سلامت نیوز:« جمع آوری کودکان کار و خیابان» این عنوان طرحی بود که سال 96 برای چندمین بار در خصوص کودکان کار و خیابان عنوان شد و از همان روزهای اول هم با واکنشهای منفی بسیاری همراه بود.
به کار بردن کلمه «جمع آوری» برای کودکان کار
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آفتاب یزد ،از جمله مهمترین موارد مورد اعتراض بود و ساز و کار این جمع آوری و نتیجه ای که هیچ وقت نداشت از جمله موارد دیگری بود که میتوان به آن اشاره کرد؛ اما با وجود اعتراضاتی که از روزهای اول در این خصوص مطرح شد این طرح هیچ وقت متوقف نشد و همین سال گذشته نیز به صورت ضربتی به اجرا در آمد و بعد از فشارهای زیادی که به کودکان کار اعمال شد در نهایت کودکانباز هم به چرخه کار بازگشتند.
حالا اما بهزیستی خبر از طرح جدیدی میدهد که قرار است جایگزین طرح قبلی شود، طرحی که با ابهامات فراوانی رو به رو است و نگرانیها را در خصوص کودکان کار افزایش میدهد. با اینکه طرح حمایت از کودکان کار که قرار است جایگزین طرح جمع آوری شود تا حد زیادی از لحاظ ظاهر امر بهتر و مناسب تر به نظر میرسد اما نگرانیهایی در این خصوص وجود دارد که نکند همان طرح قدیمیجمع آوری کودکان کار، زیر پوششی جدید و با کلماتی زیبا تزئین شود و دوباره عملکرد همان چیزی باشد که پیش از این شاهد بودیم!
> مصائب طرح جمع آوریو ساماندهی کودکان کار
طرح «جمع آوری کودکان کار و خیابان» که از مرداد ماه سال 96 اجرایی شد، بلافاصله پس از آغاز، انبوهی از انتقادات را درباره «نحوه جمعآوری» به سوی فرمانداری به عنوان مجری طرح روانه کرد و ۲۵ شهریور ماه همان سال با بلند شدن صدای اعتراض یک عضو مجمع نمایندگان تهران به «بازداشت کودکان کار» در قالب این طرح مخالفتها، صدای رساتری به خود گرفت. مخالفان این طرح معتقد بودند مسئولان برای زیباسازی شهرها و پاک کردن چهره معابر از حضور کودکان کار و خیابان اقدام به اجرای چنین طرحهایی میکنند در حالی که اجرای این طرحها کودکان را به سمت کارگاههای زیرزمینی برده و سبب میشود تا به سمت کارهای پر خطر سوق داده شوند.
خدادادی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس همان زمان به این طرح و همچنین نحوه اجرای آن واکنش نشان داد و تاکید کرد:« وظیفه دو وزارتخانه کار و کشور شناسایی این کودکان، بالاخص کودکان کار غیر ایرانی است که برخی از آنها در کارگاهها مشغول به کار هستند. طبق قانون باید این وزارتخانهها علاوه بر شناسایی این افراد به ساماندهی پرداخته و حتی با کارگاههای مربوطه براساس قانون برخورد کنند. اگر قرار است کودکان غیر ایرانی که به صورت غیرمجاز وارد کشور شدهاند از کشور خارج شوند نیازی به برخورد و خشونت نیست بلکه میتوان آنها را از مرز خارج کرد.»
اعتراضهای گسترده به این طرح به همین جا محدود نشد و در ادامه دامنه وسیعتری به خود گرفت. در مهرماه همان سال ۳۰۰ نفر از اساتید دانشگاهها، پژوهشگران، مددکاران اجتماعی، وکلا و حقوق دانان، روزنامه نگاران وفعالان حقوق کودکان طی نامه سرگشادهای توقف طرح «جمع آوری کودکان کار و خیابان» را برای همیشه خواستار شدند.
به عقیده این افراد اینقبیل اقدامات ضربتی تنها معطوف به «خارج کردنجمعیت آسیب دیده و مظلوم از حوزهدید جامعه بوده و نه تنها بهبودی در وضعیت اجتماعی و زندگی مردم فقیر به ویژه کودکان فراهم نمیکنند بلکه منجر به آسیب دیدگی بیشتر و سلب اعتماد آنها از نهادهای حمایتی و هدر دادن سرمایههایی است که میتواند به جای دامن زدن به تبعیضهای ناروای کنونی، صرف اقدامات موثرتری شود.»
