سلامت نیوز: واژه فروچاله همواره با ترس همراه بوده است و استنباط عمومی بر این است که وقوع این پدیده ارتباط مستقیم با افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی دارد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا، اما واژه فروچاله فراتر از این استنباط عمومی است و عوامل مختلفی باعث ایجاد آن می شود که شاید برای عموم شناخته شده نباشد.

فروچاله‌های کارستی از جمله فروچاله‌هایی است که عامل وقوع آنها با فروچاله‌های ناشی از افت سطح آب‌های زیرزمینی کاملا متفاوت است و حتی گواهی بر دنیایی متفاوت در زیر زمین است که هرزگاهی این دنیای زیرزمینی خود را به روی زمین نشینان نشان می‌دهد.

یکی از این نشانه‌های زیرزمینی که خود را اخیرا نشان داده است، وقوع فروچاله‌ای در منطقه وفس شهرستان کمیجان است که وسعت و عمق این فروچاله استنباط‌های مختلفی را برای مشاهده کنندگان به همراه داشته است.

دانشجوی دکترای زمین شناسی- هیدروژئولوژی در اینباره گفت: اخیرا خبری از وقوع یک فروچاله در منطقه روستای وفس شهرستان کمیجان رسیده است و در تصورات اولیه این فروچاله به کاهش سطح آب‌های زیرزمینی منطقه ارتباط داده شده ولی پس از بازدید منطقه این تصور رد شد.

رضا عظیمی بیان کرد: محل این فروچاله در ارتفاعات شمال شهرستان کمیجان در سازندها و سنگ‌های آهکی موسوم به سازند قم و در فاصله مستقیم هوایی هفت کیلومتری روستای وفس و در منطقه با توپوگرافی خشن قرار دارد.

وی با اشاره به اینکه این فروچاله در مجاورت معدن سنگ تزئینی متروک واقع شده است، گفت: در بازدیدهای اولیه، فروچاله‌ای با دهانه بیضی‌شکل با قطر حدود 4 متر و عمق حدود 45 تا 50 متر مشاهده شد که لازم است بررسی‌های دقیقی درخصوص آن صورت گیرد.

عظیمی تاکید کرد: سنگ‌های موجود در منطقه، آهکی و دارای ماهیت انحلال‌پذیر است، منطقه دارای گسل‌های کوچک است و در ارزیابی‌های اولیه به نظر می‌رسد که در مسیر این گسل‌ها غارهای زیرزمینی ایجاد شده باشد و با مرور زمان و انحلال این سنگ‌ها غار توسعه‌یافته و گاها موجب ریزش ناگهانی سقف غار و ایجاد فروچاله می‌شود.

وی این عوارض که ناشی از انحلال سنگ‌های آهکی است را "کارست" عنوان کرد و افزود: وجود این پدیده نشان می‌دهد که منطقه کارستی است و با توجه به اینکه محل برداشت آب نیست و این فروچاله در محل بکر طبیعی و ارتفاعات ایجاد شده است، عوارض کارستیک محسوب می‌شود که البته نیاز به تحقیقات بیشتری است.

این دانشجوی دکترای زمین شناسی- هیدروژئولوژی دلیل لزوم تحقیقات بیشتر را این چنین عنوان کرد که تمام خاک‌های روی سازند به داخل فروچاله ریخته شده است و اطراف آن سست است، باید بررسی دقیقی در این راستا صورت گیرد، همچنین ممکن است برخی افراد به دلیل کنجکاوی به سمت این منطقه بروند که باید تهمیدات ایمنی و محصور شدن فروچاله مد نظر قرار بگیرد.

وی با اشاره به اینکه وقوع پدیده فروچاله کاملا طبیعی است و می‌توان شمار بسیاری از این عوارض ژئومورفولوژی کارست را، خاصه در منطقه زاگرس مشاهده کرد، بر ارزیابی دقیق زمین‌شناختی این فروچاله تاکید کرد.

عظیمی تصریح کرد: براساس تحقیقات علمی انجام شده، معمولا فروچاله‌ها با نظام خطی و در امتداد یک خط ایجاد می‌شود و آن خط گسلی است که ضعف ساختاری منطقه را ایجاد کرده و باعث شده است که غارها در امتداد گسل توسعه یابند و با توجه به اینکه در این منطقه ضخامت لایه‌های آهکی زیاد نیست، کارست توسعه‌یافتگی بالایی ندارد و فروچاله‌های بزرگی را نمی‌توان انتظار داشت، این پدیده هیچ ارتباطی با برداشت از آب‌های زیر زمینی ندارد و یک مسئله طبیعی  است.

به گزارش ایسنا؛ دانشیار دانشگاه صنعتی اراک نیز در این خصوص به ایسنا گفت: منطقه وفس در شهرستان کمیجان عموما دارای ارتفاعاتی با سنگ‌های آهکی است که به سنگ‌های آهکی سازند قم مشهور هستند و مربوط به دوران سوم زمین‌شناسی هستند.

دکتر فریدون قدیمی با بیان اینکه سنگ‌های مربوط به دوران سوم زمین‌شناسی نرم‌تر هستند و قابلیت انحلال‌پذیری زیادی دارند، افزود: آب‌های فرو رو عمدتا حاوی اسید کربنیک هستند و از داخل درز و شکاف آهک‌ها عبور کرده و پدیده انحلال حفره و غار را ایجاد می‌کنند، برای مثال غار علیصدر در همدان نیز در داخل آهک‌هاست.

وی تصریح کرد: در زیر این سنگ‌های آهکی؛ تونل‌ها، کانال‌ها و رودخانه‌های زیرزمینی وجود دارد که این پدیده که شامل حفره و غار و انحلال است به پدیده کارست شهره است و یکی از مهمترین اشکال کارستی که خود را در سطح زمین نشان می‌دهد، به فروچاله کارستی معروف است.

قدیمی گفت: این فروچاله‌ها ممکن است از زیر زمین به کانال‌ها، تونل ها و حفره‌های بزرگتری وصل شوند که ارتباطی به آب زیرزمینی ندارد، از طرفی به مرور زمان فروچاله هایی ایجاد می‌شوند که برخی خود را مانند فروچاله وفس در سطح زمین نشان می‌دهند و گاهی این فروچاله که در قله و ارتفاعات بالا ایجاد می‌شود، دهانه یک غار هستند.

این دکترای زمین‌شناسی اضافه کرد: ممکن است با توجه به توپوگرافی و نوع سنگ‌های موجود در منطقه فروچاله‌های دیگری ایجاد شود و شاید تعدادی وجود دارد که خود را در سطح زمین نشان نداده باشد، اما به دلیل اینکه منطقه محل سکونت نیست و از روستا فاصله دارد اقدامات ایمنی خیلی خاصی نیاز نیست.