نپيوستن ايران به اين پروتكل دو ضرر داشت؛ اول آن كه پس از چند سال بالاخره ايران هم مجبور بود تن به اين پروتكل دهد و به تأخير انداختن آن تنها موجب پيچيده‌تر شدن مسئله در آينده بود.
از سوي ديگر، اين به معناي از دست دادن امكاناتي بود كه به موجب پروتكل كيوتو به كشورهاي در حال توسعه تعلق مي‌گرفت؛ امكاناتي كه پيش از اين در هيچ پيمان زيست‌محيطي جهاني براي كشورهاي در حال توسعه درنظر گرفته نشده بود.
اين امكانات تنها در صورتي در اختيار اين كشورها قرار مي‌گرفت كه اولاً پروتكل كيوتو را پذيرفته باشند، در ثاني مرجع ملي پروتكل از سوي اين كشورها معرفي مي‌شد و نهايتاً اين مرجع مي‌بايست طرح‌هايي موسوم به پروژه‌هاي پاك تعريف مي‌كرد تا پس از بررسي و تأييد به مرحله اجرا درآيد. تنها پس از طي اين مراحل امكان جذب كمك‌هاي يادشده فراهم مي‌شد.
دير به پروتكل پيوستيم
ايران بسيار دير به پروتكل پيوست و با بيش از يك سال تأخير در معرفي مرجع ملي پروتكل، بيش از يك ميليارد دلار خسارت ناشي از استفاده نكردن از «پروژه‌هاي مكانيسم پاك» به خود وارد كرد.
كشورهاي توسعه‌يافته به‌ياري «پروژه‌هاي مكانيسم پاك»، طرح‌هايي را در كشورهاي در حال توسعه اجرا مي‌كنند كه منجر به كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي مي‌شود و در عوض به‌همان اندازه «گواهي كاهش انتشار» دريافت مي‌كنند.
اين گواهي‌ها به كشورهاي توسعه يافته كمك مي‌كند به اهداف خود در پروتكل دست يابند. «پروژه‌هاي مكانيسم پاك» همچنين كشورهاي در حال توسعه را در دستيابي به توسعه پايدار و مشاركت در اهداف نهايي كنوانسيون چارچوبي تغييرات آب و هوا، ياري مي‌كند.
محمد صادق احدي، معاون دفتر ملي تغيير آب و هوا مي‌گويد: پروتكل كيوتو از بهمن 83 اجرايي شده است. از آن پس تاكنون، بيش از يك هزار و ۲۰۰ پروژه مكانيسم توسعه پاك در جهان تعريف شده كه از آن تعداد ۵۵ پروژه در حال درخواست براي ثبت نام توسط هيات اجرايي پروژه‌هاي مكانيسم توسعه پاك، ۲۲ پروژه در حال بررسي و بازنگري، ۴۲۱ پروژه ثبت شده و مابقي پروژها در مراحل مختلف بررسي و تاييد است.
معاون دفتر طرح ملي تغيير آب و هوا گفت: هم اكنون از ۴۲۱ پروژه ثبت شده، ۱۰۳ پروژه مراحل اجرايي خود را پشت سر گذاشته و در حال صدور گواهي كاهش انتشار هستند.
به گفته وي از قبل از اين پروژه‌ها حدود ۲۱ ميليون تن معادل دي اكسيد كربن گواهي كاهش انتشار صادر شده اما سهم ايران از اين پروژه‌ها تاكنون صفر بوده است.
پروتكل كيوتو چيست؟
يك سال طول كشيد تا كشورهاي عضو معاهده چارچوبي تغييرات آب و هوا، با پيماني ديگر كه به‌گونه‌اي جدي‌تر به مسائل موردنظر بپردازد، تصميم به تقويت اين معاهده بگيرند.
معاهده تغييرات آب و هوا در 1994 لازم‌الاجرا شد و تا سال 1995 دولت‌هاي عضو مذاكرات خود درباره پروتكل -كه خود موافقتنامه‌اي بين‌المللي درباره پيمان‌هاي اصلي (در اينجا معاهده تغييرات آب و هوا) است اما در عين حال، عملكردي مستقل دارد- را آغاز كردند.
در نهايت متن پروتكل كيوتو در 1997 به‌اجماع پذيرفته شد و در 16 فوريه 2005 لازم‌الاجرا شد.
مهم‌ترين ويژگي اين پروتكل، تعيين اهداف اجباري در كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي براي اقتصادهاي پيشروي جهان است كه اين پروتكل را امضاء كرده‌اند. اين اهداف از 8- درصد تا 10+ درصد ميزان انتشار اين گاز از سوي هر يك از كشورها در سال 1990 است به‌گونه‌اي كه در دوره 2008 تا 2012، مجموع انتشار اين گازها به كمتر از 5 درصد سطح انتشار اين گازها در سال 1990 برسد.
هر كشور سهم متفاوتي در كاهش سطح اين گازها دارد. اتحاديه اروپا، سوئيس و بيشتر كشورهاي اروپاي مركزي و شرقي تا 8 درصد، كانادا ،مجارستان، ژاپن و هلند تا 7 درصد و كرواسي مي‌بايست تا 5 درصد ميزان انتشار خود را كاهش دهند.
نيوزلند، روسيه و اوكراين با تثبيت ميزان انتشار اين گازها در سطح سال 1990 در مرتبه بعدي قرار دارند. نروژ با يك درصد و ايسلند با 10 درصد بالاتر از ميزان انتشار اين گازها در 1990 در مراتب بعد قرار دارند.
ايالات متحده كه قرار بود سطح انتشار خود را در دوره ياد شده به 7 درصد كمتر از سال 1990 برساند و استراليا نيز كه مي‌بايست سطح انتشار اين گازها را به بيش از 8 درصد سال 1990 برساند از پروتكل كيوتو خارج شدند.
بي‌مهري به پروتكل كيوتو
ايالات متحده و استراليا تنها كشورهايي نيستند كه به پروتكل كيوتو بي‌توجهي كرده‌اند. بسياري از كشورهايي كه اين پيمان را مورد موافقت قرار داده‌اند نيز نسبت به دهه 90 انتشار گازهاي گلخانه‌اي را نه تنها كاهش كه افزايش داده‌اند.
اسپانيا و پرتغال در سال 2002 در حدود 40 درصد بيشتر از سال 1990 اينگونه گازها را در جو انتشار داده‌اند. در اين آمار ايرلند با 9/28 درصد و يونان با 26 درصد افزايش انتشار گازهاي گلخانه در مقام‌هاي بعدي ايستاده‌اند. جالب آنكه آمريكا در سال 2002 تنها 13 درصد بيشتر از سال 1990 گاز گلخانه اي توليد كرده است.
ژاپن كه به عنوان يكي از دو قطب بزرگ اقتصادي شناخته مي شود نيز 8 درصد بر توليد و انتشار گازهاي گلخانه‌اي افزوده است. اگر تمام كشورها به كيوتو ملحق شوند و دستورالعمل هاي آن را به كار گيرند تا پايان قرن 21 تنها يك دهم درجه سانتيگراد از افزايش دماي زمين كاسته مي شود.
هدف كيوتو كاهش گازهاي گلخانه است كه باعث گرم شدن كره زمين مي شود اما اين گازها اثرات مخرب ديگري را نيز به دنبال دارند كه جان انسان‌ها را به شدت تهديد مي كند؛ بروز توفان هاي سهمگين، جاري شدن سيل و نزديك كردن گياهان و جانوران به خطر انقراض تا سال 2100 ميلادي بخشي از اين اثرات است.
