شرایط فسخ فرزندخواندگی پس از 18 سالگی
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی كشور در این رابطه میگوید: كودك یا نوجوان تحت سرپرستی بعد از رسیدن به سن 18 سالگی میتواند حكم قطعی سرپرستی را از طریق دادگاه فسخ کند و پس از ابلاغ آن به اداره ثبتاحوال و بهزیستی كشور، ثبتاحوال موظف است حكم صادره را در اسناد سجلی فرد و همچنین شخص یا اشخاصی كه سرپرستی را به عهده داشتند اعمال و شناسنامه را برای فرزندخوانده با مشخصات پدر و مادر واقعی و نام خانوادگی پدر در صورت مشخص بودن و در غیر این صورت با نام كوچك والدین فرضی و نام خانوادگی بلامعارض صادر كند. حبیبا... مسعودیفرید ادامه میدهد: كودك یا نوجوان تحت سرپرستی بعد از رسیدن به سن 18 سالگی همچنین میتواند در صورت تمایل و با ارائه ادله متقن نسبت به صدور شناسنامه جدید و درج نام والدین واقعی در شناسنامه از اداره ثبتاحوال اقدام كند. او در پاسخ به اینكه آیا وجود چنین مفادی باعث دلسردی خانوادهها و ترس دائمی آنها از پذیرفتن فرزند نمیشود، میگوید: بر اساس دیدگاههای روان شناختی و جامعهشناسی كسانی كه مدت زمان زیادی را درون یك خانواده سپری كرده باشند، چنانچه در محیط امن و مناسبی باشند به علت تعلقات خاطر ایجاد شده، چنین اقدامی را انجام نخواهند داد.
چه كسانی میتوانند فرزندخوانده داشته باشند؟
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی كشور عنوان میكند: در قانون جدید و آییننامه اجرایی آنكه چندی پیش به تصویب رسید، متقاضیان سرپرستی همچون زوجین نابارور و بدون فرزند، زوجینی كه فقط یك كودك دارند و همچنین زنان و دختران مجرد بالای 30 سال را نیز شامل شد؛ در حالی كه پیش از آن در قانون قبلی تنها زوجینی كه پنج سال از زندگی مشتركشان گذشته و نابارور بودند، میتوانستند كودكی را تحت سرپرستی بگیرند. مسعودیفرید میگوید: از سوی دیگر در حال حاضر شاهد افزایش و بالا رفتن سن باروری به علت افزایش سن ازدواج هستیم. از آنجایی كه بهترین دوران باروری باید بین 20 تا 35 سال بوده و فاصله مناسب هر زایمان نیز 5 سال است تا مادر بتواند شرایط فیزیكی خود را بازسازی كند، امكان تولد فرزند دوم كمتر میشود. همچنین بارداری بعد از 35 سالگی نیز احتمال تولد كودك با معلولیت را نیز افزایش میدهد لذا فرزندآوری كه منجر به تحكیم بنیان خانواده و نظام خویشاوندی است دستخوش تغییرات منفی شده است.
دختران مجرد مادر میشوند
مسعودیفرید درباره واگذاری سرپرستی كودكان بهزیستی به دختران مجرد میگوید: بر اساس سیاست بازپیوند خانواده در بهزیستی كه منشعب از فرهنگ دینی است، نهاد خانواده امنترین و مهمترین نهاد برای جامعهپذیری، تربیت و رشد كودكان و نوجوانان است. به همین دلیل با این رویكرد معتقدیم اگر كودكی در خانواده رشد كند از هر نظر بهتر از حضور در مراكز شبهخانواده بهزیستی است، زیرا كاركردهای متعددی در بطن نهاد خانواده وجود دارد كه در این موسسهها نمیتوان حتی در صورت وجود حداكثر امكانات آنها را یافت؛ به همین دلیل زنان مجرد واجد شرایط نیز میتوانند از حق سرپرستی بهرهمند شوند زیرا ترجیح بهزیستی آن است كه كودك در نهاد خانواده رشد كند ولو آنكه آن خانواده تك والد بوده و پدر در آن حضور نداشته باشد. او تصریح میكند: این در حالی است كه حق سرپرستی زنان و دختران مجرد بالای 30 سال كه شرایط واجدین آن بهطور كامل در آییننامه توضیح داده شده است، پیش از این در قانون سال 53 وجود نداشته و در قانون سال 1392 تصویب شد اما تا پیش از تصویب آییننامه در تیر ماه سال جاری، اجرا نمیشد كه در حال حاضر و بعد از تصویب آییننامه، اجرای آن ممكن شده است.
