به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه پیام ما، مأموران یگان حفاظت محیط زیست شهرستان گرمی به‌محض اطلاع از موضوع بلافاصله به محل اعزام شدند و ملاحظه کردند که متأسفانه خرس مذکور درنتیجۀ ساعت‌ها تعقیب توسط اهالی و به‌منظور فرار از دست تعقیب‌کنندگان، به‌دلیل خستگی مفرط، آزار و اذیت و مشکل تنفسی ناشی از این حادثه تلف شده است.
حداقل هفت نفر بودند که خرس را دیدند، با تراکتور دنبالش کردند، طناب را کشیدند، فیلم گرفتند درحالی‌که خرس آخرین نفس‌ها را می‌کشید و تلف شد. ممکن است بیشتر هم بوده باشند، ولی حضور این هفت نفر به گفتۀ «حسن قاسم‌پور»، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل، قطعی است. آنها از اهالی روستایی کوچک در نزدیک انگوت هستند؛ چرتقلو که براساس سرشماری‌های سال ۱۳۹۵ نزدیک به ۱۵۰ نفر جمعیت دارد. اهالی می‌گویند خرس به آنها حمله‌ور شده و کاری که کرده‌اند به‌واسطۀ رفتار تهاجمی این گونه بوده است.
«رضا رحیمی»، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گرمی گفت: «طبق اظهارات برخی افراد حاضر در محل، این خرس در داخل روستا به منازل مردم حمله کرده است، اما این ادعا باتوجه‌به هوش بالای این حیوان و پرهیز از قرارگرفتن در موقعیت‌های خطرناک، بعید به‌نظر می‌رسد. خرس‌های ماده‌ای که فرزند (توله) به‌همراه دارند، معمولاً درصورت احساس خطر برای توله‌ها حالت تهاجمی به خود می‌گیرند، اما خرس تلف‌شده نر بوده و این اظهارات که به مردم حمله می‌کرده، غیر محتمل است.» به گفتۀ او با شناسایی افراد دخیل در اتلاف این خرس، پرونده از طریق مراجع قضایی شهرستان انگوت پیگیری می‌شود.
حسن قاسم‌پور، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل نیز در گفت‌وگو با «پیام ما» صحبت‌های رحیمی را تأیید می‌کند و می‌گوید: «تحقیقات نشان می‌دهد که خرس قصد حمله به اهالی را نداشته و احتمالاً در حال ردشدن از کنار روستا بوده است.»به گفتۀ قاسم‌پور در این منطقه مشاهدۀ خرس در گذشته گزارش نشده است.یک فعال و کارشناس حیات‌وحش: اطلاعات جامعی از وضعیت خرس در ایران تدوین نشده است و براساس پژوهش‌های موردی نیز می‌توان گفت در برخی زیستگاه‌ها این گونه وضعیت خوبی دارد، در مناطقی جمعیتش کاهش یافته است و در مقابل در بسیاری از زیستگاه‌ها شاهد انقراض محلی هستیم.
خشکسالی و تعارض خرس‌ها و جامعه محلی
«اشکان اشعریون»، کارشناس حیات‌وحش که در حوزۀ خرس قهوه‌ای در استان‌های مختلف فعالیت کرده است، به «پیام ما می‌گوید: «خرس می‌تواند وارد خانۀ اهالی بشود و این اتفاق در اروپا و آمریکا زیاد می‌افتد، اما خرس‌ها در ایران روحیۀ حمله به انسان را ندارند؛ مگر اینکه ماده و با توله‌هایشان باشد. علاوه‌بر آن در فصل زمستان نیز ممکن است بدخلق شوند، ولی حملۀ خرس به انسان در شرایط عادی اتفاق نمی‌افتد.»
او دلایل نزدیک‌شدن خرس‌ها به فضای روستایی را به خشکسالی و کمبود مواد غذایی یا دفع غیراستاندارد زباله در روستاها مرتبط می‌داند و می‌افزاید: «حیات‌وحش به نبال دسترسی راحت‌تر به غذا است،. زمانی‌که دفع زباله به شکل غیراستاندارد و در حوالی روستا انجام شود و در کنار آن خشکسالی را هم داشته باشیم، می‌بینیم که خرس‌ها بدون توجه به حضور انسان به منابع غذایی نزدیک می‌شوند. براساس پژوهشی که دکتر «علیرضا محمدی» انجام داد روستاییان زباله‌هایشان را در اطراف روستا می‌ریختند و حتی شاهد رهاشدن لاشۀ گاو در ۵۰۰ متری روستا بودیم که همین امر باعث حملۀ گرگ به کودکان نیز شد.»
آیا ممکن است بتوان این حضور را به خشکسالی‌های اخیر در استان اردبیل و مراکز دفن غیراستاندارد زباله در حوالی روستا ربط داد؟ به گفتۀ مدیرکل حفاظت محیط زیست اردبیل، در شمال استان که روستای چرتقلو هم در آن قرار گرفته با کاهش بارندگی مواجه بودیم. بنابراین، آنچه را که اشعریون دربارۀ دلایل نزدیکی خرس به جامعۀ انسانی عنوان کرده است، می‌توان دربارۀ این روستا که مشاهدۀ خرس را در سابقۀ خود نداشته یا محدود بوده، به حساب آورد.
