سلامت نیوز: این فقط مردم عادی و افراد حقیقی نیستند كه با قطع درختان و ویلاسازی، آتش زدن و ریختن زباله جنگل‌ها را نابود می‌كنند، بلكه دولت‌ها و افراد حقوقی هم گاهی اوقات یا ندانسته یا تعمدا و به بهانه پرداختن به مباحثی نظیر عمران و سازندگی یك مهم را فدای مهم دیگر می‌كنند، با این تفاوت كه اگر فرد عادی كار اشتباهی انجام دهد این اشتباه توجیه دارد، اما اگر اشتباه از دستگاه و مرجع رسمی یك كشور سر بزند این دیگر قابل توجیه و پنهان كاری نیست. علاوه بر این، حجم و گستره اشتباهات دولتی در تخریب محیط زیست باعث می‌شود تخریب بزرگ‌تری درباره محیط زیست صورت بگیرد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان، دولت باید مانند مادری دلسوز كه همیشه نگران است حتی خاری به پای فرزندش فرو رود نگران و دلواپس واقعی محیط زندگی باشد كه اگر تخریب شود دیگر قابل خریدن مجدد یا بازسازی نیست. كم نیست تعداد زخم‌هایی كه در اثر این سهل انگاری توسط مادر بر پیكر این كودك شكننده نقش بسته است. این در حالی است كه بر اساس آخرین یافته‌های علمی بهره‌ای كه بشر از اكسیژن و هوای سالم می‌برد بسیار بیشتر از جاده و خانه و خودرو است، زیرا اگر هوا و سلامتی نباشد هیچ یك از این ملزومات زندگی به درد كسی نمی‌خورد. جاده‌سازی در دل جنگل یعنی نابودی كل اكوسیستم طبیعی جنگل و كوچ و مرگ هزاران گونه گیاهی و جانوری در آن، با این وجود جاده كشی در جنگل‌های ایران سر درازی دارد.

تفاوت جاده‌سازی در دولت‌های دهم و یازدهم

گلستان و جنگل‌های آن بهترین نماد از نابودی جنگل به بهانه جاده‌سازی است. جاده‌سازی‌ای كه باعث نابودی ٨۰۰۰ هكتار جنگل و مرگ ٣٢۰۰ جانور در جاده گلستان شد و هنوز هم اجرایی نشده است. با این تفاسیر باید در كنگره بعدی پارك‌ها در سال ٢۰٢۴، دولت ایران ركورد نابودی یكی از ارزشمند‌ترین ذخیره‌گاه‌های ژنی و پارك‌های ملی جهان را به نام خود ثبت كند. سال ۹۳ در حالی كه خبر انتقال جاده وسط جنگل گلستان توسط سازمان محیط زیست مطرح شد خبر راه‌سازی وسط جنگل ابر باعث خشم زیست محیطی از طرحی شد كه توجیه اقتصادی هم نداشت. این جاده در نهایت ساخته نشد و جنگل ابر به عنوان یك منطقه حفاظت شده در دولت یازدهم مورد توجه بیشتر قرار گرفت. حفظ جنگل ابر و تبدیل آن به منطقه حفاظت شده اقدام موثری بود كه تفاوت نگرش دو رئیس‌جمهور یك كشور در توجه به محیط زیست را نشان می‌داد. درحالی كه در دولت‌های نهم و دهم احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق بر جاده‌سازی وسط این جاده اصرار داشت در دولت فعلی نه تنها جلوی این جاده‌سازی بی‌ضابطه گرفته نشد بلكه منطقه جنگل ابر به عنوان منطقه حفاظت شده مطرح شد.

لزوم توجه به توسعه پایدار

توجه به توسعه و فقط توسعه اقتصادی و جنبه كمی این مفهوم عمیق، ما را از رسیدن به توسعه پایدار باز می‌دارد. برای رسیدن به شرایط مطلوب جهانی نیازمند توسعه پایدار هستیم. یعنی فرایند توسعه باید بتواند بدون آلودگی و تخریب و نابودی منابع پایه، شاخص‌های كیفیت زندگی را ارتقا بدهد. در شهری كه اصطلاحا اسمش پایتخت است ظاهرش زیبا و آسمانخراش‌ها و ساختمان‌های زیبا دارد ولی هوایش آلوده است در واقع این وضعیت، مظهر توسعه ناپایدار تلقی می‌شود. در حالی كه رفتار بر مبنای توسعه پایدار به این مفهوم است كه حقوق نسل‌های آینده نیز تامین و تضمین شود. متاسفانه الان هر یك سالی كه از عمر زمین می‌گذرد و انسان از آن برداشت می‌كند، ماهی از دریا می‌گیرد، چوب از جنگل بر می‌دارد، از خاك بهره زراعت می‌برد و آب از رودخانه می‌گیرد، بر اثر این برداشتها زمین از تجدید خود عقب مانده به نحوی كه به ازای هر سال سپری شدن عمر زمین، یك سال و نیم وقت لازم است تا توانش را تجدید كند. زمین در ذات خود قدرت بازسازی دارد ولی ما از حد گذراندیم و آن‌قدر برداشت كردیم و آلوده ساختیم كه الان دنیا برای یك سال فعالیت خودش، یك سال و نیم فرصت بازسازی می‌خواهد یعنی شش ماه عقب هستیم. همین ماجرا در ایران به گونه بدتری دارد اتفاق می‌افتد. بر اساس بررسی كارشناسان الان در ایران ۵/۳ برابر ظرفیت كشور برداشت می‌شود؛ برداشت در همه‌چیز، در آب و خاك و هوا، یعنی برداشت توأم با تخریب و آلودگی كه به مراتب بیش از ظرفیت طبیعت است. بنابراین نخستین كاری كه باید بكنیم این است كه روندهای كنونی را اصلاح كنیم.

