به گزارش سلامت نیوز به نقل ازایرنا،در دنیای مدرن، بسیاری از افراد برای حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری‌ها به مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی روی می‌آورند. این مواد مغذی که به مقدار کمی برای بدن ضروری هستند، نقش‌های مهمی در تقویت سیستم ایمنی، تولید انرژی و بهبود عملکرد بدن دارند. اما، در حالی که مصرف ویتامین‌ها ضروری است، باید مراقب بود که افراط در مصرف این مواد می‌تواند آثار منفی و گاه خطرناک به دنبال داشته باشد.

مسمومیت با مکمل‌های ویتامینی؛ وقتی بیشتر از حد نیاز باشد

دکتر آرش دشتابی، متخصص تغذیه، در مقاله‌ای درباره پیامدهای مصرف بیش از حد ویتامین‌ها توضیح می‌دهد که برخی افراد تصور می‌کنند بیشتر مصرف کردن ویتامین‌ها، منجر به سلامتی بیشتر می‌شود. این باور نادرست موجب شده تا بسیاری از افراد بدون مشورت با پزشک، مقادیر زیادی از مکمل‌های ویتامینی مصرف کنند. این رفتار ممکن است به «مسمومیت با ویتامین‌ها» یا «هایپرویتامینوز» منجر شود، حالتی که در آن بدن به دلیل انباشت مقادیر زیاد ویتامین‌ها، دچار مشکلات جدی می‌شود.

ویتامین‌های محلول در چربی؛ ذخیره و انباشت در بدن

ویتامین‌های A، D، E و K جزو ویتامین‌های محلول در چربی هستند که در بافت‌های چربی و کبد ذخیره می‌شوند. در صورتی که مقادیر اضافی این ویتامین‌ها مصرف شود، بدن قادر به دفع سریع آن‌ها نیست و این ویتامین‌ها در بدن انباشته می‌شوند. وقتی میزان آن‌ها از آستانه خاصی عبور کند، می‌توانند به سم تبدیل شوند.

• مسمومیت با ویتامین A: مصرف بیش از حد ویتامین A، می‌تواند به عوارض جدی مانند سردرد شدید، تاری دید، تهوع، خشکی پوست و حتی آسیب کبدی منجر شود. برای زنان باردار، مصرف بیش از حد این ویتامین در سه ماهه اول بارداری خطرناک است و ممکن است باعث بروز ناهنجاری‌های مادرزادی در جنین شود.

• مسمومیت با ویتامین D: این ویتامین که در جذب کلسیم نقش دارد، وقتی به میزان زیاد مصرف شود، می‌تواند سطح کلسیم خون را به طور غیرطبیعی افزایش دهد و به رسوب آن در کلیه‌ها، رگ‌های خونی و بافت‌های نرم دیگر منجر شود. این وضعیت می‌تواند به سنگ کلیه، ضعف عضلانی، و نارسایی کلیوی بینجامد.

• مسمومیت با ویتامین E و K: مصرف زیاد ویتامین E می‌تواند باعث افزایش خونریزی شود، زیرا این ویتامین خاصیت رقیق‌کنندگی خون دارد. همچنین، مصرف زیاد ویتامین K می‌تواند با داروهای رقیق‌کننده خون تداخل کند و مشکلاتی ایجاد نماید.

ویتامین‌های محلول در آب؛ خطرات کمتر اما همچنان جدی

ویتامین‌های C و گروه B (B1، B2، B3، B6، B12 و اسید فولیک) جزو ویتامین‌های محلول در آب هستند که بدن معمولاً مقادیر اضافی آن‌ها را از طریق ادرار دفع می‌کند. به همین دلیل، خطر مسمومیت با این ویتامین‌ها کمتر است، اما این به معنای بی‌خطر بودن مصرف بیش از حد نیست.

• مسمومیت با ویتامین B6: مصرف طولانی‌مدت دوزهای بالای ویتامین B6 می‌تواند به آسیب عصبی منجر شود که به صورت بی‌حسی و گزگز در دست‌ها و پاها خود را نشان می‌دهد.

• مسمومیت با نیاسین (ویتامین B3): مصرف زیاد نیاسین می‌تواند باعث قرمزی، گرگرفتگی پوست، آسیب به کبد و افزایش قند خون شود.

• مسمومیت با ویتامین C: اگرچه این ویتامین در دوزهای بالا به راحتی از بدن دفع می‌شود، اما مصرف بیش از ۲۰۰۰ میلی‌گرم در روز می‌تواند باعث مشکلات گوارشی مانند اسهال، تهوع و درد شکمی شود. همچنین در برخی افراد، مصرف زیاد ویتامین C می‌تواند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد.

دلایل مصرف بی‌رویه مکمل‌ها و ویتامین‌ها

چرا برخی افراد به سمت مصرف خودسرانه و افراطی مکمل‌ها می‌روند؟ دلایل مختلفی در این زمینه وجود دارد:

• تبلیغات گمراه‌کننده: برخی از شرکت‌ها فواید مکمل‌های خود را به گونه‌ای بزرگ‌نمایی می‌کنند که مصرف آن‌ها را بی‌ضرر و کاملاً مفید نشان می‌دهند.

• باورهای عامیانه: بسیاری از افراد گمان می‌کنند که "هرچه بیشتر، بهتر"، اما این تصور نادرست می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد.

• درمان خودسرانه: برخی افراد به دلیل مشکلات جزئی مانند خستگی یا ضعف، بدون مشورت با پزشک به مصرف مکمل‌ها روی می‌آورند، در حالی که این مشکلات ممکن است ناشی از بیماری‌های دیگری باشد.

• تمرکز بر مکمل‌ها به جای رژیم غذایی سالم: بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند به جای تغییر رژیم غذایی خود و مصرف مواد غذایی تازه، به مصرف مکمل‌های ویتامینی روی آورند.

راهکارهای پیشگیری و مصرف صحیح مکمل‌ها

پیشگیری از مسمومیت با مکمل‌های ویتامینی کاملاً ممکن است. اولین قدم این است که قبل از مصرف هر نوع مکمل، با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند با بررسی شرایط فردی و انجام آزمایش‌های خون، نیاز واقعی بدن را ارزیابی کرده و دوز مناسب مکمل‌ها را تجویز کند. همچنین، تأکید بر مصرف ویتامین‌ها از طریق یک رژیم غذایی متعادل و متنوع، بهترین روش برای تأمین نیازهای بدن است.

در نهایت، باید به یاد داشت که مکمل‌ها فقط به عنوان «مکمل» یک رژیم غذایی سالم عمل می‌کنند و نباید جایگزین آن شوند. برای حفظ سلامت، باید بر اساس علم و توصیه‌های متخصصان عمل کرد، نه تبلیغات و باورهای نادرست.