حبیبالله مسعودی فرید معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی اما همان زمان در پاسخ به کسانی که نسبت به اجرای این طرح انتقاد میکردند گفت:« نمیتوان کودکان را در خیابان رها کرده و آنها را به حال خود بگذاریم بلکه باید بتوانیم با همکاری NGOها نسبت به ساماندهی آنها اقدام کنیم به همین دلیل NGOهای علاقهمند میتوانند جهت همکاری با بهزیستی در این طرح به بهزیستی استان تهران مراجعه کنند.»با این حال طی سالهای گذشته شاهد بودیم که این طرح به طور کامل متوقف نشد و کم و بیش اجرایی میشد.
> جایگزینی «حمایت اجتماعی»به جایطرح «جمع آوری کودکان کار و خیابان»
حالا پس از گذشت 3 سال از اجرای طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان، روز گذشته مدیرکل بهزیستی شهر تهران از آغاز طرح «حمایتهای اجتماعی» به جای طرح «جمع آوریکودکان کار» از اواسط خرداد ماه خبر داد.سعید آرام با بیان اینکه عنوان کاری که امسال بهزیستی قصد دارد در حوزه کودکان انجام دهد «جمع آوری کودکان کار و خیابان» نیست، بلکه «حمایتهای اجتماعی کودکان کار و خیابانی» است، گفت:
«طرح امسال اصلا ضربتی نیست و قصد داریم آن را در طول سال انجام دهیم. این اقدام با چند رویکرد ویژه انجام میشود، اولا فعالیت امسال براساس فعالیتهای دوستدار کودک است و برای ما خیلی مهم است که شان و منزلت کودک حفظ شود. این طرح با توجه به نیازها و ویژگیهای دوران کودکی انجام میشود و مبتنی بر توانمندی خانواده و خانوده محور است.
به این ترتیب قرار است حتما خانواده کودکان خیابانی را وارد چرخه فعالیتها کنیم.»وی با اشاره به اینکه میخواهیم شرایطی را ایجاد کنیم که کودک بین ۱۵ تا ۱۸ سال را توانمند کنیم، تصریح کرد: «برای کودکان زیر این سن یکی از اعضای خانوادهاش را باید توانمند کنیم تا دیگر کودکی در خیابانی به عنوان کودک کار حضور نداشته باشد. این طرح به شکلهای مختلف در گذشته اجرا و با شکست رو به رو شده است، مانند طرح ضربتی که سال گذشته اواخر خرداد ماه شروع شده و به شکل ضربتی فقط جمع آوریکودکان بوده است.
درخصوص تعداد کودکانجمع آوری شده در سال گذشته هم آمارهای مختلفیاعلام شد اما حدودا ۳۸۱ کودک به بهزیستی معرفی و در مراکز ساماندهی شدند. اما بعد از ساماندهی کودکان در بهزیستی اقدامات بعدی که باید صورت میگرفت انجام نشد و دوباره کودکان به خیابان برگشتند. در این طرح بیش از ۸۳ درصد افرادی که جمع آوری شده و به بهزیستی سپرده شدند اتباع بیگانه بودند. بعد از اسکان موقت آنها از سوی بهزیستی اداره کل اتباع باید تکلیف بچهها را مشخص میکرد، اما هیچ اتفاقی نیفتاد و عملا کودکان دوباره به خیابان برگشتند.»
مدیرکل بهزیستی شهر تهران با بیان اینکه قرار بود که پایان سال گذشته این طرح مجددا شروع شود و مقدمات کار هم آماده شده بود، ادامه داد: «این درحالیست که به سبب شیوع کرونا در کشور و شهر تهران یکی از مصوبات ستاد مقابله با شیوع کرونا این بود که این طرح به تعویق بیفتد. این به تعویق افتادن به معنی تعلل سازمان بهزیستی نبوده است، مباحثی مطرح شده است که بهزیستی در اجرای کار تعلل کرده، اما ما مجبور به اجرای مصوبات ستاد پیشگیری از کرونا بودیم و بهزیستی منتظر بود شرایط فراهم شود. از دو روز گذشته بحث توانمندسازی ۶۰۰ کودک خیابانی که پرونده آنها از قبل شناسایی شده بود را شروعکردیم و این کودکان در چرخه توانمندسازیقرار گرفتند.
این طرح را از اواسط خرداد با برنامه ریزیصورت گرفته، به شکل گسترده در شهر تهران شروع میکنیم، مراکز غربالگری هم در سه منطقه تهران پیش بینی کردهایم که مجهز به دستگاه اسکن عنبیه برای جمع آوری یک بانک اطلاعاتی هستند. همچنین هماهنگی لازم با اداره اتباع صورت گرفته تا کودکان اتباع بیگاه تعیین تکلیف شوند. مراکز اسکان موقت هم پیش بینی شده و توانمندسازی به شکل خاص را مدنظر قرار دادیم تا به ویژه برای خانواده شان شرایطی ایجاد کنیم که حل شود.برای سال ۹۹ قرار است ۸۰۰ کودک مورد حمایت اجتماعی قرار بگیرند.»
