سلامت نیوز : یکی از بزرگترین مشکلاتی که جهان امروز به ویژه کشورهای در حال توسعه با آن دست به گریبان هستند بیماریهای عفونی است و در میان بیماریهای عفونی اسهال یکی از مهمترین بیماریهایی است که هر سال موجب مرگ 8 ـ 5 میلیون نفر در سراسر جهان می شود.

 براساس یک مطالعۀ انجام شده شایعترین گروه سنی 2 تا 5 سالگی بوده است که سن شروع تغذیه و از بین رفتن ایمنی مادری است. آموزش بهداشت به مادران می تواند شیوع اسهال را در این گروه کاهش دهد. با توجه به شیوع بالاتر اسهال با کشف منفی نشان می دهد که حداکثر شیوع با اسهالهای ویروسی است. این مسئله نشان می دهد که با افزایش سطح بهداشت فردی و اجتماعی و منابع آبی و غذایی شیوه اسهال را در جامعه کاهش داد.

 بیماری اسهال ، سالانه میلیونها، کودک را نیز در جهان نابود می کند و یکی از شایعترین و پرسابقه ترین بیماری های کشندۀ کودکان است. آگاهی داشتن از علل بروز اسهال و تدابیر پیشگیری و درمان آن برای عموم و به ویژه مادران از اهمیت شایانی برخوردار است و تأکید اصلی سازمان جهانی بهداشت و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مراکز بهداشتی و درمانی شهری و روستایی ، بیمارستانها و مطبهای پزشکان بر پیشگیری و کنترل اسهال و آموزش بیماری بوده و خواهد بود.

 برای ساده ترین تعریف اسهال می توان گفت هر گاه مدفوع به صورت شل و آبکی ، و به عبارتی دفع مدفوع به بیش از 200 گرم در روز ( با تغذیه فیبر کم ) باشد اسهال بروز کرده است.

علائم بالینی
 چشم و ملاج گود رفته ، تنفس و نبض تند، پوست ضعیف ، نداشتن اشک هنگام گریه کردن کودک ، کاهش ادرار ، ضعف و بی حالی.

 علل و انواع اسهال
 1.عفونتهای مختلف ( ویروسی ، باکتریایی ،انگلی ، قارچی )
2.بیماریهای التهابی روده ( کرون ، کولیت اولسر )
3. اسهال ناشی از سوء جذب ( نارسایی پانکراس ، کمبود لاکتوز، پس از جراحیهای گوارشی ، بیماری ویپل، اسپروی تروپیکا ، غیر تروپیکا و... )
4. علل سرطانی ( تومورهای دستگاه گوارش).
5.علل اندوکرینی ( اختلالات پتاسیم و فوق کلیه ، دیابت ، پرکاری تیروئید).
6.علل ناشی از تابش اشعه ، ایسکمیک و روده تحریک پذیر.

تغذیۀ کودک بیمار
 یک کودک بیمار یا مبتلا به اسهال ، چه باید بخورد و چه نخورد؟ برای نمونه کودکی که دچار فقر غذایی است ، بیشتر مستعد ابتلا به بیماریهای عفونی است و شرایط آب و هوایی ( دما ، رطوبت ، و میزان بارندگی ) ، عادت های بهداشتی شخصی ، کافی بودن یا نبودن تسهیلات بهداشتی به ویژه آب آشامیدنی و فاضلاب ، عوامل مهمی است که در شیوع و بقای بیماریهای عفونی و انگلی در بسیاری از نقاط جهان، نقش دارد.

 در بخش هایی از جهان در حال توسعه، عقیده بر این است که شیر خالص مادر برای کودک مبتلا به اسهال خوب نیست، لذا یا کودک را از شیر مادر محروم ، و یا شیر را با آب ، رقیق می کنند؛ آن هم با آبی که به خوبی تصفیه نشده است. چرا کودک را از شیر مادر محروم می کنند؟ معمولاً اسهال با استفراغ همراه است و شیر پنیر شده در استفراغ کودک دیده می شود. مادر عقیده دارد که شیرین در معدۀ کودک بریده شده است و بنابراین، نباید آن را به کودک بیمار بدهد. یک عامل دیگر، محروم کردن کودک بیمار از خوراکیهای سرد، مانند میوه است و به جای آن ، به او لعاب برنج یا سوپ گرم می خورانند.

معمولاً این نظریه در مناطق روستایی شایع است که غذهای سفت، معدۀ کودک مبتلا به تب یا اسهال را آشفته می سازد. معمولاً تب بالا یا اسهال شدید با بی اشتهایی همراه است و زمانی که کودک به دلیل   بی اشتهایی غذا طلب نکند، بسیاری از مادران نیز غذایی در اختیار کودک قرار نمی دهند. نتیجۀ این عمل، قرار گرفتن غذا و انرژی کمتر در اختیار کودک است؛ کودکی که مستعد محرومیت غذایی در زمانی است که به ویژه به آن نیاز دارد، لذا یک تعامل سه جانبه در سوء تغذیۀ مزمن دیده می شود : بیماریهای عفونی و انگلی ، تجارب فرهنگی ، وفقدان آموزش لازم، دست به دست هم می دهد تا کودک در شرایط سوء تغذیۀ مزمن خفیف تا متوسط قرار بگیرد و نمو ضعیفی داشته باشد.

بیماریهای کودکی در کودک برخوردار از تغذیۀ خوب
عفونتهای و اسهال ، بر نمو کودکان برخوردار از تغذیۀ خوب اثر کمتری دارند و شاید وقفه ای موقتی در افزایش وزن کودک، در حین مراحل شدید بیماری مشاهده شود. در عین حال، دامنۀ وسیعی از تفاوتهای شخصی در واکنش نسبت به بیماریهای کوتاه مدت وجود دارد. وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی زندگی  می کنند، ممکن است دسترسی سریع و بهتری به درمان داشته باشند، در حالی که گروه ضعیفتر، محدودیتهایی در دسترسی به مراقبتهایبهداشتی دارند؛ افزون بر این ، شرایط زندگی اقشار ضعیف اقتصادی ـ اجتماعی ، شاید بیشتر مستعد شروع و تداوم بیماریها باشد؛ به همین دلیل ، تأثیر معنی داری ناشی از بیماریهای اولیۀ کودکی بر روی نمو و بالیدگی کودکان برخوردار از تغذیۀ کافی مشاهده      نمی شود. مصرف پودر ORS ( اُ. ار.اس) و یا سرم درمانی و آنتی بیوتیک از بهترین روشهای درمانی در اسهال هستند.