سلامت نیوز: آبان امسال بود كه مساله جمعآوری معتادان محله هرندی سر تیتر اخبار قرار گرفت، اما اینكه این اقدام چه پیامدهای مثبت یا منفی را برای جامعه به همراه خواهد داشت، فقط با گذر زمان مشخص میشود. این در حالی است كه در كشور مبارزه با مواد مخدر متولیان گوناگونی دارد و اینكه تاكنون دستگاههای ذیربط چه اقداماتی را برای مدیریت این مساله انجام دادهاند، پرسشی است كه باید پاسخ آن را با بررسی نتایج اقدامات انجام شده مورد بررسی قرار داد. با بررسی نتایج اقداماتی تحت عنوان جمعآوری معتادان در كشور میتوان به این امر اذعان داشت كه معضلی به نام مواد مخدر و مدیریت آن نیازمند اجرای طرحهای نو و جایگزین است. این در حالی است كه غلامرضا انصاری، عضو شورای شهر تهران، اجرای طرحهای محلهمحور، شناسایی معتادان و درمان آنها در محله را یكی از اقدامات ثمربخش برای حل معضل اعتیاد در كشورهای پیشرفته میداند.
به گزارش سلامت نیوز، آنچه میخوانید نظرات او درباره كم و كیف معضل اعتیاد و نحوه رفتار با آسیبها در گفتوگو با روزنامه آرمان، است.
اجرای طرح جمعآوری معتادان در محله هرندی را چگونه ارزیابی میكنید؟
بحث اعتیاد تحت عنوان یك كمپلكس چند جانبه باید مورد بررسی قرار گیرد، فقط با جمعآوری معتادان در یك منطقه نمیتوان كاری از پیش برد، اقدامات اینچنینی چندان ثمربخش نیست. از لحاظ علمی به اعتیاد بیماری مزمن عودكننده میگویند. این در حالی است كه اگر مشكلات معتادان به دلیل مسائل اجتماعی همچون اشتغال، جامعهپذیری و... حل و فصل نشود احتمال عود این بیماری وجود دارد. به نظر من این اقدام معاونت اجتماعی در زمینه جمعآوری معتادان از محله هرندی با انگیزه و احساس مسئولیت همراه بوده است، اما این اقدامات باید در قالب كلان و كشوری اعمال شود. اگر در تهران اقدامات اینچنینی شدت گیرد، اما در كل استانهای كشور به امر مبارزه با آسیبهای اجتماعی و اعتیاد اهمیت داده نشود، با معضل سرریز شدن جمعیت معتادان به این شهر و دیگر كلانشهرها مواجه خواهیم بود.
به نظر شما برای مدیریت معضل اعتیاد در جامعه باید چه اقداماتی انجام داد؟
در وهله نخست مساله پیشگیری از اعتیاد جزو حیطه وظایف وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی است. در وهله دوم نیز درمان این افراد باید از سوی این دو سازمان مد نظر قرار گیرد. از دیگر نیازهای این افراد بحث قادرسازی و توانمندسازی آنهاست و زیرساختهای این مقوله باید از سوی سازمانهای اجتماعی و سازمانهای مردمنهاد مهیا شود. در واقع رسیدگی به مساله معتادان كشور یك اقدام كلان و نیازمند عزم همه نهادهاست و باید با همبستگی سازمانهای ذیربط در این زمینه به فعالیت پرداخت.
