سلامت نیوز:نیمی از ایران روی خط خشکسالی قرار گرفته است؛ به همین دلیل بیش از 50 درصد مساحت و 37 میلیون نفر از جمعیت کشور در معرض تنش آبی قرار دارند. ایران سه دهه خشكسالی شدید را پیش‌رو دارد. براساس آمار سازمان محیط زیست، سالانه بیش از 90درصد از منابع آبی كشور مصرف می‌شود كه از این میزان تنها 40درصد جایگزین خواهد شد.همچنین ایران توانست در سال گذشته، رکورد کاهش بارندگی را در 50سال اخیر بشکند .

به گزارش سلامت نیوز به نقل از قانون ،تابستان امسال، از یک نظر منحصر به فرد بود؛ اینکه مشکل کم آبی به نقطه‌ای رسید که علاوه بر آب، برق نیز در بسیاری از نقاط کشور جیره‌بندی شد. مسئولان اعلام کردند کاهش ذخیره آب در سدهایی که دارای نیروگاه برقابی هستند باعث شده تا این مراکز با کاهش تولید انرژی روبرو شوند و نسبت به پیش بینی‌ها برق کمتری را وارد مدار کنند و بر همین اساس تولید و توزیع برق پایدار با مشکلات جدی مواجه است.

کارشناسان علت این موضوع را کاهش حجم ذخیره آب در مخزن سدهای کشور عنوان کردند. به گونه ای که در اسناد رسمی عنوان شد حجم ذخیره آب در ورودی و خروجی سدهای بزرگ نیز به طور جدی کاهش پیدا كرد. ورودی به این سازه‌های آبی ۳۴ درصد و خروجی از آن‌ها نیز نسبت به سال گذشته با کاهش ۲۹ درصدی روبرو شد. مسوولان نیز اعلام کردند درحال حاضر(تیرماه 97) به طور میانگین ۵۲ درصد مخازن سدهای کشور دارای منابع آبی است.در چنین شرایطی وزارت نیرو همچنان برای تامین آب شهرها بر طبل نیمه شکسته «سدسازی» می‌کوبد و مدیران آن در شهرستان‌ها و نیز استانداران و نماینده‌های مجلس، از این رویکرد دفاع می‌کنند.یکی از سدهایی که به نام تامین آب شرب مردم در حال ساخت است سد «مراش» در استان زنجان است. این سد که برای تامین آب شرب منطقه «ماه نشان» کلنگ زنی شده است دارای حاشیه های زیادی شد.

به گونه‌ای که چند سال پس از شروع طرح، کوهنوردانی که از آن مسیر تردد می‌کردند متوجه ساخت سدی در دل مراش شدند. ورود اداره کل حفاظت محیط زیست زنجان به موضوع نتوانست مسئولان آب منطقه‌ای را مجاب کند که طرح را انجام ندهند. با این همه طرح برای مدتی متوقف بود؛ چرا که مسئولان محیط زیست می‌گفتند پروژه سد ایالو اساسا غیرقانونی و بدون مجوز بوده است.کار به نامه‌نگاری و رسانه‌ها کشیده شد و در همین حال دولت دوازدهم بر سر کار آمد. دولتی که رییس سازمان محیط زیستش اعلام کرد با سدسازی‌ها مشکلی ندارد. وزارت نیرو جانی دوباره گرفت و بسیاری از سدهای مخرب نیمه‌کاره خود را دوباره کلید زد که مراش و ایالو از آن جمله‌اند.حالا پس از سفرهای متعدد فرستادگان دولت گاه بدون حضور نمایندگان محیط زیست و گاه با حضور کمرنگ آن‌ها، موضوع مراش و ایالو مجددا خبرساز شده است. هرچند رفت وآمد دولتیان اساسا به منظور راضی کردن آن‌ها برای تامین بودجه این پروژه بوده اما فعالان محیط زیست استان زنجان می‌گویند این سد علاوه بر اینکه سد دومی را بدون مجوز در دل خود داشته، از اساس دارای اشکالاتی است که می تواند «سد گتوند» دیگری را برای ایران رقم بزند. سدی که باعث شوری آب خوزستان و خشکی میلیون‌ها نفر درخت خرما در آن خطه شد.آن‌ها می گویند «مراش» درست در منطقه‌ای واقع شده که علاوه بر سست بودن، لایه های نمکی چشمگیری دارد که مسئولان باید مطالعه دوباره بر آن داشته باشند.

آن‌ها معتقدند اگر این سد ساخته شود رودخانه قزل اوزن خشک شده و اکوسیستم های استان دچار مشکلات جدی خواهند شد که به استان‌های همجوار نیز سرایت می‌کند.حمید صدیقیان کوهنورد و فعال محیط زیست استان زنجان درباره سدهای «مراش» و «ایالو» که در زنجان در حال ساخته شدن است و مجوزهای لازم را برای ادامه کار نداشته است به اسكان گفت:« سد مراش را در جای سستی کلنگ زدند و هنگامی که دیدند دیواره ها در حال فروریختن است به فکر چاره افتادند و به نام «ایالو» را به شکل پنهانی و بی‌مجوز کلنگ زدند و ساختند. بعد که با اعتراض‌ها مواجه شدند گفتند این سد تنظیمی برای آب های اضافی است.»این فعال محیط زیست در ادامه افزود:« اول که ساخت سد را دیدیم تعجب کردیم. به عنوان فردی که علاقمند به مسائل آب و محیط زیست هستم، با سازمان متولی، موضوع را در میان گذاشتم و همراه دوستان کوهنورد، به بازدید از محل سدهای «مراش» و «ایالو» رفتیم. بعد از اداره کل محیط زیست خواستیم درباره این سدها توضیح بدهند و آن‌ها گفتند که برای ایالو اصلا مجوز نداده‌ایم و آن‌ها پنهانی این سد را ساخته اند».