جایگزین ارث به جای ارث
مسعودیفرید همچنین درباره ارث فرزندخواندهها میگوید: در مبانی فقه شیعه دین اسلام فرزندخوانده سهمالارث نمیبرد اما قانونگذار برای تامین آینده كودك روشهای مختلفی را در قانون در نظر گرفته است كه به آنها جایگزینهای ارث گفته میشود؛ از جمله تملك بخشی از اموال متقاضیان سرپرستی به نفع فرزندخوانده در یكی از دفاتر اسناد رسمی، بیمه كردن عمر متقاضیان سرپرستی نزد یك شركت بیمه سهامی ایران به نفع آینده كودك و همچنین آنكه به هر نحو كه دادگاه صلاح بداند با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی خانواده، سهمی برای فرزندخوانده در نظر گرفته شود، از جمله «جایگزینهای ارث» هستند. او تصریح میكند: البته قابل توجه است كه هیچ كدام از این موارد در قانون سال 53 نبود اما بهزیستی به عنوان تنها نهاد متولی امور سرپرستی برای تامین آتیه این كودكان در دستورالعملهای اجرایی سازمان این موارد را در نظر گرفته است.
فرزندخواندهها چگونه شناسنامه میگیرند؟
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی درباره شناسنامه فرزندخواندهها میگوید: در گذشته چنانچه خانوادهای متقاضی سرپرستی كودكی بود به دادگاه مراجعه كرده و سپس به بهزیستی ارجاع داده میشدند اما در حال حاضر متقاضیان سرپرستی باید ابتدا به بهزیستی مراجعه كرده و بعد از تأیید بهزیستی به دادگاه صالح برای تأیید صلاحیتهای قانونی چون عدم سوءسابقه، مسائل هویتی، اسناد ازدواج، امور پزشكی قانونی و... مراجعه كنند. او ادامه میدهد: برای رعایت احوال شخصی كودك و فرد یا زوجین سرپرست، مفاد حكم سرپرستی تنها در اسناد مسكوت و محرمانه اداره ثبت احوال، ثبت و ضبط خواهد شد.
به گفته مسعودیفرید همچنین اداره ثبتاحوال مكلف است پس از ابلاغ حكم قطعی سرپرستی توسط دادگاه، با اعلام و حضور زوجین یا زنان سرپرست نسبت به اجرای حكم و صدور شناسنامه برای نوجوانان تحت سرپرستی با مشخصات زوجین سرپرست یا سرپرست منحصر (دختر یا زن سرپرست بالای 30 سال) با درج توضیحات لازم اقدام و انتخاب نام نیز توسط سرپرست صورت خواهد گرفت. او عنوان میكند: در ارتباط با نحوه ثبتنام «پدر» در صورتی كه سرپرست وی دختر یا زن مجرد باشد نیز، در چنین شرایطی شناسنامه فرد تحت سرپرستی با مشخصات كامل شناسنامهای سرپرست و نام كوچك پدر فرضی به پیشنهاد سرپرست صادر خواهد شد. آنطور كه معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی میگوید آن دسته از فرزندخواندگانی كه پس از مدتی پدر و مادر واقعیشان مشخص میشوند نیز در این شرایط، مفاد حكم قطعی دادگاه، در شناسنامه فرد تحت سرپرستی درج خواهد شد.
شیوه واگذاری فرزندخوانده به خارجنشینان
به گزارش ایسنا، مسعودیفرید درباره نحوه اعطای فرزندخواندگی به ایرانیانی كه در خارج از كشور زندگی میكنند، میگوید: ماده یك قانون مصوب سال 1353 اذعان میكرد؛ تنها كسانی كه مقیم ایران هستند میتوانند سرپرستی را به عهده بگیرند در حالی كه در قانون حمایت از كودكان و نوجوانان بیسرپرست و بدسرپرست مصوب سال 92 اعلام میشود كه تمام افراد ایرانی كه مقیم خارج یا داخل هستند نیز در صورت داشتن شرایط مندرج در قانون، میتوانند متقاضی سرپرست كودكان داخل باشند و مراحلی چون مصاحبه مددكاری، بازدید از منزل و... به علت آنكه برای مقیمان خارج از كشور امكانپذیر نیست، از سوی سركنسولگری ایران در خارج از كشور بررسی و تأیید میشود.
نظر شما