به گزارش سلامت نیوز به نقل از شرق،  صبح زود با درد شدیدی در شکم، کمر و پهلوها بیدار شد. زیر کمرش احساس خیسی کرد. به ملحفه نگاهی انداخت و دید که همان اتفاق همیشگی است. به کارهای زیادی که امروز در شرکت پیش‌رو داشت فکر کرد و عذابی که باید در کل روز تحمل می‌کرد. ای‌کاش می‌شد مرخصی می‌گرفت. تصور چهره اخمو و عصبی رئیس از این فکر منصرفش کرد. نمی‌دانست مرخصی‌ ناگهانی‌اش را باید چطور توجیه کند. به سختی از جا بلند شد و رفت تا قرص مسکنی بخورد، دوش بگیرد و به سر کار برود. این حکایتی است که زنان هر ماه آن را تجربه می‌کنند.

فرقی نمی‌کند خانه‌دار باشند یا شاغل، در بسیاری موارد باید حین اینکه درد و خونریزی ناشی از «عادت ماهانه» را تحمل می‌کنند، سر پا بمانند و وظایف روزانه خود را انجام بدهند. در کنار درد و خونریزی و ضعف ناشی از آن، «پی‌ام‌اس» یا تغییرات خلقی ناشی از تغییرات هورمونی مربوط به پریود هم خود داستان دیگری است. زنان که بی‌اختیار در این دوره حساس، زودرنج و بدخلق می‌شوند، معمولا باید خشم خود را فرو بخورند؛ چراکه توسط اطرافیان درک نمی‌شوند و این خود فشار روانی مضاعفی بر آنها تحمیل می‌کند.

دردی که مردان چیزی از آن نمی‌دانند

تجربه «سمیرا» از زنان دیگر شاید شدیدتر بوده است: «من کیست تخمدان داشتم و به همین دلیل درد و خونریزی‌ام بیشتر از حد معمول بود و این باعث می‌شد در دانشگاه و محل کار نسبت به بقیه زنان شرایط سخت‌تری را تجربه کنم».

او به نامناسب‌بودن امکانات در محیط کار برای زنان در زمان پریود اشاره می‌کند: «معمولا در محیط‌های کاری سرویس بهداشتی جداگانه برای زنان وجود ندارد و زنان برای تعویض نوار بهداشتی مشکل دارند.‌ حتی یک بار در محل کار به من تذکر داده شد که چرا نوار بهداشتی‌ام را در سطل زباله سرویس بهداشتی مشترک با آقایان انداخته‌ام و این کار را برای زنان در محیط کار بسیار سخت کرده است. زنان در این روزها معمولا نمی‌توانند مرخصی بگیرند و باید سر کار خود حاضر شوند، در عین حال امکاناتی هم به آنها داده نمی‌شود. پس چه باید بکنند؟ چطور این دوره را سپری کنند؟ گویا زنان باید از یک اتفاق طبیعی که برای بدن‌شان می‌افتد، خجالت بکشند».

به گفته او، پروسه بردن نوار بهداشتی از کیف تا محل سرویس بهداشتی در این موارد هم چالش دیگری است: «علاوه بر آن در مواقع پریود نمی‌دانم باید چطور برای مدیران که اغلب مرد هستند، توجیه کنم که درد دارم و نمی‌توانم به کار ادامه بدهم؟ حتی وقتی می‌خواستم برای عمل جراحی کیست مرخصی بگیرم، نمی‌دانستم به مدیر بگویم که عملم مربوط به کدام بخش از بدن است». او که پی‌ام‌اس‌های شدیدی را تجربه می‌کند، می‌گوید در این دوران بسیار تحریک‌پذیر است، اما کسی در محیط کار نمی‌تواند این موضوع را درک کند.

وضعیت کارگران زن در محیط‌های صنعتی بدتر است

وجود امکانات و سرویس بهداشتی در دوران پریود برای زنان یک دغدغه مهم است. «مریم» گاهی مجبور است برای مأموریت به یکی از کارخانه‌های جنوب کشور در یک منطقه صنعتی برود. او از تجربه خود می‌گوید: «آنجا سرویس بهداشتی حتی برای مردان هم وضع مناسبی ندارد و بیشتر به صورت صحرایی است، به همین دلیل است که وقتی در دوران عادت ماهانه هستم، ترجیح می‌دهم به مأموریت نروم و همیشه به این فکر می‌کنم که زنان کارگر در این مواقع چه می‌کنند و چه شرایط سختی دارند. کابوس لکه قرمز روی لباس هم که یک کابوس همیشگی است». او وضعیت را در محیط‌های اداری بهتر از قبل می‌داند: «در این سال‌ها مدیران مرد درک بهتری درباره مسائل زنان پیدا کرده‌اند و گاهی وقتی می‌بینند یک زن حال خوبی ندارد، بدون اینکه صحبت مستقیمی بیان شود، مرخصی می‌دهند».

