كه این بیماری نسبت به شب ادراری شیوع كمتری دارد و حدود 1،5 تا 7،5 درصد كودكان سنین مدرسه به درجاتی گرفتار این بیماری هستند.

وی اضافه كرد: شیوع این عارضه در پسران بیشتر از دختران است و در شرایط اقتصادی – اجتماعی پائین بیشتر دیده می‌شود. همچنین بی‌اختیاری مدفوع به علت احساس شرم و خجالت والدین كمتر از آنچه كه هست گزارش می‌شود.

عربگل با اشاره به علت بی بیماری خاطرنشان كرد: نمی‌توان علت واحدی را برای آن در نظر گرفت و معمولاً تركیبی از عوامل روانشناختی و رشدی مطرح است در مواردی شروع بیماری بدنبال استرس‌هایی مانند اختلاف والدین، بدرفتاری با كودك، آزار جنسی و ... است.

وی افزود: عده‌ای از این كودكان به علت شقاق مقعد و سایر مشكلاتی كه در ناحیه مقعد دارند، دفع مدفوع برای آنها دردناك است و همین امر منجر به نگهداشتن مدفوع، تجمع آن، یبوست و بدترشدن مشكل مقعد می‌شود و این چرخه معیوب تكرار شده و در نهایت منجر به نشت مدفوع شل از كنار مدفوع سفت می‌شود.

عربگل ادامه داد: در مواردی به نظر می‌رسد یك كشمكش قدرت بین والد و كودك بر سر آموزش توالت رفتن به وجود آمده است و كودكی كه از نظر سرشتی دشوار و خود رای است و دوست دارد خودش كنترل اوضاع را به دست بگیرد با مادری روبه‌رو می‌شود كه وسواسی و كنترل كننده است و اصرار دارد روی هر رفتار و عمل كودك نظارت و كنترل دقیق داشته باشد كه در اینجاست كه كشمكش قدرتی بین كودك و مادر به وجود می‌آید كه به نظر می‌رسد در آن كودك با عمل خود مخالفت با مادر و پافشاری روی خواسته‌های خودش را نشان می‌دهد.

وی اظهار داشت: گاهی اوقات ممكن است كودك از رفتن به دستشویی ترس داشته باشد و متعاقب آن از این عمل اجتناب كند و تا زمانی كه ترس كودك بررسی نشده و درمان نشود مشكل كودك ادامه می‌یابد. همچنین در علت شناسی این بیماری نباید تاثیر منفی ناشی از آموزش‌های خشن راجع به كنترل مدفوع را مورد بی‌توجهی قرار داد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی با بیان اینكه براساس نوع بی‌اختیاری مدفوع كه با یا بدون یبوست ‌باشد درمان طبی متفاوت است گفت: هدف از درمان آن این است كه كودك به یك استفاده مستقل و منظم از توالت برسد و مشكلات همراه نیز حل شود.

وی افزود: قبل از شروع درمان باید یك ارزیابی دقیق از نظر مسائل طبی و اجتماعی، روانشناختی انجام پذیرد و نیز باید دوره‌ای را برای مشاهده و ثبت آلوده‌سازی او به طور دقیق اختصاص داد و باید به خانواده آموزش كافی در مورد مشكل داده شود تا خانواده با توسل به روش‌های تنبیهی نامناسب، وضعیت كودك را بحرانی نكنند.

عرگل گفت: حتماً باید از تشویق صحیح و مناسب برای زمان‌هایی كه كودك مدفوع خود را كنترل داشته و آن را در محل مناسبی دفع كرده است، استفاده شود. همچنین به طور مرتب و منظم، 20 دقیقه پس از صرف هر وعده غذا، كودك به مدت10 دقیقه روی دستشویی بنشیند تا حركات روده‌ای او افزایش یابد.

وی افزود: باید در درمان از پیامدهای تنبیهی مناسب استفاده شود و به روش‌های نامناسبی چون تنبیه فیزیكی، سرزنش، تحقیر و شماتت و مقایسه كودك با دیگران نباید متوسل شد.

دبیر انجمن روانپزشكی كودكان و نوجوانان یادآور شد: اوج بهبودی پسران در سن 6 سالگی و برای دختران در سن 8 سالگی است و از این سنین به بعد كاهش تدریجی بیماری وجود دارد تا سن 16 سالگی كه بیماری در هر دو جنس به طور كامل ناپدید می‌شود.