سلامت نیوز: چقدر از هزینه خانوارهای كشور صرف بهداشت و درمان می‌شود؟ این شاید مهم‌ترین سوالی باشد كه یك سال و نیم اخیر در محافل مختلف مطرح شده است. با وجود اینكه كرونا مهمان ناخواسته بیش از 20 ماه در كشور است و بخشی از هزینه‌های درمان بیماران بستری‌شده به دلیل كرونا را دولت پرداخت می‌كند، اما تاثیر این ویروس بر افزایش سهم درمان از سبد هزینه خانوارها ناگزیر بود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد، داده‌های مركز آمار نشان می‌دهد از سال 96 تا 99 هزینه درمان در خانواده‌های شهری یك درصد و در خانواده‌های روستایی نیز حدود دو درصد افزایش یافته است. براساس آخرین داده‌های مركز آمار ضریب اهمیت بهداشت و درمان در سبد هزینه‌ای خانوارها حدود 7.14 بود. تورم سالانه این بخش حدود 37.5 درصد و تورم نقطه‌ای نیز 40.4 درصد اعلام شده بود. مقایسه اعداد و ارقام تورم و سهم این بخش در سبد هزینه‌ای خانوارها نشان می‌دهد كه اگر در آینده باز هم افزایش قیمتی در كالاهای این بخش رخ دهد یا به واسطه شیوع بیماری، هزینه‌های درمان بالا رود، سهم بخش بهداشت و درمان از هزینه‌های خانوارها نیز افزایش می‌یابد. در این صورت ممكن است برخی از خانوارها درمان خود را به دلیل هزینه‌های بالا ادامه ندهند یا مجبور به فروش وسیله‌ها و كالاهای بادوام زندگی خود شوند.

افزایش هزینه و درآمد در كشور
در سال‌های 96 متوسط درآمد خانوارهای شهری 36 میلیون و 684 هزار تومان و برای خانوارهای روستایی نیز 20 میلیون و 184 هزار تومان بود. در این سال متوسط هزینه‌های خانوارهای شهری و روستایی نیز به ترتیب 33 میلیون تومان و 17 میلیون و 867 هزار تومان بود. در سال 99 رقم متوسط درآمد خانوارهای شهری به 76 میلیون و 676 هزارتومان رسید. متوسط درآمد برای خانوارهای روستایی در این سال نیز حدود 42 میلیون تومان بود. اما در سال گذشته هزینه‌های خانوارهای روستایی و شهری به ترتیب 62 و 34 میلیون تومان بود. آمار و ارقام نشان می‌دهد طی این سال‌ها درآمد در شهرها حدود 103 درصد و در روستاها نیز حدود 110 درصد افزایش داشته‌اند. از سوی دیگر، هزینه‌ها در شهرها طی سال‌های 96 تا 99 افزایشی 88 درصدی و در روستاها نیز جهشی 91 درصدی داشته است. نكته در این است كه افزایش هزینه‌ها تقریبا متناسب با درآمدها بوده؛ بدین معنا كه با وجود افزایش درآمدها، افراد باید هزینه‌های بیشتری نیز می‌پرداختند كه این امر به كاهش پس‌اندازها منجر شده بود. در این صورت اگر اتفاقاتی ناخواسته مانند آنچه از سال 98 همزمان با شیوع كرونا گذشت، می‌تواند گویای بدتر شدن اوضاع برای خانوارها و افزایش سهم بهداشت و درمان در سبد هزینه‌ای خانوارها باشد.