> ابهامات در طرح حمایت از کودکان
با همه این اوصاف باید دید تا چه حد طرح جدید میتواند کارکرد مثبت داشته باشد.فرشید یزدانی، مدیر عامل انجمن حمایت از کودکان در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« این موضوع که بالاخره بهزیستی از رویکرد جمع آوری که به کار بردناین واژه برای انسانها اصلا درست نیست،به این جا رسیده است که به حمایت کودکان کار بپردازد قدم مثبتی است که برداشته شده اما توضیحاتی که در این خصوص داده میشود با ابهامات فراوانی رو به رو است و این ابهامات کار را نشدنی و دور از ذهن نشان میدهد.
باید در خصوص این موضوع برنامه مشخصی ارائه دهند، گفته میشود که کودکان کار باید به وسیله دستگاههای عنبیه شناسایی شوند و من اصلا نمیفهمم چرا باید این اتفاق بیفتد! بعد از آن هم گفته شده که اردوگاههایی به این کار اختصاص داده شده و کودکان در آن مستقر میشوند ولی اصلا مشخص نیست که کودکان کار باید همراه با خانواده شان در این اردوگاهها مستقر شوند و یا به تنهایی باید این کار را انجام بدهند، چنین مواردی حاکی از این است که این طرح حمایت، پشت پرده مبهمیدارد چرا که توضیحاتی که در خصوص حمایت اجتماعی از کودکان در این طرح داده شده است تا حد زیادی موضوع حمایت اجتماعی را زیر سوال میبرد.
باید خیلی مشخص تر توضیح دهند که چه کاری در خصوص حمایت از کودکان کار قرار است انجام دهند تا مشخص شود این موضوع اصلا شدنی هست یا نه و از طرف دیگر تا چه حد این طرح میتواند تاثیر گذار باشد.»او در ادامه تصریح کرد:« به طور کلی طرحی که بتواند کودک محور و خانواده محور باشد خیلی خوب و مفید است.
این موضوع که میگویند یکی از اعضای خانواده باید توانمند شود موضوع بسیار خوب و مثبتی است اما واقعیت این است که برای این امر باید اشتغال زایی صورت بگیرد و باید دید این موضوع در توان بهزیستی است یا باید با ارگانهای دیگر هماهنگی به وجود بیاید که سرپرست خانوادهها بتوانند مشغول به کار شوند، شاید هم منظور از بیان این موضوع این است که یکی از اعضای خانوادهها به جای کودکان به خیابان بیاید و کار خیابانی انجام دهد!
این طرح با ابهامات زیادی همراه است و پیامدهای طرحهای گذشته به این ابهامات دامن میزند و نگرانیهایی را ایجاد میکند که نکند این طرح هم نتواند نتیجه مشخصی در پی داشته باشد چرا که به گفته مسئولان بهزیستی طی طرحهای ضربتی که سال گذشته صورت گرفت کودکانی که دستگیر شدند دوباره بعد از مدتی به سر کار خودشان بازگشتند و در واقع آن حجم از انرژی و هزینه ای که صرف شد هیچ نتیجه ای در بر نداشت.»مدیر عامل انجمن حمایت از کودکان در ادامه تصریح کرد:
« ابزاری که در طرح حمایت از کودکان کار درباره آنها صحبت میشود دقیقا همان ابزاری است که در طرح جمع آوری کودکان کار از آن استفاده میشد و این موضوع شائبه ایجاد میکند که شاید همان طرح جمع آوری کودکان کار با تغییر اسم دوباره قرار است به اجرا در بیاید. وقتی روش کار مشخص نیست و معلوم نیست که خانوادهها چگونه شناسایی خواهند شد و مورد حمایت قرار خواهند گرفت و چطور اشتغال زایی برای آنها صورت میگیرد، بنابر این نگرانیها در این خصوص افزایش مییابد که نکند باز هم انرژی و هزینه صرف موارد زائدی شود که هیچنتیجه ای جز اعمال فشار بیشتر بر کودکان کار در پی نخواهد داشت.»
چهره شهر دیگر به حضور کودکان کار عادت کرده است و خیلیها بی تفاوت از کنار انها رد میشوند، طرحهایی که پیش از این مطرح شده است هم صرفا برای پاک شدن چهره شهر از فقر بود و نتیجه ای در بر نداشت، با این حال باید دید طرح جدید بهزیستی تا چه اندازه برنامه ریزی شده است و تا چه حد میتواند موثر واقع شود؟ با این حال با یک نگاه به گذشته و طرحهایی که پیش از این اجرایی شده است، نگرانیها در خصوص طرح جدید افزایش مییاید.
نظر شما