سلامت نیوز: احمد دانش جعفری، وزیر سابق اقتصاد امروز مشاور وزیر بهداشت است، او معتقد است، مشکل شماره یک نظام سلامت کمبود منابع است اما فقط دولت نمیتواند منابع لازم را تأمین کند و مشارکت بخش خصوصی برای ساماندهی سلامت الزامی است به خصوص اینکه تورم بهداشت و درمان بالاتر از کل جامعه است و ظرف منابع آن هم سوراخ است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از فارس، شاید اولین بار بود که وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای خود مشاور اقتصادی انتخاب میکند و شاید هم اولین بار باشد که یک وزیر سابق اقتصاد، سمت مشاوره اقتصادی یک وزیر بهداشت را در ایران قبول میکند، همه اینها باعث میشود که دیدگاههای وزیر اقتصادی که امروز لباس مشاوره وزیر بهداشت را پوشیده است، برای حوزه سلامت مهم باشد، به خصوص وقتی که ریشه بسیاری از مشکلات نظام سلامت ایران در اقتصاد نابسامان آن است.اقتصاد سلامتی که همه و همه اعتقاد دارند، بیمار است.
شما به عنوان یک اقتصاددان در مقام مشاور وزیر بهداشت، بیماری اقتصاد نظام سلامت ایران را چه تشخیص دادهاید؟
دانش جعفری: دولت در سالهای اخیر با مشکلات بودجه و تأمین منابع مالی مواجه بوده است. حتی اگر این مشکلات را هم نداشتیم باید مانند خیلی از کشورها میرفتیم به سمت جلب مشارکتهای مردمی. بنابراین به نظر من مهمترین مشکل بخش سلامت کشور مشکل منابع مالی است. نیازها فوق العاده زیاد است ولی منابع مالی که دولت برای بخش سلامت در اختیار دارد منابع کمی است. بنابراین مشکل شماره یک بخش سلامت در ایران و بقیه کشورهای دنیا بحث تأمین منابع مالی است. یعنی اینکه چطور باید بتوانیم این نیازهای عظیم بخش سلامت را تأمین کنیم.
برای رفع این مشکل شما چه برنامه ای دارید؟
دانش جعفری: ما کاری که داریم انجام می دهیم این است که تا جایی که می شود و برای دولت امکانپذیر است بخشی از منابع مورد نیاز را برای اینکه دسترسی مردم به خدمات سلامت بیشتر شود از طریق دولت تأمین کنیم. دولت امسال برنامه خیلی خوبی داشت. بخشی از یارانهها را که در فاز دوم هدفمندی یارانه ها ذخیره شد به سمت سلامت هدایت کرد.
حدود 4800 میلیارد تومان.
دانش جعفری: بله و ما از این منابع بهره مند شدیم به خاطر اینکه بتوانیم منابع لازم را برای طرح های سلامت تأمین کنیم ولی شاید این منابع به تنهایی برای اجرای برنامهها کافی نباشد، بنابراین در هر صورت در حال حاضر که در ماههای پایانی سال هستیم حدود 48 درصد از اعتباراتی که دولت قول داده بود (10 هزار میلیارد تومان) تأمین شده است. دولت در جهت سلامت مردم کمک های زیادی کرده است ولی نکتهای که می خواهم عرض کنم این است که نیازها بسیار فراتر از این است.
برآوردی از نیاز واقعی نظام سلامت دارید؟
دانش جعفری: این نیازها عدد مطلقی نیست و دائم در حال افزایش است هم به خاطر اینکه جمعیت در حال زیاد شدن است و هم به خاطر اینکه تغییراتی در ترکیب جمعیت در حال ایجاد شدن است و به طور کلی هر چقدر از حالت جوانگرایی به سمت سالمندی حرکت کنیم، هزینه های سلامت بالاتر می رود. برآورد ما این است که اگر منابعی که در قانون پیش بینی شده، تأمین شود برای امسال کافی است اما نکتهای که وجود دارد این است که این منابع باید پایدار باشد.