بااین‌حال «نسترن» تجربه خوبی از محیط کار ندارد: «یک بار به مدیر گفتم که به دلیل پریود کمردرد دارم و نمی‌توانم روی صندلی بنشینم و باید به خانه بروم، او با مرخصی‌ام موافقت کرد، اما از فردای آن روز سعی کرد رابطه خارج از عرفی با من برقرار کند؛ چراکه فکر کرده بود مطرح‌کردن این موضوع توسط من به معنای آن است که او می‌تواند به حریم شخصی‌ام وارد شود». تجربه او در ارتباط با زنان مدیر هم چندان خوشایند نیست: «مدتی با یک مدیر زن کار می‌کردم که خودش پریودهای آرام و بدون دردی داشت، به همین دلیل شرایط ما را که درد و خونریزی شدید داشتیم، درک نمی‌کرد و در مقایسه با خودش، فکر می‌کرد ‌ما اغراق می‌کنیم. بااین‌حال، در مواردی هم بوده که همکاران زن کار من را بر عهده گرفته‌اند تا بتوانم در دوران پریود استراحت بیشتری داشته باشم».

خانه‌داری در دوران عادت ماهانه تعطیل نمی‌شود

زنان خانه‌دار هم در این دوران سختی‌های خود را دارند. «سارا» مادر سه پسر نوجوان است. او مجبور است با وجود درد، حال خود را طبیعی نشان بدهد و کارهای روزمره خانه را به ثمر برساند: «برای سه پسر نوجوان که ظهر از مدرسه گرسنه و خسته برمی‌گردند و هیچ آموزشی در رابطه با عادت ماهانه زنان ندیده‌اند، نمی‌توانم توضیح بدهم چرا برای مثال یک روز ناهار نداریم یا خانه نامرتب است. بنابراین مجبورم خود را سر پا نگه دارم و علاوه بر آن نشان ندهم که حال خوبی ندارم».

با همسرش هم در دوران پی‌ام‌اس مشکل دارد: «بارها به او گفته‌ام شرایط من را در این دوران بفهمد، اما باز هر بار بین ما دعوا می‌شود و من کم‌کم به این نتیجه رسیده‌ام که او تغییرپذیر نیست و باید در این مواقع خودم را کنترل کنم و خشمم را فرو بخورم». «نگار» دانش‌آموز است و یک برادر بزرگ‌تر در خانه دارد. او همیشه از طرف مادر تحت فشار است که برادرش متوجه نشود او در دوران قاعدگی است: «مادرم حتی ماه رمضان مرا مجبور می‌کند برای سحری‌خوردن بیدار شوم تا برادر و پدرم متوجه وضعیت من نشوند». او درباره تجربه‌اش در مدرسه می‌گوید: «بعضی معلم‌ها حال بد را درک می‌کنند و اجازه می‌دهند مثلا برای استراحت به نمازخانه برویم، اما بعضی معلم‌ها می‌گویند این بخشی از زندگی است و باید به آن عادت کنید. درحالی‌که نمی‌دانم چطور می‌شود به درد شدید عادت کرد؟».

تابویی به نام پریود

«کامران» که سابقه مدیریت یک ارگان بزرگ را دارد، درباره تجربه خود می‌گوید: «عادت ماهانه در ایران یک تابو است و به همین دلیل در محیط‌های کاری خیلی درباره آن صحبت نمی‌شود. به یاد ندارم که در این زمینه دقت کرده باشم یا متوجه شده باشم که یک کارمند زن امروز حال خوبی ندارد. معمولا خودشان هم ترجیح می‌دهند آقایان متوجه موضوع نشوند». «آرش» که مدیر یک کارخانه بزرگ در جنوب کشور بوده است، تجربه متفاوتی دارد: «من چند کارگر زن داشتم که درخواست خود را درباره سرویس بهداشتی مناسب مطرح کردند و ما در کارخانه برایشان سرویس جداگانه‌ ساختیم. علاوه بر آن قرار شد وقتی حال خوشی ندارند و باید مرخصی بگیرند، یک روز زودتر اعلام کنند و حتما با آن موافقت می‌شود». بااین‌حال وقتی از «آرش» درباره تجربه‌اش از برخورد با دوره پی‌ام‌اس در زنان می‌پرسم، پاسخی ندارد و طفره می‌رود.

