سلامت نیوز:سیل جزو ذات اقلیم کشور است و نمی‌توان از وقوع آن جلوگیری کرد بلکه باید از بالادست مدیریت شود. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که تهدید ویرانگر سیلاب را به یک فرصت تبدیل می‌کند، اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری است تا سیل پرقدرت را هدایت و ذخیره کرده و آن را به فرصتی برای کاهش مشکل بحران آب تبدیل کند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،سال 97، بارندگی‌های گسترده و قابل توجهی در نقاط مختلف کشور رخ داد؛ به‌گونه‌ای که در گزارش‌های سازمان هواشناسی عنوان شد میزان بارندگی در برخی نقاط بالاتر از میانگین درازمدت بوده و به‌عبارتی بی‌سابقه بوده است.
با وجود این، اما میزان بروز سیلاب در نقاط کشور در مقایسه با گذشته کاهش داشته و در بعضی موارد نیز خسارات وارده هم با کاهش بسیاری روبه‌رو بوده است؛ اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری ازجمله دلایل این اتفاق است. این عملیات باعث احیای قنات‌های کشور هم می‌شود.
مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها در گفت‌وگو با همشهری، از تدوین برنامه جامع قنات‌ها خبر داد و گفت: «در بیش از 600 حوضه آبخیز که تحت اجرای فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری قرار گرفتند، قنات در بالادست وجود داشت که اجرای این اقدام منجر به افزایش 2 تا 3 برابری آب قنات‌ها شد.»
به گفته ابوالقاسم حسین‌پور، قرار است در برنامه جامع قنات‌ها، درصورت تأمین اعتبار، سالانه تا سقف 5درصد قنات‌های کشور تحت پوشش فعالیت‌های آبخیزداری قرار گیرند. به گفته او، هم‌اکنون 40هزار و 800 رشته قنات در کشور وجود دارد که 32هزار و 300رشته از این قنات‌ها دایر و فعال بوده و روستاییان در انجام فعالیت‌های کشاورزی از آنها بهره‌مند می‌شوند.
سیل را در گذشته به‌دلیل خاصیت تخریب و ویرانگری‌اش، بحران می‌‌دانستند و راهکار مقابله و جبران خسارت را برای روبه‌رو شدن با آن انتخاب می‌کردند اما رویکرد جدید، نگاه پیشگیرانه داشته و نه‌تنها سیل را بحران ندانسته بلکه آن را فرصتی ارزشمند برای محیط‌زیست می‌داند؛ ظرفیتی که تنها با مدیریت، بروز پیدا خواهد کرد.
به گفته کارشناسان، ایران به‌دلیل وضعیت اقلیمی و زمین‌شناسی، چهارمین کشور سیل‌خیز دنیا قلمداد می‌شود و در 28درصد مساحت این کشور سیل‌های شدید و طغیانی روی می‌دهد که بیشتر این مساحت نیز دارای سکونت، تجهیزات و اقدامات زیربنایی است.
مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها به همشهری می‌گوید: «در چنین شرایطی نیازمند انجام اقدامات مؤثر به‌ویژه در بالادست هستیم و باید سرشاخه‌های اصلی به‌درستی مدیریت شوند.
این سیلاب‌ها با کمک آبخیزداری و آبخوان‌داری به داخل زمین هدایت می‌شود. این اقدام، آبخوان‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی و همچنین قنات‌ها را تقویت کرده و در توسعه کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.»
اجرای عملیات آبخیزداری در یک میلیون هکتار
در سال‌جاری اعتبار قابل‌توجهی برای انجام فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری اختصاص داده شد که به گفته حسین‌پور، عملیات اجرایی بیش از یک میلیون هکتار از 650 حوضه آبخیز کشور، در سال‌جاری به اتمام رسیده است.
پیش از این و طی سال‌های گذشته عملیات شناسایی روستاهای آبخیز کشور به انجام رسیده بود. تمامی اقدامات اجرایی که شامل بخش‌های مختلف مکانیکی، زیست‌مهندسی بیولوژیکی و افزایش پوشش گیاهی است، منجر به اتفاقات ارزشمندی شده است. حسین‌پور می‌گوید: «با اجرای اقدامات آبخیزداری و آبخوان‌داری، مناطقی که پیش از این دچار سیلاب‌های متعدد و مخرب می‌شدند، در سال‌جاری با کاهش وقوع سیلاب و کاهش میزان خسارت سیلاب از 50 تا 100درصد مواجه شدند.
به‌عنوان مثال سیلی که مهرماه سال‌جاری در شمال کشور رخ داد و مناطقی را دچار آسیب کرد، در مناطقی که عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری به اجرا درآمده بود، خسارتی به همراه نداشت.»
او همچنین گفت: «بیش از 1/5میلیون هکتار از حوضه‌های آبخیز کشور که 320هزار هکتار آن مشرف به شهرهای کشور است، در مواجهه با خطر سیل ایمن‌سازی شدند.»
2تا 3 برابرشدن آب برخی قنات‌ها در پی عملیات آبخیزداری
بخش دیگری از عملیات پیشگیرانه که به‌عنوان مدیریت ریسک سیل به اجرا درمی‌آید، در حوزه پایین‌دست انجام خواهد شد. رعایت حریم سیلاب و عدم‌تجاوز به این حریم، اجرای اصول مهندسی روی رود و مسیل و عدم‌ساخت‌وساز در حریم رودخانه ازجمله این موارد است.
مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها به تجربه برخی کشورها در این خصوص اشاره کرده و می‌افزاید: «در کشور ژاپن، در نقاط گود شهر، ساختمان‌ها به‌گونه‌ای ساخته می‌شوند که به‌عنوان سازه کنترل سیل در زمان طغیان سیلاب عمل می‌کنند. بنابراین جانمایی و مکان‌یابی المان‌های شهری در این خصوص موضوع بسیار مهمی است.»
او با اشاره به اینکه تا پایان سال جاری، گزارش حجم سیلاب‌های سال 97 جمع‌بندی و آماده ارائه خواهد شد، از تدوین برنامه جامع قنات‌ها نیز خبر داد و افزود: «در بیش از 600 حوضه آبخیز که تحت اجرای فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری قرار گرفتند، قنات در بالادست وجود داشت که اجرای این اقدام منجر به افزایش 2 تا 3 برابری آب قنات‌ها شد.»
به گفته او، قرار است در برنامه جامع قنات‌ها، درصورت تأمین اعتبار، سالانه 5درصد قنات‌های کشور تحت پوشش فعالیت‌های آبخیزداری قرار گیرند. به گفته او، هم‌اکنون 40 هزار و 800 رشته قنات در کشور وجود دارد که 32 هزار و 300 رشته از این قنات‌ها دایر و فعال بوده و روستاییان در انجام فعالیت‌های کشاورزی از آنها بهره‌مند می‌شوند.
نظر شما