صدیقیان هشدار داد: سد «مراش» را کاملا از نزدیک دیده‌ام؛ چرا که می‌خواستیم احساسی موضع گیری نکنیم. این سد در یک زمین بسیار سست زده شده و بعد از اینکه شن وماسه نرم را خاکبرداری کرده اند و دیده اند که اینجا اصلا آن خاصیت نگهداری را ندارد و دیواره ها در حال فروریختن است هزینه بسیار گزافی را صرف کرده‌اند تا دیواره‌های این سد خاکی را بتونی بسازند.»او گفت:« نشست های زیادی هم با مسئولان سدسازی داشتیم. اول از موضع بالا با ما برخورد کردند و به منتقدان مارک می‌زدند که تخصص ندارند و یا مخالف توسعه هستند. بعد در حین همین پیگیری ها متوجه شدیم که آن‌ها خلاف کرده اند و «ایالو» اصلا مجوز ساخت ندارد. اما حالا هم که معلوم شده مسئولان پیگیر نمی‌شوند و در حال سمبل کردن تخلف آن‌ها هستند».این فعال محیط زیست زنجان در ادامه با اشاره به این‌که سد مراش به دلیل وجود لایه‌های عمیق نمک می‌تواند آب را شور کند، گفت:« مشکل بزرگی که سد «مراش» دارد این است که لایه‌های بسیار عمیقی که به شکل افقی در دیواره‌ها وجود دارد، نمک است و دیده می‌شود.

این لایه‌های نمكی به‌خصوص در زمان هایی که باران باریده مشاهده شده است. به طوری که با بارش باران، شورابه داده و به سد ریخته است؛در حالی‌كه هنوز تمام نشده و آبگیری نشده است».صدیقیان افزود:« حالا متوجه شده اند اگر این‌جا را آبگیری کنند زمین آن سست است و آب آن نه فقط برای شرب، حتی برای کشاورزی نیز قابل استفاده نخواهد بود. بعد که خودشان متوجه این موضوع شده اند برای ادامه این پروژه نادرست، پروژه دیگری را بدون مجوز، چراغ خاموش و پنهانی در دره دیگری در همان حوالی به نام «ایالو» اجرا کرده اند. ظاهرا تنها می‌خواسته‌اند کار را به هر ترتیبی است، ادامه داده و بگویند ما سد را ساختیم».

او تاکید کرد:«مراش» را با اشکالاتی که داشت دیدیم و بعد از آن، به بازدید «ایالو» رفتیم که چند 10 کیلومتر با «مراش» فاصله داشت. گفتند این سد تنظیمی «مراش» است؛ به معنای اینکه برای آب اضافی سد بزرگی که پر از آب شده سد کوچکی می سازند و آن آب اضافه را در آن رها کنند تا هدر نرود. این در حالی است که خودشان هم هنوز نمی‌دانند آیا اساسا این سد بزرگ، آب اضافی خواهد داشت؟»

این فعال محیط زیست در ادامه با اشاره به اینکه در پاسخ به اعتراض‌های ما به ساخت سدهای مراش و ایالو، متولیان سدسازی استان ما را متهم به نادانی و غیرمتخصص بودن کردند گفت:« من هم در پاسخ آن‌ها گفتم که مسئولان سدسازی نباید به معترضان اهانت کنند. ما اگر تخصص هم نداشته باشیم متوجه می شویم که سد تنظیمی را باید بعد از آبگیری می ساختند. چرا قبل از اینکه آبگیری مراش اتفاق بیفتد و بدانند که اساسا چقدر آب دارد و آیا آب اضافه خواهند داشت سد دیگری می سازند؟ پروژه در اول کار است و یک سد دیگر آن هم بدون مجوز ساخته اند».

صدیقیان در ادامه این گفت وگو به اسکان گفت:« در پاسخ به اعتراض‌های ما برای ساخت این سدهای غیراستاندارد و به مطالعه، به ما نامه‌ای دادند که فرمانداری یا شورای «ماه‌نشان» نوشته است که ما آب نیاز داریم. من گفتم تاریخ این نامه مربوط به یک ماه پیش است؛ درحالی که شما اینجا ماه‌هاست دارید کار می‌کنید و سد را می‌سازید؟ و کارشناس شما قبل از شما می گفت این سد تنظیمی و برای اضافه آب است».

او تاکید کرد:« به نظر می رسد این‌ها خودشان متوجه شده اند که این خطا را انجام داده اند برای همین بودجه کم آورده اند و الان در صدد گرفتن بودجه های اضافی بیشتری هستند. باز هم گفته اند بودجه کافی نیست. البته پیمانکاران هم گلایه داشتند که پول آن‌ها را هم پرداخت نکرده اند». این فعال محیط زیست زنجان هشدار داد:« مسئولان استان و پروژه مراش، می‌خواهند سریع‌تر پروژه را اجرایی کنند تا محیط زیست را در عمل انجام شده قرار بدهند؛ در حالی که این پروژه مشکلات فراوانی دارد و اگر اکنون به آن رسیدگی نکنند بعدها تبدیل به مشکلات بزرگ‌تری برای استان و اکوسیستم‌ها و شهروندان خواهد شد».