به گزارش سلامت نیوز در هجدهمین دوره کنگره دانش اعتیاد، کارشناسان و روانشناسان بر لزوم حمایت، توانمندسازی و کاهش آسیب زنان درگیر با اعتیاد و تجارت سکس تاکید کردند. از ایجاد خانه‌های امن و مراکز کاهش آسیب تا آموزش مهارت‌های درآمدزایی و حفظ احترام و کرامت زنان، محورهای اصلی این پنل تخصصی بود.

مفهوم زندان و محدودیت در زندگی زنان آسیب‌دیده

مهرزاد تشکریان، پزشک و درمانگر اعتیاد، زندان را فراتر از یک مکان فیزیکی تعریف کرد و گفت: «زندان یعنی محدودیت و اجبار، و این مفهوم در زندگی زنان آسیب‌دیده اجتماعی نیز دیده می‌شود.» او افزود که زنان نسبت به مردان در جرم کمتر مشارکت دارند، اما آسیب‌های شدیدتری مانند بی‌خانمانی، بیماری‌های همراه و کمبود حمایت خانوادگی را تجربه می‌کنند.

توانمندسازی و نمونه موفق: مرکز مادر و کودک پروین

تشکریان بر ضرورت توانمندسازی زنان تأکید کرد و مرکز مادر و کودک پروین در جنوب تهران را نمونه موفق معرفی نمود. این مرکز پذیرش ۳ تا ۶ ماهه دارد، خدمات بهداشتی و درمانی ارائه می‌دهد، آموزش مهارت‌های فردی می‌دهد و امکانات رفت و آمد رایگان فراهم می‌کند. همچنین برنامه‌ای برای ادامه حمایت اجتماعی زنان پس از خروج از مرکز دارد.

روایت‌گری و تجربه‌های عملی در مناطق بحرانی

سپیده علیزاده، روانشناس کاهش آسیب، تجربه خود در مناطق بحرانی تهران را روایت کرد و نقش مافیای سکس در بهره‌کشی از زنان را برجسته نمود. او توضیح داد که در بسیاری از پاتوق‌ها، قیمت خدمات جنسی حتی با یک نخ سیگار تعیین می‌شود و بدن زنان به ابزاری برای گذران زندگی بدل شده است. علیزاده همچنین به تأثیر قوانین بر افزایش آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد، مانند شرایطی که زنان باردار می‌توانند به واسطه قوانین از زندان آزاد شوند.

مدل چهار سطحی حمایت از زنان

رابرت فرنام، روانپزشک، بر اهمیت حمایت روان‌درمانی برای کارشناسان حوزه کاهش آسیب تأکید کرد و مدل چهار سطحی WHO و SAMHSA را معرفی نمود. این مدل شامل:

1. خدمات کاهش آسیب اولیه

2. تغییرات تدریجی

3. مراکز اقامتی طبی

4. برنامه‌ریزی ترخیص و ادامه حمایت
   است تا زنان پس از خروج از مراکز، توانمند و مستقل شوند.

چالش‌ها و راهکارهای کلیدی

محمدصادق شیرازی، پزشک و پژوهشگر اعتیاد، چالش‌های زنان آسیب‌دیده اجتماعی را برشمرد: از دست دادن حضانت فرزند، قرار گرفتن در معرض خشونت، فقدان پوشش بیمه‌ای و جدایی از کودک هنگام حبس. او توانمندسازی و پشتیبانی پس از زایمان را کلیدی دانست و بر ضرورت ایجاد مراکز یکپارچه خدمات‌رسانی تأکید کرد.

ضرورت کاهش انگ اجتماعی و حفظ اسرار زنان

کارشناسان حاضر بر نبود نظام ارجاع سیستمی در ایران تأکید کردند و راهکارهایی مانند تعهدات مرحله‌ای، تمرین مهارت‌های زندگی و ایجاد خانه‌های امن را پیشنهاد دادند. آن‌ها همچنین بر اهمیت کاهش انگ اجتماعی و حفظ اسرار زنان تأکید کردند: همان‌طور که پزشک به بیمار سرماخورده سرزنش نمی‌کند، زنان آسیب‌دیده نیز نباید به خاطر اعتیاد یا وضعیت اجتماعی‌شان قضاوت شوند.

این پنل نشان داد که نجات زنان آسیب‌دیده اجتماعی نیازمند همکاری نهادهای دولتی، NGOها، خیرین و جامعه است و تمرکز بر توانمندسازی، ایجاد درآمد پایدار و کاهش آسیب، مسیر اصلی نجات این زنان از چرخه اعتیاد و تجارت سکس است.