سلامت نیوز:٣١ خردادماه امسال رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز با ابراز تاسف از اینکه در کشورمان در حال تولید بافت فرسوده جدید هستیم، گفته بود: در برخی موارد ساختمان‌های نوساز به علت کیفیت پایین ساخت از ابتدا فرسوده محسوب می شوند بررسی‌های شهرداری تهران نشان می‌دهد ۴۰ درصد بافت‌های نوسازی شده در بافت فرسوده کیفیت ساخت ندارند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند ،موضوعی که زهرا نژاد بهرام عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران  آن را تایید کرده است: « مطالعاتی درمورد وضعیت بافت‌های فرسوده انجام شده است که نشان می دهد متاسفانه ۴۰ درصد بافت‌های نوسازی شده در بافت فرسوده از نظر کیفیت ساخت، مطلوب نیستند.» او با بیان این که این ساختمان‌ها به دلیل عدم رعایت استانداردهای ساخت و ساز و به کارگیری مصالح غیر استاندارد، جزو ساختمان‌های ناایمن محسوب می‌شوند، گفت:

این آمار آنقدر شوک‌آور بود که شهرداری تهران، سازمان نظام مهندسی و چند دستگاه دیگر طی یک تفاهم‌نامه‌ای بر لزوم نظارت بر ساخت و ساز و مصالح تاکید کردند و در همین راستا منطقه ۸ را به عنوان منطقه پایلوت اجرای این تفاهم‌نامه انتخاب کردند که خوشبختانه در این مدت بررسی‌ها نشان داد که با نظارت منطقه‌ای و سازمان استاندارد بر روی مصالح، کیفیت ساخت و ساز ارتقاء یافته و لازم است این نظارت به تمام مناطق به خصوص نوسازی در بافت فرسوده تسری یابد.

نژاد بهرام همچنین با اشاره به وجود ۱۰ هزار هکتار بافت ناپایدار گفته است: عدم استحکام به عنوان عنصر ثابت در بافت ناپایدار وجود دارد که بعد از آن می‌توان ریزدانگی یا نفوذ ناپذیری را نیز اضافه کرد. اوبا انتقاد از این که «بافت ناپایدار» جزو بافت فرسوده محسوب نمی‌شود، گفت: در گذشته ظرفیت و تسهیلات بافت فرسوده به بافت ناپایدار هم داده می‌شد اما در پی مصوبه شورای عالی معماری، این روند متوقف شد و به بافت ناپایدار تسهیلات ندادند که طبیعتا شهروندان نیز رغبتی برای نوسازی ندارند که همین مسئله سبب افزایش بافت ناپایدار در تهران می‌شود.

نژاد بهرام با بیان این که شرایط تهران خاص است و پایتخت مدام در معرض فعالیت گسل‌ها، جاری شدن سیلاب و فرونشست زمین قرار دارد، گفت: «قطعا وجود بافت ناپایدار هزینه‌های شهر را در صورت بروز حادثه افزایش می‌دهد که بر همین اساس ضروری است بار دیگر بافت فرسوده مورد تدقیق قرار گیرد و همچنین با کمک شهرداری و دولت تسهیلات خاصی به نوسازی بافت ناپایدار داده شود.

هر چند که شتاب نوسازی بالاست، اما کافی نیست». اما آنچه نژاد بهرام مورد اشاره قرار داده است موضوع جدیدی نیست بلکه به مساله‌ای بغرنج در نظام مدیریت شهری ایران تبدیل شده است. برای نمونه ٣١ خردادماه امسال رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز با ابراز تاسف از اینکه در کشورمان در حال تولید بافت فرسوده جدید هستیم، گفته بود:

در برخی موارد ساختمان‌های نوساز به علت کیفیت پایین ساخت از ابتدا فرسوده محسوب می شوند. به گفته «علیرضا صنوبر» بافت‌های به ظاهر جدید ساخت شده اما ناکارآمد حتی گاهی به صورت ساختمان‌های برج مانند احداث می‌شود که چون استانداردهای لازم را ندارند در هنگام وقوع زلزله‌ای بزرگ یک فاجعه را رقم خواهند زد.

از نظر رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز اگر مراجع صدور پروانه فعال‌تر کار کنند، جلوی بسیاری از ساخت و سازهای غیرمجاز کنونی و همچنین تولید بافت ناکارآمد و فرسوده شهری گرفته می‌شود. نوسازی بافت‌های فرسوده شهر تهران یکی از مناقشه برانگیزترین بخش های مدیریت شهری پایتخت به شمار می‌رود.

سازمان نوسازی شهر تهران یکی از قدیمی‌ترین زیرمجموعه‌های شهرداری تهران است که قدمت تاسیس آن به سال ١٣٤٧ می‌رسد و همین موضوع اهمیت این بخش  به خوبی نشان می‌دهد. با این حال هنوز هم مساله نوسازی آنچنان که باید از نظر تئوریک و عملیاتی مورد تفاهم کارشناسان و مدیران شهری قرار ندارد.

بنا به گزارش اقتصاد آنلاین، حمیدرضا عباسیان کارشناس مسکن پیش از این گفته است میانگین عمر مفید ساختمان‌ها در کشور‌های توسعه یافته حدود ۱۰۰ سال است. در کشورهای توسعه یافته ارتقا استانداردهای ساخت و ساز موجب شده این شاخص به بالای ١٠٠ هم برسد اما در ایران عمر متوسط ساختمان‌ها بین ۲۰ تا ۳۰ سال است.

