سلامت نیوز: زندگی خوزستانی‌ها و خاطراتشان با نخلستان گره خورده است تا جایی که روایت خوزستان بدون نخیلات ممکن نیست و حتی در سال‌های پس از دفاع‌مقدس این نخل‌های سوخته بودند که با ایستادگی‌شان راوی مردم این خطه شدند. بی‌آبی و آب‌شور به ریشه‌های نخل‌های خوزستان رسیده است و هر سال از تعداد نخل‌های ایستاده جنوب کاسته می‌شود.
به گزارش سلامت نیوز، علی طهماسبی، فعال محیط‌زیست اهل خوزستان در گفت‌و‌گو با همشهری به صراحت می‌گوید که آینده روشنی را برای نخلستان‌ها به‌عنوان نماد خوزستان تصور نمی‌کند.
نخلستان‌های خوزستان به‌عنوان نماد این استان شناخته می‌شوند؛ نمادی که در دوران مختلف با آسیب مواجه شده است، از نظر شما نخلستان‌ها با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستند؟
هم‌اکنون به‌دلیل تنش آبی در خوزستان، شرایط سختی برای نخلستان‌ها رقم خورده است. من نام این اتفاق را خشکسالی نمی‌گذارم؛ چرا که بسیاری از کارشناسان حوزه محیط‌زیست، آب و خاک معتقدند که وضعیت امروز خوزستان ناشی از سوءمدیریت است. جلگه خوزستان قدمت کهنی دارد و زمانی که صحبت از خوزستان می‌شود باید بدانیم که این سرزمین سال‌های درازی با مسائل محیط‌زیستی و خشکسالی روبه‌رو بوده است و حداقل در 400سال اخیر، خشکسالی‌هایی به‌مراتب شدیدتر از امروز را پشت‌سر گذاشته است. بنابراین باید گفت که مشکل مدیریت آب به‌عنوان مهم‌ترین مشکل نخلستان‌ها شناخته می‌شود.
بیشتر این نخلستان‌ها در کدام قسمت خوزستان وجود دارند؟
در خوزستان نزدیک به 42هزار هکتار سطح زیرکشت نخیلات وجود دارد و 39هزار هکتار از این میزان زیر‌سطح کشت نخیلات بارور است. بیشتر نخلستان‌ها در جنوب غرب استان خوزستان واقع شده‌اند؛ مناطقی مانند خرمشهر، آبادان و شادگان. زمانی که پای صحبت کشاورزان آن منطقه می‌نشینیم باید گفت که جدا از جنگ هشت‌ساله و اثرات منفی آن دوران که موجب از بین‌رفتن بخش زیادی از نخلستان‌ها شدند، بخش اعظم نخلستان هم‌اکنون با چالش شوری آب مواجه هستند.
چرا نخلستان‌ها با آب شور آبیاری می‌شوند؟
کاهش دِبی رودخانه بهمنشیر – شاخه‌‌ای از کارون- موجب شده است تا نخل‌ها خشک شوند. واقعیت این است که نخل خرما می‌تواند شوری آب را تا 2هزار واحد تحمل کند اما راندمان محصول پایین می‌آید و اگر این روند استمرار داشته باشد، موجب خشک‌شدن نخل خواهد شد. متأسفانه هم‌اکنون شاهد هستیم که در حوزه اروند 5هزار واحد شوری آب در نخیلات وجود دارد.
در برنامه 1404قرار بود که سطح زیرکشت نخل‌های خوزستان به 56هزار هکتار برسد اما نه‌تنها این برنامه محقق نشد بلکه ما نتوانستیم نخلستان‌های موجود را حفظ کنیم و در حال از دست‌دادن نخیلات هستیم. در واقع باید گفت که نخل‌ها قربانی سوءمدیریت شده‌اند.
خوزستان به نقطه‌‌ای رسیده است که یا باید آب شرب مردم را تأمین کنند یا حقابه کشاورزان را بدهند. در این میان نباید فراموش کرد که آب وارد شده به نخلستان‌ها از طریق بهمنشیر در بالادست برای کشت برنج برداشت می‌شود. تمام حقابه نخیلات به‌نحوی کاهش یافته و موجب افزایش شوری آب شده است.
با توجه به چالش‌هایی که شما به آن اشاره کردید و نخلستان‌ها با آن درگیر هستند، پیش‌بینی شما از آینده نخلستان‌های خوزستان چیست؟
نخلستان‌های خوزستان همزمان با تنش آبی و شوری آب مواجه است. مسئولان نه‌تنها نتوانستند سطح زیرکشت را افزایش دهند بلکه داشته و دارایی کنونی نیز در حال از بین‌رفتن است. برخی از کشاورزان، نخلستان‌هایشان را رها کرده‌اند و نتوانسته‌اند با شوری آب مبارزه کنند. وزارت جهادکشاورزی نیز هیچ برنامه‌ای برای پیشگیری این موضوع نداشته است، درجهادکشاورزی باید این روزهای نخلستان‌ها، پیش‌بینی می‌شد؛ زمانی که سدها در بالادست احداث شدند و دارای طرح‌های توجیحی بودند، بنابراین یا باید گفت که وضعیت امروز بارندگی در ایران پیش‌بینی شده بود و دچار سهل‌انگاری شد یا مافیای سدسازی تلاش کردند تا مشکلات احتمالی را کم‌رنگ نشان بدهند.
متأسفانه در این سال‌ها شاهد هستیم که آب را از جریان اصلی خارج کرده و برای زمینهایی مورد استفاده قرار دادند که سابقه کشت ندارند؛ مانند اتفاقی که برای دشت آزادگان رخ داد و می‌بینیم که اکنون برای این اراضی نیز آب کافی برای کشت وجود ندارد. زمانی که مردم خوزستان آبی برای خوردن ندارند باید بدانیم که قربانی اول محیط‌زیست و به‌خصوص نخلستان‌ها هستند.
بنابراین نمی‌توان چشم‌انداز روشنی برای نخلستان‌ها تصور کرد؟
بله! مردم باید بدانند که قصه خشک‌شدن هورالعظیم با نخلستان‌ها متفاوت است، اگر هورالعظیم خشک شود به کانون گرد و خاک تبدیل می‌شود اما در بازه زمانی مشخص و با برنامه‌ریزی می‌توان دوباره در مسیر احیای هورالعظیم قرار گرفت، باید بدانیم که حیات نخلستان‌ها قابل برگشت نیست. به‌طور کلی باید بگویم که آینده روشنی را برای نخلستان‌ها به‌عنوان نماد خوزستان تصور نمی‌کنم.
نظر شما