سلامت نیوز: یک پزشک باید مسوول و دلواپس سلامت جسمی و روحی، رفاه اقتصادی و همچنین اجتماعی بیماران خود باشد و برای بیماران خرج تراشی نکند. متاسفانه اکنون دو سوم آزمایش ها، رادیولوژی ها و اسکن هایی که برای بیماران تجویز می شود بیهوده است و تاثیری در درمان آن ها ندارد. بنابر این اگر پزشکان برای بیماران خرج تراشی بیهوده نکنند می توانند در محرومیت زدایی جامعه تاثیر گذار باشند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از قدس آنلاین، مهمترین بحران زندگی اجتماعی انسان در دوران مختلف تاریخ بشر، مساله اخلاق و نحوه سلوک انسان در جامعه با همنوعان خود بوده است.

هرچه زندگی انسان پیچیده‌تر شده، مساله‌ اخلاق هم شکل پیچیده‌تری به خود گرفته و تعریف اخلاقی روابط انسان‌ها در جامعه مشکل‌تر و تشخیص مصادیق اخلاقی از غیراخلاقی دشوارتر شده است. در جامعه‌ پزشکی بحث اخلاق به‌دلیل اهمیت این حرفه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و این مهم  مباحث علمی بسیار جدی و گسترده‌ای را به خود اختصاص داده است.

دلیل تأکید بر اهمیت اخلاق پزشکی به این دلیل است که مسایل آن فراتر از اخلاق عمومی می باشد.

در این خصوص با پروفسور داریوش فرهود؛ پدر علم ژنتیک ایران، کارشناس سازمان جهانی بهداشت در رشته ژنتیک و عضو فرهنگستان علوم به گفت وگو نشستیم تا  اهمیت اخلاق در حرفه پزشکی را از زبان ایشان بشنویم. در ادامه گفت وگوی ما با ایشان را می خوانید.

*آقای دکتر! تفاوت حکیم و پزشک چیست؟

** پزشک فردی است که در یک رشته تخصص دارد و به دلیل گسترش پهنه دانش، جایگاه علم باریک شده و به رغم اینکه پزشکی به سمت حوزه های تخصصی و فوق تخصص حرکت کرده است اطلاعات آن ها به یک حوزه خاص محدود شده، اما حکیم فردی جامعه نگر است که نسبت به تمام علوم جاری زمان خود آگاهی داشته باشد. در گذشته نیز  به تمام طبیبان حکیم نمی گفتند و تعداد اندکی از آن ها که دید جامع و کلی نسبت به تمام علوم داشتندحکیم نامیده می شدند.

البته طی سال های اخیر در کشورهای توسعه یافته پزشکی رو به گسترش است و تخصص های بین رشته ای رو به افزایش است. اما متاسفانه در ایران با جدا شدن دانشگاه های علوم پزشکی از سایر علوم همگرایی علوم از بین رفته، که این مهم آسیبی جدی به علوم مختلف در دانشگاه های ما زده است.

اکنون در تعریف سازمان بهداشت جهانی، پزشک فردی است که مسوول سلامت جسم، روان و رفاه اجتماعی بیمار است که باید درک جامعی از این موارد داشته باشد تا بر اساس آن ها توصیه های لازم به بیماران را داشته باشد. غیر اینصورت اگر پزشک بدون در نظر گرفتن شرایط اقتصادی بیمار درمانی را برای او تجویز کند که در حد توانش نباشد حکیم نیست و درمان او نتیجه ای در حال بیمار نخواهد داشت.

*به نظر شما یک پزشک خوب باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

**در ایران شاید تصور بر این است که پزشک خوب، پزشکی است که درد بیماران را درمان کند؛ اما در کشورهای توسعه یافته کتاب ها و مقاله های متعددی در این خصوص نوشته شده است.

براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی پزشک خوب فردی است که علاوه بر داشتن معلومات علمی، مهربان، باحوصله، دقیق و صبور، جست و جوگر، رازدار و در دسترس باشد ضمن اینکه برای بیماران وقت کافی بگذارد و کم فروشی نکند.