شتاب هزینه‌ها در روستاها
داده‌های مركز آمار نشان می‌دهد كه در سال 96 حدود 25 میلیون و 277 هزار تومان هزینه برای كالاهای غیرخوراكی توسط خانوارهای شهرنشین شده كه این رقم برای خانوارهای روستایی 11 میلیون و 216 هزار تومان بود. هزینه كالاهای غیرخوراكی در سال 99 برای خانوارهای شهری و روستایی نیز به ترتیب 46 میلیون تومان و 20 میلیون و 423 هزار تومان برآورد شده بود.
از سوی دیگر سهم بهداشت و درمان در سال 96 در سبد هزینه‌ای خانوارهای شهری حدود 10.57 درصد بود كه 3 میلیون و 485 هزار تومان می‌شود. این مبلغ 13 درصد از كل هزینه‌هایی است كه خانواده‌های شهری در سال 96 صرف كالاها و خدمات غیرخوراكی كرده‌اند. در همین سال كل هزینه سالانه‌ای كه خانوارهای روستایی برای بهداشت و درمان پرداختند نیز به یك میلیون و 800 هزار تومان رسید كه این رقم نیز حدود 9 درصد از كل هزینه‌های غیرخوراكی است. داده‌های مركز آمار نشان می‌دهد در سال 96 هزینه بهداشت و درمان در روستاها كمتر از شهرها بود. اگرچه پس از بازگشت تحریم‌ها در سال 97، شتاب هزینه‌های بهداشت و درمان در روستاها بیشتر شد به گونه‌ای كه در سال‌های 97 و 99 هزینه این قلم از كالاهای غیرخوراكی بیشتر از شهرها شد. براساس گزارش‌های مركز آمار سهم هزینه‌های بهداشت و درمان در سال 99 نسبت به هزینه‌های خالص خانوارهای شهری حدود 11.29 درصد بود كه نسبت به سال‌های 97 و 98 كاهش داشته و سهم هزینه این كالا و خدمت نسبت به كل هزینه‌ها در مناطق روستایی نیز 11.5 درصد بوده است. به بیان دیگر از كل هزینه‌هایی كه خانوارهای شهری و روستایی برای هزینه‌های غیرخوراكی خود در سال 99 كنار گذاشتند، به ترتیب 6 میلیون تومان برای شهرنشینان و حدود سه میلیون و 400 هزار تومان نیز روستانشینان صرف بهداشت و درمان خود می‌كنند. شاید این ارقام نسبت به آنچه برای كالاهای غیرخواركی هزینه می‌شود، كم باشد اما نباید از این موضوع غافل شد كه بالا بودن هزینه‌های درمان برای برخی بیماری‌ها باعث شده كه متوسط هزینه سالانه برای كالای بهداشت و درمان برای خانواده‌هایی كه مجبور به پرداخت آن هستند، افزایش یابد. این امر می‌تواند موجبات تضعیف سبد كالاهای خوراكی افراد را ایجاد كند؛ بدین معنا كه افراد برای پوشش كسری بودجه بهداشت و درمان از خوراكی‌های خود بكاهند.

آنچه برای بهداشت و درمان هزینه شد
آنچه در سال 99 بر خانوارهای ایرانی گذشت، بالا رفتن هزینه‌های درمان به دلیل شیوع كرونا در كشور بود. براساس گزارش برخی خبرگزاری‌ها در سال 99 و با وجود پیك‌های گسترده كرونا در كشور همچنین بالا بودن هزینه‌های خرید برخی داروها، حدود ۱۹۰ هزار میلیارد تومان برای بهداشت و درمان و بیمه هزینه شده است. این در حالی است كه قرار بود در پایان برنامه ششم توسعه در سال جاری سهم پرداختی افراد از هزینه‌های سلامت تا پایان برنامه به عدد ۳۰ درصد كاهش می‌یافت. درحالی‌كه براساس اعلام وزارت بهداشت، پرداختی از جیب بیمار 43 درصد است. البته كه همچنان تناقض‌های آماری زیادی میان این رقم وجود دارد؛ چرا كه برخی از پزشكان رقم دریافتی ویزیت خود را بیشتر از حد معمول اعلام كرده و حتی برای عمل‌های جراحی نیز زیرمیزی دریافت می‌كنند. به همین دلیل نمی‌توان با قطعیت رقمی را به عنوان سهم پرداختی بیمار از كل هزینه‌ها اعلام كرد. اما بالا بودن هزینه‌های بهداشت و درمان، جزو بدیهیات اقتصاد ایران است و اگر قرار باشد وضع به همین منوال ادامه یابد، چه بسا سهم هزینه‌های آن از سبد هزینه‌ای خانوارهای كشور به رقم 15 درصد برسد.