به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد، در این نشست علاوه بر بررسی ریشه‌های تاریخی منازعات آبی ایران و افغانستان، چالش‌های پیش رو هم مورد بررسی قرار گرفت. یکی از نکات مطرح شده در این نشست این بود که میان ایران و افغانستان سه موضوع آبی هریرود، هیرمند و هامون‌ها وجود دارد که افغانستان حاضر نیست درباره هریرود و هامون‌ها وارد بحث شود. علاوه بر این باید به سرعت اقداماتی ضربتی برای حل بحران آب سیستان درنظر گرفته شود، چون شرایط منابع آبی این استان به‌شدت تحت فشار قرار دارند.

مشاور ارشد سابق سازمان ملل در حوزه افغانستان در این نشست، ماهیت نزاع میان ایران و افغانستان را پیچیده دانست و گفت: «ماهیت قضیه ژئوهیدروپولتیکال و منطقه هم بسیار حساس است. در طرف افغانستان برداشت این است که قرارداد هیرمند که در سال 1351 منعقد شد، به این کشور تحمیل شده است. رودخانه هیرمند ویژگی سرکش و غیرقابل پیش‌بینی دارد.

اقلیم منطقه هم به‌شدت تحت‌تاثیر تغییرات اقلیمی قرار گرفته و شرایط رژیم این رودخانه مثل سال گذشته نیست. منطقه 1.5 تا 2 درجه گرم‌تر شده و میزان تبخیر هم تا 50درصد بالا رفته است. مساله از نظر اقلیمی هم پیچیده است. مشروعیت نداشتن و پذیرفته نشدن طالبان هم به پیچیدگی مساله اضافه می‌کند. توسعه‌نیافتگی منطقه نزدیک رودخانه هم می‌تواند مساله را پیچیده کند.

سید محمود حسینی، استاندار اسبق سیستان‌وبلوچستان هم با اشاره به مهاجرت‌های گسترده اوایل دهه 50 شمسی از سیستان به سراسر کشور ادامه داد: در این دوره با اینکه قطع آب رودخانه طولانی‌تر بود، مردم کمتر مهاجرت کردند. یکی از پیشنهادات این است که سریعا ستاد بحران به ریاست رییس‌جمهوری تشکیل شود؛ چون میزان ذخیره آب تا مرداد بیشتر کفاف نمی‌دهد و راه‌های انتقال آب شرب به زابل باید بررسی شود. باید مشاغلی که محتاج رودخانه هیرمند نباشند در نظر گرفته شود.

افغانستان می‌گوید آب نیست، اما ملاک کم‌آبی یا بی‌آبی طبق معاهده سال هیرمند ایستگاه آب‌سنجی دهراوود است. اگر وضعیت طبق این ایستگاه نرمال بود باید 820 میلیون متر مکعب منتقل شود و اگر کم‌آب بود، طبق همان باید آب منتقل شود. وی ادامه داد: با این شرایط مهاجرت‌ها گسترش پیدا می‌کند. تمام سیستان آبرفت رودخانه هیرمند است و زمین تا 500 متر آب ندارد.

از هشت تا 12 متر هم آبی سطحی دارد. در دوره‌ای 18 هزار چاهک زده و به روستاییان سپرده شد و 90 تا 100 هزار نفر تحت پوشش قرار داده شدند. باید راه‌هایی برای نگه داشتن جمعیت و ایجاد مشاغل پیدا کرد. طالبان گفته است اگر آب را از پشت سد کجکی رها کنیم در ریگستان فرو می‌رود، ولی ملاک همان ایستگاه آب‌سنجی دهراوود است.