یک پزشک خوب و متعهد برخود لازم می داند پس از انجام عمل جراحی بر بالین بیمار حاضر شود تا وضعیت روحی او را بررسی کند، اما متاسفانه اکنون بیشتر پزشکان ما قبل از اینکه بیمار از ریکاوری به بخش منتقل شود از بیمارستان خارج می شوند که این رفتار هم اخلاقی نیست. بنابر این اگر پزشکی فاقد هر یک از این ویژگی ها باشد پزشک خوبی نخواهد بود.

*چه آفت هایی موجب تخریب چهره پزشکی در اذهان مردم می شود؟

**اگر پزشکی هریک از صفات پزشک خوب را نداشته باشد، چهره حرفه ای او تخریب خواهد شد. پزشکی شغل و حرفه نیست، پزشکی یک رسالت است. رسالتی برگرفته از صفات الهی (هوالشافی).اکنون که پزشک به عنوان یک واسطه می خواهد این رسالت را به انجام رساند باید انسان وارسته ای باشد.

به طور حتم تمام مشاغل جامعه قابل احترام و ارزشمند هستند اما فقط مشاغلی نظیر پزشکی، معلمی، روحانیت و قضاوت جزو مشاغل شریفه هستند و رسالت سنگینی برعهده آن هاست و این مشاغل باید جایگاه خود را بدانند، مراقب رفتارشان باشند و بدون حاشیه کار کنند و از سایر مشاغل با اخلاق تر باشند. 

*آقای دکتر به نظر شما تفاوت پزشکان امروز با پزشکان قدیم چیست؟

**در جامعه ای که اختلاس، زورگویی، نامهربانی و بی اخلاقی رواج یابد، گرد این بی اخلاقی ها بر سر تمام افراد جامعه خواهد نشست و پزشکان نیز از سایر اقشار جامعه مستثنی نخواهند بود و کم و بیش همه از رفتار هم متاثر خواهند شد. در جامعه ای که ۹۵ درصد مواد غذایی آن غیر استاندارد است نمی توان انتظار داشت حوزه پزشکی آن ایده آل باشد. وقتی آب کاه و جوهر لیمو را ترکیب می کنند و به جای آبلیمو دست مردم می دهند یا مواد سفید کننده شیمیایی داخل شیر می ریزند، نمی توان انتظار داشت تمام پزشکان اخلاق مدار باشند.

در گذشته پزشک شدن شرایط خاصی داشت و کسانی که وارد این حرفه می شدند از چند فیلتر عبور می کردند. اما اکنون هر کسی می تواند با پول یا سهمیه وارد این حرفه شود و نمی توان انتظار داشت چنین  افرادی خدمت گذار مردم و بیماران باشند.

من ۵۰ سال سابقه تدریس در حوزه پزشکی دارم و همواره کوشیده ام تمام وقتم صرف خدمت به مردم و بیمارانم شود. من روز ساعت چهار و ۳۰ دقیقه از خواب بیدار و راس ساعت ۵ و ۳۰ دقیقه در محل کارم حاضر می شوم. حدود ساعت ۲۲ به خانه برمی گردم، شام مختصری می خورم و ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه می خوابم. در منزل تلویزیون ندارم و هیچ وقت از تلفن همراه استفاده نمی کنم. ضمن آنکه برای اتلاف وقت وصحبت های طولانی با دیگران وقت نمی گذارم و همیشه تلاش می کنم هر دقیقه از زندگیم تبدیل به یک فکر یا نوشته شود و همواره آرزو می کنم خداوند شوق خدمتگذاری به مردم و بیماران را از من نگیرد و خودم را وقف خدمت به مردم کرده ام وخود را نماینده پزشکان قدیمی می دانم.