به نظر شما تاكنون اجرای طرحهای ضربتی در زمینه مدیریت معضل اعتیاد در كشور به چه نحوی اعمال شده است؟
در زمینه جمعآوری معتادان در طرح محله هرندی باید دست معاونت اجتماعی شهرداری را بوسید؛ این سازمان با انگیزه بیش از حد ظرفیت خود دست به چنین اقدامی زده است. در كشور دستگاههای متعددی همچون ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهزیستی و... برای ساماندهی معضل اعتیاد وجود دارند. باید دانست كه رسیدگی به معضل اعتیاد در كشور با احساس مسئولیت از سوی سازمانهای مربوطه مدیریت نمیشود. این در حالی است كه آسیبهای اجتماعی در كشور رو به افزایش است، در زمینه مدیریت و مهار معضل اعتیاد دولتها باید یك اقدام جدی برای مدیریت این قضیه لحاظ كنند. متاسفانه در كشور بخش رفاه اجتماعی تعطیل شده است و وزارت كار نیز همچون گذشته حیطه وظایفش تحت عنوان اشتغال محدود شده است. برای رسیدگی به مساله اعتیاد باید وزارت رفاه به طور جدی متولی این امر را مشخص كرده و سازمان ملی رفاه اجتماعی شكل بگیرد و این سازمان زیرنظر رئیس جمهور اداره شود. در این سازمان باید بخشهای بیمه، امداد و نجات، توانمندسازی و عملكرد تمام دستگاهها و موسسههای دولتی تحت نظارت قرار گیرد. در این زمینه حتی نهادهای غیردولتی نیز میتوانند در سه بخش هدایت، نظارت و سازماندهی به مدیریت این معضل در جامعه به فعالیت بپردازند. به این ترتیب بخشی از مسائل توسط خود دستگاهها مدیریت میشود و مسائل فرابخشی نیز تحت عنوان سیاستگذاریهای اجتماعی، فرهنگی، طرحهای توسعهای برای مدیریت این مسائل لحاظ میشود و با پیوست اجتماعی این سازمانها به طور جدی تحت نظارت قرار میگیرند. هیچ پروژهای در كشور بدون پیوست فرهنگ اجتماعی نباید انجام شود و باید به شكل عملی و تخصصی این قضیه مد نظر قرار گرفته شود. تاكنون بسیاری از اقدامهایی كه در بخشهای توسعه كشور لحاظ شده به ظاهر امر یك اقدام توسعهای است، اما در اصل این اقدامها با تولید آسیب اجتماعی همراه بوده است. متاسفانه تشكیل نهادهای گوناگون برای مدیریت معضل اعتیاد تاكنون در كشور مغفول مانده است. دولت همان طور كه در مقوله سیاستهای خارجی تلاش میكند باید در بخش اجتماعی نیز اقدامات اساسی را لحاظ كند. باید با اجرای طرحهای ملی و توسعهای جلوی آسیب گرفته شود.
برای ساماندهی معتادان در كشور باید چه اقداماتی انجام شود؟
عزمی كه در معاونت اجتماعی شهرداری تهران به وجود آمده است باید دیگر دستگاهها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. باید توجه داشت كه به دلیل نبود متولی مشخص در زمینه رسیدگی به معضل اعتیاد و مواد مخدر شاهد آشفته بازاری در این امر هستیم. باید نظارت و هدایت طرحها در این زمینه به شكل ملی اجرا شود. امروزه در بحث آسیبهای اجتماعی نگاه اردوگاهی در دنیا طرد شده است. برای مثال وقتی یك معتاد به عنوان یك آسیبدیده به اردوگاه فرستاده میشود و او با یك فرد سابقهدار ارتباط دارد، به نسبت فضای زندان به محلی برای آموزش انواع بزه تبدیل میشود، پس این اقدام نهتنها راهگشا نیست بلكه آسیبزا نیز است. امروزه در دنیا انواع آسیب اجتماعی را در كانون محله با مشاركت مردم، مشاركت سازمانهای مردمنهاد و مشاركت خیران سازماندهی میكنند. در كشورما نیز باید وضعیت معتادان را در محله زندگی آنها ساماندهی كرد و برای افراد بیخانواده نیز مراكز شبهخانواده در نقاطی بدون تابلو طراحی شود زیرا تاسیس این مراكز مانع بروز موضع انفعالی از سوی ساكنان محله نسبت به این افراد بیخانمان میشود. در واقع جمعآوری معتادان در كشور به ظاهر اقدام بزرگی است، اما در بطن ماجرا فقط معضل را از محله پاك كرده و آسیبها را به دیگر نقاط انتقال میدهد. اینگونه اقدامات بیشتر نمایشی است تا راهگشا.
در چند سال پیش تخریب محله خاك سفید با بروز مشكلات عدیدهای همراه بود. هماكنون نیز با اقدامات انجام شده در محله هرندی شاهد پراكندگی معتادان و بروز دیگر آسیبهای ناشی از این اقدام هستیم. به نظر شما دلیل بروز اقدامات غیركارشناسی در كشور چیست؟
در واقع اجرای این طرح ها، فقط تكرار مكررات است و هیچگونه رفتار كارشناسی در این اقدامات لحاظ نمیشود. در دنیا 50 سال است كه دیدگاه اردوگاهی نسبت به درمان معتادان انجام نمیشود، بلكه آنها این مسائل را در قالب تشكیل مراكز شبهخانواده در مناطق خاص درمان میكنند. تاكنون در كشور ما با وجود صرف هزینههای كلان برای حل این معضل هیچ اقدام و نتیجه مناسبی برای مدیریت مشكل اعتیاد و مواد مخدر مشاهده نشده است. باید توجه داشت كه تنها راهكار برای مدیریت معضل اعتیاد در جامعه تشكیل مراكز محلی است.
نظر شما