كوه‌ها قربانیان بعدی جاده‌سازی

این فقط جنگل‌ها نیستند كه توسط جاده‌ها از بین می‌روند. كوه‌ها نیز از این بلای انسانی در امان نیستند. انجمن حفظ محیط ‌كوهستان طی یك مقاله‌ای، جاده‌سازی و توسعه بی‌ضابطه را یكی از عمده‌ترین عوامل تخریب در كوه‌های ایران معرفی می‌كند: «جاده‌كشی برای عبور دكل‌های برق و لوله‌های نفت و گاز، احداث كانال، سدسازی و... تقریبا تمام مناطق كوهستانی را تحت‌تاثیر قرار داده است و كمتر كوهی را در كشور می‌توان یافت كه در آن جاده‌اى احداث نشده باشد. درحالی كه احداث راه، یك عامل توسعه بوده و به خودی‌خود مخرب نیست اما عدم رعایت نكات مرتبط با آن سبب تشدید عوامل تخریب می‌شود. در جاده‌سازی ابتدا باید ضرورت ایجاد جاده از دیدگاه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و به‌خصوص حساسیت‌های زیست‌محیطی و اكولوژیكی منطقه بررسی شود. بسیاری از جاده‌ها برای دسترسی روستاییان ساكن در كوهستان‌های دورافتاده احداث شده‌اند كه اغلب توجیه زیست‌محیطی ندارند. این جاده‌ها، دسترسی به روستاها را سهل كرده و امكان انتقال دام به علفزارها به وسیله كامیون را فراهم می‌كنند كه خود منجر به تجاوز بیشتر به منابع طبیعی اطراف و چرای زودرس و مفرط دام می‌شود. احداث جاده‌ها بدون توجه به دستورالعمل‌های جاده‌سازی در نواحی كوهستانی، لطمه بزرگی به بسیاری از اكوسیستم‌های كوهستانی ایران وارد كرده است. عدم رعایت نكات فنی مزید بر علت و سبب شده كه احداث این جاده‌ها به یك عامل تخریب در این محیط‌ها تبدیل شود.»

نتیجه یك تحقیقات مهم

فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران نیز چند سال پیش در مقاله‌ای پژوهشی با عنوان تاثیر جاده‌سازی بر تخریب جنگل‌های منطقه بازفت به تخریب گسترده منابع طبیعی منطقه توسط جاده‌سازی اشاره كرد و نوشت: براساس نتایج به دست آمده درمجموع ۰۸/۶۶۱ هكتار از عرصه منابع طبیعی در حوضه‌آبخیز بازفت در استان چهارمحال و بختیاری در اثر جاده‌سازی تخریب گردیده است كه از این مقدار ۱۹/۴۲۰ هكتار جنگل، ۹۷/۱۹۸ هكتار مرتع و ۹۲/۴۱ هكتار آن را اراضی كشاورزی تشكیل می‌دهند. در ادامه این پژوهش آمده است: در بررسی ناپایداری‌های دامنه‌ای متاثر از جاده‌سازی در كارون‌شمالی مشخص گردیده كه ۸۰‌درصد از كل ناپایداری‌های ثبت شده در حوضه، در امتداد جاده‌ها به‌ویژه جاده شهركرد- مسجدسلیمان قرار گرفته است و یكی از مهم‌ترین عوامل رسوب‌زا در كل حوضه، زمین‌لغزش‌های متعددی بوده كه پس از آغاز عملیات جاده‌سازی به وقوع پیوسته‌اند و این امر گواهی بر نقش منفی جاده‌سازی در وقوع لغزش است. در منطقه مورد مطالعه ۵۳ روستا وجود دارد. در سال‌های اخیر برای اكثر این روستاها راه ارتباطی ساخته شده است. براساس اندازه‌گیری‌های به عمل آمده درمجموع
۲۲۰ كیلومتر جاده ارتباطی برای آنها احداث گردیده كه به دلیل كوهستانی‌بودن منطقه راه‌های احداثی عموما پرپیچ‌وخم بوده و عبور مسیر جاده‌ها از داخل جنگل‌های منطقه، موجب تخریب گسترده در سطح جنگل‌های آن شده است.