قاسم‌پور دربارۀ دفع زباله در این روستا نیز عنوان می‌کند: «عموماً دفع زباله به شکل لکه‌ای در روستاهای این منطقه انجام می‌شود و دراین‌باره نیز باید تحقیقات بیشتری انجام شود.»یک فعال محیط زیست: ما نهادهایی مانند آموزش‌وپرورش، صداوسیما و… را داریم که وظیفه و ذات وجودی‌شان آموزش است و باید در شرایط مختلف این کار را انجام دهند. بااین‌حال، در کشورهای در حال توسعه، نظیر ما، حیات‌وحش در اولویت نیست. همین بی‌توجهی منجر به چنین رفتارهایی می‌شود.
جای خالی آموزش
«سهیل اولادزاد»، فعال محیط زیست می‌گوید: «مردم در این زمینه آگاهی چندانی ندارند. متأسفانه برخی کارشناسان به این گزاره اشاره می‌کنند که مردم بومی در یک محل به‌واسطۀ ارتباطی که با طبیعت دارند، شیوۀ برخورد با حیات‌وحش را می‌دانند؛ اما محلی‌ها معمولاً در این زمینه آموزش ندیده‌اند و نمی‌دانند چه فعالیت‌هایی را انجام دهند تا تعارض‌شان با حیات‌وحش کاهش یابد. همین موضوع سبب شد شاهد وقایع تلخی در سوادکوه، اردبیل، سمیرم و ده‌ها مورد مشابه باشیم.»
این فعال حوزۀ حیات‌وحش می‌گوید: «علاوه‌بر محلی‌ها، ما شاهدیم که حتی محیطبانان هم در موضوع چگونگی رفتار در مواجهه با حیات‌وحش آموزش ندیده‌اند. اینکه اگر محیطبان حیوان مصدومی را پیدا کرد و یا با گونه‌ای مانند خرس از نزدیک مواجه شد، چه رفتاری باید از خود نشان دهد.»
زمانی‌که از آموزش صحبت می‌کنیم، چه نهادهایی مدنظر ماست؟ اولادزاد پاسخ می‌دهد: «ما نهادهایی مانند آموزش‌وپرورش، صداوسیما و … را داریم که وظیفه و ذات وجودی‌شان آموزش است و باید در شرایط مختلف این کار را انجام دهند. علاوه‌بر این ما برای پیشگیری از چنین حوادثی باید برنامه‌ریزی داشته باشیم. بااین‌حال، زمانی که سازمان حفاظت محیط زیست حتی در تأمین امکانات برای محیطبانان و امور داخلی خود دچار مشکل است، نمی‌توان انتظار برنامه‌ریزی داشت.»
انبار مواد غذایی، مطلوب خرس‌ها
«دانیال نیری»، دانشجوی علوم حیات‌وحش دانشگاه هامبولت کالیفرنیا، در گفت‌وگو با «پیام ما» با اشاره به اینکه در همین مناطق چندسال در همین مناطق سیاهگوش دیده شد، می‌گوید: «در چین به کرات شاهد ورود خرس به خانه روستاییان هستیم، ولی اغلب خرس‌ها به‌سمت خانه‌های خالی از سکنه به‌منظور دستیابی به مواد غذایی کشیده می‌شوند که نمونه‌های آن انبار مواد غذایی است.»
تحقیقات جزیره‌ای و فقدان مطالعات جامع
«پیمان مقدس»، فعال و کارشناس حیات‌وحش، با اشاره به اینکه ما در ایران برآورد کلی از وضعیت خرس قهوه ای نداریم و شاهد پژوهش‌های موردی در برخی زیستگاه‌ها هستیم، به «پیام ما» می‌گوید: «اطلاعات جامعی از وضعیت خرس در ایران تدوین نشده است و براساس پژوهش‌های موردی نیز می‌توان گفت در برخی زیستگاه‌ها این‌گونه وضعیت خوبی دارد، در مناطقی جمعیتش کاهش یافته است و در مقابل در بسیاری از زیستگاه‌ها شاهد انقراض محلی هستیم.»
او می‌افزاید: «باید محیطبانان و جامعۀ محلی آموزش‌های لازم را ببینند. در مورد دوم آموزش از طریق مدارس، دهیاری‌ها، شوراهای روستایی و فعالیت‌های انجمن‌های حاشیۀ مناطق، تا شبکه‌های اجتماعی و تلویزیون و … انجام می‌شود که باید به‌شکل همزمان انجام شوند؛ زیرا اگر هر کدام این وظیفه را به‌عهده نگیرند شاهد موفقیت نخواهیم بود.»
خرسی که هنوز مشخص نشده به چه دلیلی به چرتقلو نزدیک شده بود، به شکل فجیعی کشته شد. مرگ این خرس که پرونده‌اش در محاکم قضایی باز شده است، آخرین مورد از کشتار خرس‌های قهوه‌ای در ایران نخواهد بود، مگر آنکه برنامه‌ای برای حفاظت از آنها و نحوۀ برخورد با این گونه وجود داشته باشد؛ تنها دراین‌صورت می‌توان امیدوار به کاهش تعارضات منجر به مرگ خرس‌های قهوه‌ای در ایران بود.
نظر شما