سلامت نیوز: مجازات به عنوان سلاحی برای پیشگیری از جرایم به عنوان سنتی‌ترین راهكار اجتماعی استفاده می‌شود. تصور موجود در مورد مجازات این است كه خاصیت ارعاب و عبرت‌آموزی موثر مواقع می‌شود و مجازات مجرم پیشگیری از تكرار جرم از سوی بزهكار را به دنبال دارد و همچنین با مجازات مجرم انتظار می‌رود بزهكاران بالقوه هم كه ممكن است در آینده مرتكب جرم شده، منصرف شوند. در واقع جامعه با چنین واكنشی قصد دارد با ایجاد ترس، مانع از آن شود كه بزهكاران بالقوه و بالفعل به سوی جرم بروند.

مجازات رویكرد سنتی است كه در واقع واكنشی به جرم است. مجازات یك اقدام كیفری محسوب می‌شود ولی باید توجه داشت اقدامات غیركیفری در این زمینه موثرتر است.پیشگیری كیفری با پیشگیری واكنشی و پیشگیری غیركیفری یا كنشی دو تقسیم‌بندی كلی در حوزه پیشگیری از جرم هستند. همان‌طور كه پیش از این نیز مورد تاكید قرار گرفت مجازات در دسته پیشگیری كیفری یا واكنش قرار می‌گیرد كه در واكنش به جرم و در قبال وقوع آن انجام می‌شود. این درحالی است كه پیشگیری كنشی یا غیركیفری فقط به جرم توجه نمی‌كند. رویكرد جرم‌مدارانه و واكنشی امری غیرقابل اجتناب است اما باید توجه داشت دانش جرم‌شناسی به علل و عوامل و چرایی جرم توجه دارد و اینكه چرا افراد به سمت ارتكاب جرم می‌روند.

در دیدگاه جرم‌شناسانه توجه می‌شود كه مجرم به چه دلیل به طرف جرم سوق پیدا می‌كند و سعی می‌شود عوامل آن در جامعه از بین برود تا افراد به طرف ارتكاب جرم كشیده نشوند. پیشگیری غیركیفری یا كنشی قبل از وقوع جرم به صورت غیرقهرآمیز از متداول‌ترین شیوه برای پیشگیری از جرایم است. البته باید تاكید شود كه پیشگیری كنشی نیز به دو دسته فردمدار و موقعیت‌مدار تقسیم می‌شود. در اقدامات كنشی فردمدار تلاش می‌شود با تدابیر غیرقهرآمیز افراد به سمت هنجارها و قانون‌گرایی سوق داده شوند كه این روش به شاخه‌های جزیی‌تر رشدمدار و جامعه‌مدار تقسیم می‌شود.در پیشگیری كنشی فردمدار سعی می‌شود در سال اولیه زندگی، كودكانی كه در معرض خطر هستند، شناسایی شوند و دور از شرایط پرخطر قرار گیرند و از آنها در برابر خطرات حمایت شود. كودكی كه در معرض اعتیاد قرار دارد باید شناسایی شود و دور از خانواده معتاد قرار گیرد تا در آینده به سوی شرایط مشابه سوق پیدا نكند.از طرفی پیشگیری كنشی جامعه‌مدار بر ارتقای سطح زندگی، رفاه اجتماعی، اشتغال برای همه، امكان دسترسی به آموزش و پرورش و شغل تاكید دارد.وقتی دلایل اساسی ارتكاب جرم از بین برود، دلیلی برای مجازات كه یك سلاح اجتماعی در برابر جرایم است وجود نخواهد داشت.

باید توجه داشت كه مجازات به تنهایی موثر نیست و اگر موفق بود باید نتیجه آن تاكنون دیده می‌شد.بخش دیگری از اقدامات كنشی (غیركیفری) همان‌طور كه تاكید شد، پیشگیری كنشی وضعی یا موقعیت است كه در این شیوه زمینه‌های مساعد برای ارتكاب جرم از بین می‌رود مثلا در محلی كه سرقت خودرو سابقه دارد نگهبان می‌گذارند یا اگر تاریك است، لامپ می‌گذارند و برای خودرو دزدگیر نصب می‌كنند. این شیوه نیز بدون توسل به زور و غیركیفری است اما این شیوه نیز مانند مجازات درمان جرم نیست و موقت است و در واقع مسكنی برای جلوگیری از جرم است. درنهایت باید گفت پیشگیری فردمدار و جامعه‌مدار بهترین انواع پیشگیری است چون ریشه‌ها و عوامل جرم در جامعه از بین می‌رود.

منبع: روزنامه شرق