عدم رعایت کیفیت مناسب در ساخت وساز‌ها، به کار بردن مصالح ساختمانی بی‌کیفیت و نیز عدم به کارگیری شیوه اجرایی مناسب، باعث ساخت چنین واحد‌های مسکونی با عمر پایین می‌شود. اما به نظر می‌رسد نظام مدیریت شهری فارغ از اینکه در اختیار کدام یک از جریان‌های سیاسی قرار داشته باشد، نتوانسته از نظر علمی و اجرای ساز و کار مناسبی برای بهبود کیفیت ساختمان سازی پیدا کند. این وضعیت به قدری بغرنج است که بسیاری از ساختمان‌های نوساز از مشکلات بدیهی فنی رنج می‌برند.

سه سال قبل محمد سالاری، عضو شورای شهر تهران با انتقاد از عمر پایین ساختمان ها و کیفیت نامطلوب بسیاری از ساختمان‌های نوساز به خبرگزاری مهر گفته بود: «ما در این زمینه مسئولیت سنگینی داریم، در واقع همه مجموعه‌های مرتبط مسئولیت خطیری دارند. متاسفانه ما هنوز شاهدیم در حوزه ساخت و ساز همه مردم بدون هیچ پیش نیازی می توانند ورود کرده و به ساخت و ساز اقدام کنند.

قسمت عمده سرمایه ملی در این حوزه به کار بسته می شود و قطعا ورود به آن نیاز به پیش نیازهایی دارد و باید توسط متخصصین این حوزه این امر صورت گیرد.»  سالاری درباره موانه بهبود کیفیت هم گفته بود بحث مجری‌های ذی صلاح پیش بینی شده اما عملیاتی نمی‌شود: «البته این موضوع برای بناهای بالای ۲هزار متر عملیاتی می شود آن هم ناقص، از سوی دیگر مجریان به صورت تمام وقت در پروژه ها حضور ندارند.

در زیر ۲هزار متر هم که اصلا مجری ذی صلاح نداریم. مجموع این ها می طلبد که ما اصلاحات جدی را در مقررات ملی ساختمان داشته باشیم.» رییس کمیسیون شهرسازی شورای شهر گفته بود «در حوزه مسکن مهر متاسفانه عمر پایین ساختمان و مصالح نامرغوب را مشاهده می کنیم. ما در حوزه مسکن مهر شاهد ایجاد بافت‌های فرسوده مدرن هستیم.

در شهر تهران هم متاسفانه شاهد هستیم که کیفیت واقعی ساخت و ساز هم به لحاظ مصالح استاندارد و هم تکنولوژی‌های نوین و هم نظارت درست و اجرای مناسب انجام نمی شود و به همین دلیل متوسط عمر ساختمان در کشور ما بسیار پایین است.» مسایل نوسازی بافت‌های فرسوده یکی دو تا نیست. بافت‌های فرسوده نیازمند مدیریتی چند وجهی‌اند تا تله مشکلات رها شوند.

کاوه حاجی‌علی‌اکبری مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران چندی پیش در گفت وگو  رویکردهای گذشته به نوسازی را مورد نقد قرار داده بود «در بحث توسعه کالبدی نوسازی بافت‌های فرسوده با موضوع مسکن برابر دانسته شده بود؛ یعنی بحث نوسازی تقلیل یافته بود به بحث نوسازی مسکن و تصور کردیم که اگر مسکن نوسازی پیدا کند، بافت نوسازی می‌شود. برای نوسازی مسکن هم یک نسخه بیشتر نداشتیم، تخریب و نوسازی.

یعنی گفتیم هرکسی که می‌خواهد نوسازی کند، بکوبد و بسازد. اگر هم مساحت خانه کوچک است، تجمیع کند و بسازد. درحالی‌ که ممکن است ده‌ها روش کم‌هزینه‌تر و سبک‌تر برای اینکه سقف بالای سرت را امن کنی، وجود داشته باشد. این در شرایطی است که بیشتر از ۵۰۰ هکتار از بافت‌های فرسوده ما در محدوده تاریخی تهران قرار گرفته است؛ یعنی به دلیل ارزش فرهنگی امکان تخریب وجود ندارد.

یا بخش‌هایی از محدوده‌های فرسوده ما در سکونتگاه‌های غیررسمی هستند و مردم در آنجا با مسأله حق مالکیت مواجهند؛ یعنی نمی‌توانند پروانه بگیرند و بسازند.»  او البته بر این نظر است که نوسازی کالبدی شهر تهران چندان هم ناموفق نبوده است:

«اکنون درشرایطی هستیم که حدود ۵۰‌درصد از بافت فرسوده شهر تهران نوسازی شده و اینها هم بدون مداخله مستقیم بودند؛ یعنی مردم رفته‌اند پروانه گرفته‌اند و خودشان با کمک بخش خصوصی اقدام کردند. اگر فرض کنیم که ساخت‌و‌ساز با استانداردهای موجود صورت گرفته است، یعنی ما باید فرض کنیم که آدم‌ها اکنون زیر سقف‌های امن زندگی می‌کنند.

اگر با قبل از ‌سال ۸۵ مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که جهش اتفاق افتاده است. میانگین بافت‌های فرسوده‌ شهری درکشور با تهران به ۱۵‌درصد می‌رسد و بدون تهران زیر ۱۰‌درصد است. اما فقط یک مساله وجود دارد فرض مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران درباره ایمن بودن ساختمان‌های جدید باید مورد بررسی قرار گیرد. توضیحات نژاد‌بهرام نشان می‌دهد که شاید خیلی هم نتوان به حجم نوسازی‌ها خوشبین بود.