سلامت نیوز:حالا بیش از 10 روز از قتل «رومینا اشرفی»، دختر 13 ساله تالشی می‌گذرد. قتل رومینا به دستان پدر در این فاصله زمانی واكنش‌های متعددی را در فضای مجازی برانگیخت و شیوع كرونا فرصت چندانی به بررسی دقیق‌تر و عمیق‌تر این مساله در نشست‌‌های تخصصی نداد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،با این حال، نشست آسیب‌شناسی فرزندكشی، روز یكشنبه 18 خرداد، در دفتر مركزی گروه احیا برگزار شد تا ابعاد مختلف این مساله از جانب كارشناسان و محققان مورد ارزیابی قرار بگیرد. این نشست با حضور «سعید مدنی»، پژوهشگر مسائل اجتماعی، «مریم رسولیان»، روانپزشك، «فرشید یزدانی»، مدیرعامل انجمن حمایت از كودكان و «خسرو منصوریان»، موسس گروه احیا همراه و مدیریت نشست به عهده «الهه شعبانی» مدیرعامل انجمن احیا ارزش‌ها بود. 

«خسرو منصوریان» موسس انجمن احیا ارزش‌ها در آغاز این نشست با اشاره به نقش سمن‌ها و گروه‌های مدنی در حمایت و كمك‌رسانی به افراد آسیب‌دیده از آسیب‌‌های اجتماعی، قتل رومینا را در غیاب این نهادها بررسی كرد و تاكید داشت كه اگر دادگاه‌ سمن‌ها، نهادهای اجتماعی و حمایتی، مددكاران و مشاوران و جامعه‌شناسان را به بازی می‌گرفتند، سرنوشت رومینا احتمالا می‌توانست چنین پایان دردناكی نداشته باشد.

به زعم منصوریان، نباید فراموش كنیم كه قرآن صراحتا نسبت به زنده ‌به گور كردن دختران واكنش نشان می‌دهد و قرآن توصیه می‌كند كه نباید نفسی را كشت كه تاكنون مرتكب قتلی نشده است. به گفته موسس انجمن احیا ارزش‌ها، رومینا اگر از جانب پدر خود آن محبت و حمایت را می‌دید، هرگز به این سرنوشت دچار نشد.

او جزییات داستان این قتل دردناك را، خصوصا پناه ‌بردن این دختر نوجوان به فردی هم‌سن‌و سال پدرش را چنین تبیین می‌كند كه رومینا در جست‌وجوی پدر بود و پناه‌ بردن او به مردی غیر از پدر خود نیز در راستای تحقق این خواسته بود.

در ادامه این نشست، «سعید مدنی»، پژوهشگر مسائل اجتماعی قتل ناموسی در جغرافیا و فرهنگ مردسالار و سنتی را امری رایج خواند و گفت در چنین خرده‌فرهنگ‌هایی قتل ناموسی نه تنها قبح ندارد، بلكه قاتل به عنوان قهرمان نیز شناخته می‌شود. به گفته این پژوهشگر اجتماعی، قتل ناموسی صرفا محدود به ایران نیست و بنا به گزارش یونیسف سالانه پنج هزار قتل ناموسی در جهان رخ می‌دهد، در ایران نیز 20 درصد كل قتل‌های سالانه و 50 درصد قتل‌های خانوادگی، قتل ناموسی هستند كه با توجه به آمار سالانه قتل‌ها، می‌توان تخمین زد كه هر سال حدود 350 تا 450 قتل ناموسی در كشور رخ می‌دهد.

علاوه بر این، مطالعه قتل ناموسی به زعم مدنی باید با نگاهی به تركیب عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حقوقی بررسی شود، گر چه طرح ماجرای قتل رومینا در فضای مجازی و پروبلماتیك‌كردن آن به‌خودی خود خوب است، اما این پژوهشگر اجتماعی معتقد است كه در بررسی این قتل نباید پیشینه را فراموش كرد و علت و دلیل ماجرا لازم است به صورت مجزا مورد بررسی قرار بگیرند. توجه به دلایل ساختاری، ساختار حقوقی، بستر اجتماعی مانع از این می‌شود كه قتل‌ ناموسی به مساله‌ای تك‌عاملی فروكاسته شود.

به زعم این پژوهشگر، یكی از زمینه‌های شكل‌گیری قتل‌های ناموسی در ایران، فقدان سیاست حقوقی موثر است و تا زمانی كه در این سیاستگذاری به پیشگیری توجه مطلوبی نشود، عملا وقوع ماجرای رومینا و اعمال مجازات نمی‌تواند شكل‌گیری قتل‌های ناموسی دیگر را در آینده متوقف كند. از طرف دیگر، وجود مشوق‌ها در نظام حقوقی ایران زمینه‌ساز وقوع چنین قتل‌هایی می‌تواند باشد.