به هر حال به مرور هزینههای سلامت افزایش پیدا میکند و باید نگاه ثابتی در برنامهریزی های نطام سلامت وجود داشته باشد. هم مجلس و هم دولت باید این طرح را که شروع کردند، ادامه دهند،نمیشود، برنامه ریزی ها را در وسط راه قطع کرد.
برنامه وزارت بهداشت با توجه به اعتباراتی که اضافه شد، عمدتاً برای کاهش فرانشیز هزینه های درمانی مردم و افزایش تعرفه های خدمات تخصصی پزشکی هزینه شد، فکر نمی کنید نحوه توزیع این اعتبارات به افزایش فاصله درآمدی بین متخصصان و سایر گروههای جامعه دامن بزند؟
دانش جعفری: نه به نظرم این برداشت درستی نیست، چون در واقع ما کاری که الان داریم انجام میدهیم این است که پوشش خدمات سلامت را برای مردم زیادتر میکنیم. وقتی از مردم صحبت میکنیم منظورمان عامه و همه مردم است هم در شهر و هم در روستا و چون حدود 90 درصد خدمات سلامت در بیمارستانهای دولتی و به نوعی توسط دولت ارائه میشود و فرانشیز پرداختی مردم به 10 درصد و کمتر از 10 درصد کاهش پیدا کرده است، بنابراین صحبت کردن از طبقاتی شدن جامعه اظهار نظر بیپایهای است. البته بحث دیگری هم هست که به طور کلی وقتی که بیمارستانهای دولتی خدمات ارائه میکنند. این خدمات باید به اندازه کافی و برای همه وجود داشته باشد.
ما در سالهای گذشته با این پدیده مواجه شده بودیم که به دلیل اینکه بیمارستانهای دولتی جای خوبی برای تأمین مالی پزشک نبوده است، خیلی از پزشکان تصمیم میگرفتند، بروند و بیشتر کارشان را در بخش خصوصی متمرکز کنند، منظورم در بیمارستانهای خصوصی است که تأمین مالی بیشتری داشتند اما خیلی از مردم نمیتوانند از خدمات بیمارستانهای خصوصی استفاده کنند.
بله هنوز هم بسیاری از مردم نمیتوانند از خدمات بیمارستانهای خصوصی استفاده کنند.
دانش جعفری: درست است، هنوز هم همین طور است، اما اکنون شاید 70 تا 80 درصد خدمات درمانی در بخش دولتی است.
منظورتان خدمات بستری است.
دانش جعفری: بله،خدمات سرپایی فرق میکند، من بیمارستان و خدمات بستری را عرض میکنم. در حالی که در بخش سرپایی مثل مطب و کلینیک این آمار برعکس است و شاید 70 تا 80 درصد خدمات در اختیار بخش خصوصی است و بخش جزئی خدمات سرپایی در اختیار دولت است. اما چیزی که برای مردم هزینههای کمرشکن در پی دارد همین هزینههای بیمارستانی و بستری است.
نکتهای که در سالهای گذشته وجود داشت این بود که این تعرفه خدمات درمانی حداقل 5 سال و به روایتی 10 سال ترمیم نشده بود و این به معنی این است که خیلی از پزشکان برای اینکه درآمدشان کم نشود، در واقع خدماتشان را در بخش خصوصی زیاد میکردند.
البته در گذشته هم درآمد پزشکان متخصص نسبت به سایر اقشار جامعه خیلی بشتر بود؟
دانش جعفری: بله، میدانم. اما الان بحث ما این نیست، که پزشکان نسبت به مهندسان یا سایر اقشار کم میگیرند یا زیاد میگیرند. بحث این است که بین پزشکانی که در بخش دولتی کار میکنند و پزشکانی که در بخش خصوصی کار میکنند، تفاوت درآمد خیلی زیاد بود. به دلیل اینکه سالها بود، تعرفهها بهبود پیدا نکرده بود به عبارت دیگر نگهداری پزشکان در بخش دولتی کار خیلی سختی شده بود، به خصوص در جاهای دور دست. بنابراین در واقع وزارت بهداشت تصمیم گرفت این تعرفهها را بهنگام کند به خاطر اینکه بتواند جاذبههای بیمارستانهای دولتی را افزایش دهد و در واقع تفاوت بین درآمد بخش خصوصی و دولتی را کاهش دهد تا بتوانیم نیروی مورد نیاز را در جاهای مختلف تأمین کنیم.
