طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده که این روزها به قانونی با همین نام تبدیل شده است همواره با اما و اگرهای فراوانی مواجه بوده است. اما و اگرهایی که نه از سوی افراد عادی که از طرف متخصصان حوزه مطرح شده و به دلیل غیرکارشناسی بودن و تعجیل زیاد در تصویب آن و هزینههایی که در آینده به لحاظ تاثیر نامطلوب بر سلامت زنان و کیفیت جمعیت به دنبال دارد با انتقادات فراوانی مواجه بود.
اما مجلس یازدهم مانند بسیاری از مصوبات خود اینبار هم گوش شنیدن نداشت و به راه خود رفت. حالا چند روزی است که خبرهایی از تخصیص بودجه برای اجرای این قانون در سال ۱۴۰۱ منتشر میشود. معاون رئیسجمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده است که دولت سیزدهم در بودجه سال ۱۴۰۱، مبلغ ۱۲هزار میلیارد تومان برای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در نظر گرفته است. مسعود میرکاظمی در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «سالهاست زنگ خطر پیری جمعیت به صدا درآمده و دولت در بودجه سال آینده ۱۲هزار میلیارد تومان منابع برای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در نظر گرفته است.»
در چنین شرایطی ۱۲ هزار میلیارد تومان فقط هزینه کردن و در چاه ریختن است، بدون اینکه هیچ نتیجهای از آن گرفته شود. این پژوهشها حتما باید از طریق دانشگاه صورت بگیرد نه اینکه پول پژوهش به جیب چند نفر از طراحان آن برود اما بدون نتیجه باشد
اگر چه این مبلغ بسیار زیاد بوده و میتوانست صرف تامین رفاه بیشتر برای جمعیت زندهای شود که این روزها به شدت در انواع تنگناهای اقتصادی و اجتماعی گرفتار شدهاند. با این حال مجلس باید در مقابل ملت پاسخگو باشد که این مبلغ هنگفت دقیقا در چه راهی هزینه شده و به جز پرداخت مبالغ هنگفت به سازمانهای خاص برای اجرای پروژههای تبلیغاتی گسترده در راستای فرزندآوری و ازدواجهای زودهنگام یا احتمالا پرداخت برخی هزینههای بیفایده به خانوادههایی که صاحب فرزند میشوند قرار است در چه مسیر کارشناسی شده دیگری هزینه شود.
قطعا موضوع کاهش چشمگیر جمعیت جوان در سالهای آینده و افزایش قابل توجه سالمندان موضوعی نیست که بتوان از کنار آن گذشت اما آیا راه حل این معضل بزرگ قانونی کردن طرحهای غیرکارشناسی، افزودن به جمعیت معلولان و افراد دارای بیماری و ... و در کنار آن صرف منابع مالی کشور در این راه است و آیا صرف این هزینه اصولا میتواند در خصوص فرزندآوری خانوادهها راهگشا باشد.
با دکترافسرافشار نادری جامعه شناس و استاد دانشگاه در اینباره گفتگو کردیم.
فرزندآوری در کشوری که از بچهها حمایت نمیشود
افشار نادری به سلامتنیوز میگوید: پیری جمعیت یک مسئله بسیارخطرناک برای جامعه است و مسئله کم اهمیتی نیست. تقریبا ۷ سال آینده شاید دیگر مدرسههایمان شاگرد نداشته باشند و به همین ترتیب که جلوتر برویم تا ۱۴ سال آینده جوانی در جامعه وجود نداشته باشد که بتوانند کار کنند و هزینه سالمند را تأمین کنند.
وی ادامه میدهد: اما هزینه کردن بدون ملاحظه و بدون پژوهشی که قبل از تصمیم گیری صورت گرفته باشد مانند هزینههای انجام شده در راستای برای برنامهریزیهای فرهنگی در جامعه بینتیجه خواهد بود. به بیان دیگر باید ابتدا به این سوال پاسخ داده شود که ۱۲ میلیارد را برای چه کاری میدهید؟ برای اینکه خانوادهها را تشویق کنید که اگر بچهدار بشوید یک میلیون تومان میدهیم؟ این برخورد چه فایدهای دارد؟ این مبلغ آیا هزینههای بچه را تأمین میکند؟
این جامعهشناس با اشاره به اینکه در کشورهای دیگر دولتها بچه را تحت حمایت خود میگیرند و به این شکل هزینه میکنند، توضیح میدهد: یعنی هزینه خوراک، تحصیل و کلیه هزینههای مرتبط با بچه را دولت پرداخت میکند تا این بچه در آینده برای آنها یک نیروی کار محسوب شود، نه اینکه یک میلیون تومان به آنها بدهیم، آنها ماهی به دست خانوادهها نمیدهند بلکه ماهیگیری را به آنها یاد میدهند. ما هم باید همین کار را بکنیم یعنی وقتی که میخواهیم پدر و مادرها را تشویق به فرزندآوری کنیم دولت باید بچهها را بعد از تولد تحت حمایت قرار بدهد. آیا هزینه تحصیل بچهها رایگان است؟ خیر. اگر بخواهید کودک را مهد کودک بگذارید باید ماهی ۲ میلیون تومان پرداخت کنید. آیا کرایه خانهها قابل قبول است، با هزینهها و درآمد خانواده همخوانی دارد؟ خیر.