عادت‌های خوب و بد در دوران پریود

طاهره افتخار، متخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه تهران است. او تأکید می‌کند که در زمینه پریود اطلاع‌رسانی مناسبی صورت نگرفته است: «مردان باید بدانند که در این دوره زنان حساس‌تر هستند و باید از طریق مشاوره و صحبت این آگاهی را به آنها داد. البته در زمینه آموزش اقدامات محدودی انجام شده است، درحالی‌که خیلی از مشکلات زنان در این زمینه با آموزش رفع می‌شود. علاوه بر آن‌، اطلاعات نادرستی که میان مردم وجود دارد، آسیب‌های خودش را ایجاد می‌کند».

او بر اهمیت ارائه این آموزش‌ها در دوران مدرسه اشاره می‌کند و معتقد است که این آموزش‌ها باید در آن دوره به دختران و پسران داده شود. با این همه به گفته این متخصص زنان، ماجرای دردهای پریود حتی در زمان بارداری هم دامن زنان را می‌گیرد: «زنانی که در دوران باروری هستند، حدود ۱۰ روز مانده به آغاز قاعدگی دچار علائمی می‌شوند که هم فیزیکی و هم خلقی است. علائم جسمی مثل درد در ناحیه پستان‌ها، نفخ شکم، تغییر عادت‌های غذایی و اشتهاست. نشانه‌های خلقی هم به این صورت است که زنان بسیار تحریک‌پذیر و عصبی می‌شوند، خلق‌شان سریع تغییر می‌کند و عکس‌العمل‌های تندی نشان می‌دهند». به گفته افتخار، زنان در این دوره باید کربوهیدرات، نان سبوس‌دار، ماکارونی و غلات بیشتر مصرف کنند و از خوردن غذاهای پرنمک و چرب و دارای کافئین و الکل خودداری کنند. همچنین به‌جای سه وعده غذایی مفصل در طول یک روز، شش وعده کوچک مصرف کنند. ورزش‌ هوازی 30‌دقیقه‌ای در روز، خواب کافی، دوری از عوامل استرس‌زا، انجام یوگا و مدیتیشن و مصرف ویتامین‌های B6، منگنز، منیزیم و کلسیم می‌تواند در کاهش علائم مفید باشد. او به کسانی که علائم خلقی شدیدی دارند، پیشنهاد می‌کند که با روان‌پزشک مشورت کنند و در این دوران داروهای آرام‌بخش  مصرف کنند.

آرزوی مرخصی در دوره پریود

بعضی از کشورهای دنیا، مرخصی در دوران پریود را به‌عنوان یک حق برای زنان پذیرفته‌اند و برای آن قوانینی هم دارند. این کشورها معمولا در این دوران، مرخصی همراه با حقوق در نظر می‌گیرند. کشورهایی مانند کره جنوبی، ژاپن و اسپانیا از این دسته هستند. در ایران قانونی با عنوان مرخصی دوران قاعدگی وجود ندارد و قوانین حمایتی از شرایط جسمی زنانه به مرخصی زایمان و شیردهی محدود مانده است. زنان برای مرخصی در طول مدت عادت ماهانه می‌توانند از مرخصی استحقاقی یا استعلاجی استفاده کنند. در صورت استفاده از مرخصی استحقاقی که به اندازه دو روز و نیم در ماه است، آنها فرصت مرخصی برای امور دیگر زندگی خود را از دست می‌دهند و این به معنای فرصتی نابرابر با مردان در محیط کار است. برای استفاده از مرخصی استعلاجی هم باید سازمان‌های بیمه بیماری را تأیید کنند که زمان‌بر و دارای بوروکراسی اداری است و بنابراین بسیاری از زنان از خیر آن می‌گذرند و ترجیح می‌دهند یا از مرخصی استحقاقی استفاده کنند یا درد را در محیط کار تحمل کنند. سال 1401 گروهی از زنان کارزاری راه‌اندازی کردند که تصویب سه روز مرخصی قاعدگی را طلب می‌کرد؛ کارزاری که البته به نتیجه‌ عملی نرسید.