ولی تعرفه های بخش خصوصی هم به همان نسبت افزایش یافت و در واقع همچنان تفاوت چند برابری تعرفه خدمات درمانی بین بخش خصوصی و دولتی باقی مانده، فقط رقم ها بالاتر رفته است.
دانش جعفری: در مورد تعرفه ها ما یکی ضریب k را داریم و یکی رقم مطلق تعرفه را، یک بحث این است که به هر k چقدر تعلق میگیرد، بحث دیگر این است که چقدر اینها تعدیل میشوند. همه اینها به خاطر این است که خدمات بیشتری در بخش دولتی برای مردم پوشش داده شود. شاخص دیگری که وجود دارد شاخص تورم در بخش سلامت و تورم در کل اقتصاد کشور است.
بله و معمولاً تورم بخش سلامت نسبت به تورم کلی بیشتر است.
دانش جعفری: بله تورم در بخش سلامت، در ماههای اخیر بعد از اینکه طرح تحول سلامت اجرا شد به مراتب نسبت به تورم کلی بهتر کنترل شده است.
تورم بخش سلامت الان چقدر است؟
دانش جعفری: الان مثلاً فرض کنید،تورم بخش سلامت زیر 30 درصد یا زیر 28 درصد است. البته من تورم نقطه به نقطه را نمیگویم، منظورم تورم 12 ماهه است که اکنون تورم کلی نسبت به 12 ماه قبلی حدود 17 درصد است.
شاخص مهم دیگر در حوزه سلامت، سهم پرداختی مردم از هزینه های سلامت یا out of pocket ، است، الان این شاخص چقدر است؟ در گذشته اعلام می شد که حدود 60 درصد هزینه های سلامت به دوش مردم است.
دانش جعفری: الان 10 درصد است.
منظورم کل خدمات سلامت در بخش دولتی و خصوصی با هم است، نه فقط بخش دولتی.
دانش جعفری: طرح تحول سلامت که اجرا شده، مربوط به بخش دولتی است. در واقع ما در بیمارستانهای خصوصی هیچ گونه کنترلی نداریم، ما فعلاً سهم پرداختی مردم را در بخش دولتی داریم کنترل میکنیم، و دولت برای خدمات بخش خصوصی هزینهای پرداخت نمیکند. بخش دولتی بخش آزاد است و اعتبار دولتی نمی گیرد.
میزان سهم پرداختی مردم در کل نظام سلامت را نگفتید.
دانش جعفری: ببینید این ارقام بعد از مشخص شدن آمار سالانه حسابهای ملی سلامت مشخص میشود و این آمار برای سال 93 هنوز مشخص نشده است.
خود شما به عنوان مشاور اقتصادی وزیر بهداشت، برآوردی ندارید؟
دانش جعفری: به هر حال این طرح چند ماه است که شروع شده و هنوز نمیتوانیم برآورد کاملی داشته باشیم، زمان زیادی میخواهد تا این برآوردها انجام شود، ولی برآورد فعلی ما این است که چون 90 درصد هزینههای بستری و بیمارستانهای مردم در بخش دولتی است، طرح تحول سلامت کمک بزرگی به کاهش هزینه های مردم کرده است.
شاخص کاتاستروفی یا هزینه های کمرشکن سلامت، اکنون چقدر است؟ یعنی چند درصد مردم گرفتار این هزینه ها می شوند؟
دانش جعفری: این را هم داریم مطالعه میکنیم و ارقامش را اعلام خواهیم کرد. این آمارها سالیانه است و حتی برخی از آنها چند سال یکبار محاسبه میشود. باید نمونهگیری کنیم و بعد از نمونهگیری و انجام تحقیقات هم شاخص کاتاستروفی و هم شاخص هزینه پرداخت از جیب مردم را اعلام میکنیم.
نظر شما