پیری جمعیت یک مسئله بسیارخطرناک برای جامعه است و مسئله کم اهمیتی نیست. تقریبا ۷ سال آینده شاید دیگر مدرسههایمان شاگرد نداشته باشند و به همین ترتیب که جلوتر برویم تا ۱۴ سال آینده جوانی در جامعه وجود نداشته باشد که بتوانند کار کنند و هزینه سالمند را تأمین کنند.
وی خاطر نشان میکند: ابتدا باید مسائلی که گفته شد درست شود بعد بودجه گذاری کرده و مردم را به فرزندآوری تشویق کنند. در یک خانه ۳۰ یا ۲۱ متری که به قول خودشان در دست ساخت است آیا میشود بچه بزرگ کرد؟ با این هزینهها و کرایه خانهها، ۱۲ میلیارد که هیچ، اگر دهها ۱۲ میلیارد دلاز هم هزینه کنید باز هم حاضر به فرزندآوری نمیشوند. آیا آلودگی هوا را میتوانند درست کنند؟ پدر و مادرهای امروزه هوشیار هستند و مانند پدر و مادرهای گذشته نیستند که میگفتند هر آن کس که دندان دهد نان دهد. والدین امروز باید نان را ببینند بعد راضی به فرزندآوری شوند.
والدین امروز باید نان را ببینند و بعد فرزندآوری کنند
این استاد دانشگاه میافزاید: شیر خشک، پوشاک همه اینها هزینهبر هستند. پدر و مادر امروز نمیخواهند فقط یک تکه نان به بچه بدهند و آن را سیر کنند. والدین امروز میخواهند که مسکن آماده داشته باشند، برای اینکه فرزندشان اجتماعی شود او را به مهدکودک بفرستند. بچه را به مدرسهای بفرستند که بتوانند در آینده روی بچه حساب کند.
وی میگوید: از سوی دیگر وقتی این بچهها فارغالتحصیل شوند آیا کاری برایشان وجود دارد؟ آیا کاری مطابق با تخصصشان به آنها داده میشود؟ در حال حاضر کاری کردهاند که دانشجویان دانشگاه شریف نتوانند مهاجرت بگیرند، آیا با اینکار مهاجرت تمام میشود؟ باید علتهای مهاجرت بررسی شود؟ آیا مردم از خوشی زیاد مهاجرت کرده و در یک کشور غریب با حداقل امکانات زندگیشان را میگذرانند اما حاضر نیستند در کشور خودشان زندگی کنند. آیا همه این موارد را با ۱۲ هزار میلیارد تومان میتوان بررسی کرد؟ چند برابر این مبلغ باید خرج شود تا درباره این موارد پژوهش انجام شده و در راستای مسئله جوانی جمعیت به کار گرفته شوند. صورت بگیرد. باید مشخص شود که چرا امروز زوجهای جوان تن به بچهدار شدن نمیدهند. ۱۲ هزار میلیارد برای این تحقیق چیزی نیست، وقتی علتها مشخص شدند، برای حل این علتها باید تدبیری اندیشیده شود.
با اشاره به آمار قابل توجه ناباروری به دلیل آلودگی هوا عنوان نمیکند: برای مادرهایی که به دلیل آلودگی بچههای ناقص به دنیا میآورند یا فرزندشان در بچگی، نوجوانی و جوانی فقط بخاطر آلودگی سکته میکند، چه فکری شده است؟ میزان مرگ ناشی از آلودگی هوا بیشتر از آمار مرگ بخاطر کرونا بوده است. ولی آیا مشکلات گفته میشود؟ در چنین شرایطی قطعا زوجهای امروز تن به بچهدار شدن نمیدهند.
در شرایط فعلی بودجه ۱۲ هزار میلیاردی پول در چاه ریختن است
وی عنوان میکند: فکر میکنم در چنین شرایطی ۱۲ هزار میلیارد تومان فقط هزینه کردن و در چاه ریختن است، بدون اینکه هیچ نتیجهای از آن گرفته شود. این پژوهشها حتما باید از طریق دانشگاه صورت بگیرد نه اینکه پول پژوهش به جیب چند نفر از طراحان آن برود اما بدون نتیجه باشد. متاسفانه برخی یک طرح پژوهشی بیفایده ارائه میدهند، در همه ادارات طرحهای پژوهشی از این راه انجام میشود. بعد هم هزینه طرحها را میگیرند در حالیکه این پژوهشها توسط افراد متخصص و پژوهشگران دانشگاهی انجام نمیشود، پس چطور ما میخواهیم علل را شناسایی و برطرف کنیم؟
این جامعهشناس در پاسخ به این سوال که قانون جوانی جمعیت، با ایجاد محدودیت برای غربالگری جنین و سخت کردن شرایط دسترسی خانوادهها به لوازم پیشگیری از بارداری، آیا در آینده برای جامعه و خانوادهها هزینهساز نخواهد بود؟ میگوید: بله قطعا چنین است، بچههایی که با معلولیت به دنیا میآیند یا در خانوادههایی متولد میشوند که پدر و مادرشان نمیتوانند برای آنها هزینه کنند چه شرایطی را باید تحمل کند؟ تولد بچههایی با معلولیت چه دردی را میتواند از جامعه درمان کند؟ جز اینکه یک هزینه دیگر را به جامعه تحمیل کند. ما جزو جوامعی نیستیم که حتی از معلولانشان استفاده میکنند، ما از جوانان فاقد معلولیت هم استفاده نمیکنیم چه برسد به افراد دارای معلولیت. پس چنین طرحهایی جز اضافه کردن هزینه به خانوادهها چیز دیگری به همراه نخواهد داشت .
نظر شما