امروزه ارزش های معنوی جامعه ما در حال کم رنگ شدن است وجای آن ها را ارزشهای مادی گرفته است که آفت بزرگی برای تمام مشاغل به ویژه مشاغلی نظیر پزشکی است. متاسفانه اکنون برخی از همکاران جوان ما هنگام انتخاب تخصص پزشکی ابتدا محاسبه می کنند کدام رشته درآمد بیشتری دارد و توجه چندانی به رسالت حرفه پزشکی ندارند.

*چرا خاطره پزشکانی نظیر دکتر قریب و دکتر سیادتی به رغم گذشت سال ها هنوز در ذهن مردم باقی مانده است؟

**اکنون درس اخلاق پزشکی را برای تمام همکاران جوان ما گذاشته اند. به رغم اینکه من اعتقاد دارم اخلاق باید حاکم بر تمام فضای معنوی جامعه باشد، اگر می خواهند اخلاق تدریس کنند باید آموزش اخلاق را  از خانواده و مهد کودک شروع کنند چرا که الگوی مهربانی و پایگاه عاطفی خانواده مادر و الگوی اخلاقی خانواده پدر است و تا قبل از سن مدرسه اخلاقیات در شخصیت کودک شکل می گیرد و ارزش ها برای او نهادینه می شود.

در دانشگاه ها نیز استادان مانند پدر خانواده الگوی اخلاقی هستند و استادانی نظیر دکتر قریب، دکتر سیادتی به دلیل اینکه ضریب اثرگذاری بالایی داشته اند در ذهن دانشجویان وبیمارانشان باقی مانده اند. گر چه اکنون نمی توان از استادان سفارشی و سهمیه ای  چنین انتظاری داشت.

اگر ملت می خواهد از خدمات گروهی قدردانی کند باید به آن ها امکانات مادی بدهد نه اینکه جان مردم را به عنوان سپاسگزاری به دست آن ها بسپارد. همانگونه که در جامعه روحانیت اگر فردی صلاحیت نداشته باشد اجازه تحصیل در این رشته را به او نمی دهند دانشگاه های علوم پزشکی نیز باید مانند حوزه های علمیه با دقت بیشتری دانشجو پذیرش کند.

*آقای دکتر! غرور یکی از آفت های علمی در تمام رشته ها و مشاغل محسوب می شود در رشته پزشکی چه آسیب هایی به همراه دارد؟ 

** غرور یکی از بدترین ویژگی های اخلاقی در تمام علوم محسوب می شود. شیطان نیز به خاطر غرور از درگاه خداوند رانده شد.

به اعتقاد من محترم شمردن تمام افراد جامعه لازم است، اما اگر فردی ظرفیت نداشته باشد دچار خود بزرگ بینی خواهد شد و به اشتباهات خود اذعان نخواهد کرد که این مساله تبعات زیادی در سطح جامعه و به تبع آن جامعه پزشکی به همراه دارد که ممکن است موجب فخر فروشی آن ها شود و تصور کنند اگر داروهای کم یاب و آزمایش های  فوق تخصصی  برای بیماران تجویز کنند جایگاه بالاتری را در بین همکاران خود کسب خواهند کرد.

به اعتقاد من جاه طلبی یکی از آفت های حرفه ای است که متاسفانه در بین تمام اقشار جامعه رواج یافته است و دلیل آن این است که  توجه ما به سبک زندگی سالم که همواره از فرمایشات مورد تاکید مقام معظم رهبری می باشد کم شده است.

* پزشکان چه نقشی در محرومیت زدایی از بیماران و جامعه دارند؟

**یک پزشک باید مسوول و دلواپس سلامت جسمی و روحی، رفاه اقتصادی و همچنین اجتماعی بیماران خود باشد و برای بیماران خرج تراشی نکند.

متاسفانه اکنون دو سوم آزمایش ها، رادیولوژی ها و اسکن هایی که برای بیماران تجویز می شود بیهوده است و تاثیری در درمان آن ها ندارد. بنابر این اگر پزشکان برای بیماران خرج تراشی بیهوده نکنند می توانند در محرومیت زدایی جامعه تاثیر گذار باشند.