به تاكید مدنی، این مشوق‌ها پیش از انقلاب نیز در قانون دیده شده بود و قتل زن، خواهر، دختر را به دست شوهر، برادر یا پدر از مجازات قتل نفس ساقط می‌كرد. نفس این تشویق را می‌توان در این نكته دید كه قانون جایی امر به قصاص می‌كند و جایی از این مساله چشم‌پوشی می‌كند و این تعارض است كه زمینه سوءاستفاده را فراهم می‌كند. این مسائل اما در سیستم عدالت ترمیمی به گونه‌ای دیگر مطرح می‌شوند، مدنی می‌گوید كه چنین نظام‌های حقوقی حتی در مجازات نیز نگاهی به بهبود حال قربانیان دارند.

در قتل رومینا نیز، قربانی صرفا خود شخص رومینا نیست، مادر رومینا، اقوام مادری او، دختران روستا و حتی تمام جامعه روستا قربانی این قتل هستند و متاسفانه سیستم حقوقی كیفری ما به آسیب‌های وارد بر این افراد توجهی نمی‌كند و به همین دلیل است كه در همین روستا می‌توان در آینده شاهد وقوع سایر آسیب‌های اجتماعی دیگر بود.

«مریم رسولیان»، روانپزشك در ادامه نشست با اشاره به اینكه قتل‌های درون خانواده بیشتر متوجه قتل زنان است و در جامعه سنتی، اصطلاحا بی‌ناموسی زنان باید به عنوان لكه ننگ پاك شود گفت: «شرف، غیرت و ننگ در كنار هم باشند، فرد را به ‌شدت تحت فشار قرار می‌دهد و این فشار ناشی از ننگ، شرم و از بین رفتن شرف، تمامیت روان فرد را مورد هجوم قرار می‌دهد.» به گفته این روانپزشك، جامعه در چنین شرایطی از فرد می‌خواهد تا با پاك‌ كردن این لكه، غیرت و شرافت خود را بار دیگر ثابت كند.

وی با اشاره به پژوهشی درمورد قتل‌های ناموسی در كردستان تاكید كرد كه در این پژوهش، 20 درصد از افراد شركت‌كننده بدون داشتن تكانه هیجانی قتل ناموسی را امری پذیرفتنی دانسته‌اند، حال آنكه همین افراد اگر از لحاظ روانی تهییج شوند، ممكن است تا 40 درصد از آنها نیز مرتكب قتل ناموسی بشوند.

به تاكید این روانپزشك، پذیرش اجتماعی قتل‌های ناموسی خود امری قابل‌ توجه در جوامع، خصوصا جوامع سنتی و مردسالار است. «فرشید یزدانی»، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق كودكان در این نشست داستان زندگی رومینا را تراژیك خواند و گفت كه نگاهی به ابعاد زندگی او، نشان از تراژدی كودكی در ایران دارد، رومینا در فضای پرترس و لرزی زندگی می‌كرد، با ترس و لرز به فردی پناه برد تا كمك بگیرد، اما نه پدر، نه این فرد و نه حتی قانون از او حمایت نكردند و تمام حقوق رومینا در رابطه با خانواده، اجتماع و قانون نقض شد. یكی از انتقادات یزدانی در مورد قتل ناموسی رومینا متوجه نظام آموزشی كشور بود.

مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق كودكان این نظام را «نظام آموزشی تك‌گوی بزرگسال محور» خواند كه از بطن خشونت‌زاست، تقسیم نظا‌م‌آموزشی به دو دسته مدارس غیرانتفاعی و دولتی از همان روزهای ابتدایی، خشم و خشونت را در دل كودكان تعریف می‌كند. از طرفی دیگر نگاه كلان نیز به حقوق شهروندی كودكان احترام نمی‌گذارد، مهارت گفت‌وگو آموزش داده نمی‌شود و «حذف» به جای گفت‌وگو، راه‌حل ساده‌ و رایج در سطوح مختلف جامعه در مواجهه با مشكل است.

به گفته یزدانی، منابع آموزشی شهروندی كه رسانه، خصوصا صدا و سیما و مدارس باشد، نه تنها برنامه‌ای برای گریز از خشونت ندارند، بلكه خشونت‌زا هستند. به تاكید او نمایش خشونت علیه كودكان در سریال‌های تلویزیونی یا پخش اعترافات كودكان در رسانه ملی چنین برخوردهایی را در جامعه عادی می‌كند، از این روست كه پدر رومینا از ابتدای كودكی از طریق رسانه و جامعه آموزش خشونت‌ورزی دیده است، اما رسانه یا نظام آموزشی چندان سرمایه‌گذاری برای آموزش داشتن نگاه بدون تبعیض نداشته و در غیاب این آموزش‌ها نمی‌توان از چنین پدری در این بافت اجتماعی و فرهنگی مردسالار انتظاری جز این داشت.

سعید مدنی، قتل ناموسی در جغرافیا و فرهنگ مردسالار و سنتی را امری رایج خواند و گفت در چنین خرده‌فرهنگ‌هایی قتل ناموسی نه تنها قبح ندارد، بلكه قاتل به عنوان قهرمان نیز شناخته می‌شود. قتل ناموسی صرفا محدود به ایران نیست و بنا به گزارش یونیسف سالانه پنج هزار قتل ناموسی در جهان رخ می‌دهد.