به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ملی ،وجود ترک‌ها و شکاف‌های عمیق در ساختمان‌ها و آثار تاریخی اصفهان‌که می‌توان به سی و سه پل و پل خواجو اشاره کرد، مردم را با ترس از آینده این شهر مواجه کرده و حتی برخی از کارشناسان این استان خبر از خالی از سکنه شدن این شهر به دلیل پدیده فرونشست زمین در آینده‌ای نزدیک می‌دهند، صحبتی غیرعلمی و عملی که برای فرار از کنترل و به صفر رساندن، فرونشست زمین صورت می‌گیرد.

در این میان و به اعتقاد کارشناسان، پدیده فرونشست به خشک شدن زاینده رود، ارتباط مستقیم دارد، رودخانه‌ای که نه‌تنها آب شرب اصفهان را تامین می‌کند، بلکه امری حیاتی در آینده این استان تاریخی و زیبا به حساب می‌آید. ابتدا باید به این نکته پی برد که وضعیت فرونشست در استان اصفهان به چه شکلی است. چند روز پیش بود که شکستگی لوله آب و ریزش شبکه فاضلاب باعث ایجاد فرونشست در چهارراه حکیم نظامی اصفهان شد.

همچنین برخی از مسئولان این شهر باور دارند که «فرونشست زمین به مرور سبب مهاجرت از شهر اصفهان می‌شود.» همان‌طور که نادرالاصلی رئیس کمیسیون آب و مناطق کم برخوردار شورای اسلامی شهر اصفهان به باشگاه خبرنگاران گفته است: «با ایجاد سند راهبردی آب و همچنین تشکیل دبیرخانه فرهنگی زاینده رود سعی کردیم این هشدار را به گوش مرم و مسئولان کشوری برسانیم که تامین آب موضوعی جدی است. یک طرح مطالعاتی در خصوص پدیده فرونشست در شهر اصفهان به شهرداری ابلاغ شده است و نتایج این بازدیدهای میدانی در اختیار کارشناسان قرار می‌گیرد.»

بمب اتم فرونشست زمین

در این شرایط رضا اسلامی، مدیرکل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی استان اصفهان نیز معتقد است که حتی اگر بمب اتم هم در اصفهان بر خورد می‌کرد خطرش خیلی کمتر از مرگ آبخوان‌های اصفهان بود. وقتی مرگ آبخوان اتفاق می‌افتد، شبیه انسان بیماری است که زندگی‌اش نباتی است و در ادامه می‌افزاید: «مساله فرونشست در اصفهان موضوعی جدید نیست و 10 سالی است با آن درگیریم، از سال 79 با قطع شدن جریان اصلی زاینده رود تغذیه آبخوان‌های اصفهان با مشکلی جدی روبه‌رو است، علاوه براین با برداشت غیراصولی از آبخوان‌های اصفهان اضافه شد.

اگر چاره‌ای اندیشیده نشود به طور خوشبینانه در سال 1415 و به طور بدبینانه تا سال 1409 دیگر آبی در آبخوان‌ها باقی نمی‌ماند. به گفته او اصفهان کلانشهری است که حیاتش وابسته به جریان دائمی آب زاینده رود است؛ جریان زاینده رود آبخوان‌ها را تغذیه کرده و از فرونشست جلوگیری می‌کند.

مردم را ترساندیم

در این شرایط چقدر وضعیت استان اصفهان وخیم است و چه راهکاری برای این امر وجـــود دارد. مثلا در دشت توکیو ژاپن در سال 1965، 12 سانتیمتر در سال فرونشست داشتیم که بعد از آن در سال 2003 به صفر رسید. در دشت شانگهای چین، در آریزونای آمریکا که درگیر فرونشست شدید زمین بودند، اقدامات مفیدی صورت گرفت و تا سطح آب را کنترل کنند و پدیده فرونشست را به صفر برسانند. به باور کارشناسانی همچون مدیر بخش مرکز زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، « نباید مردم را ترساند و با کنترل این فرونشست در تهران و اصفهان، می‌توان امیدوار بود در استان‌های خراسان رضوی، فارس، کرمان و یزد که به مراتب از این پدیده فرونشست زمین صدمه می‌بینند و تجربیات پایلوت قرار دادن اصفهان می‌تواند مفید و تسری پیدا کند.»

راهکارهای کنترل فرونشست در اصفهان

علی بیت اللهی در ادامه صحبت‌هایش  می‌گوید: «از نظر اینکــه در شهر اصفهان و جنوب غرب تهران، مشهد، کرمان و همه استان‌های ایران، پدیده فرونشست به یک امر معمول طبیعی مبدل شده، شکی وجود ندارد و امری مسجل است. برآوردها نشان می‌دهد که فرونشست زمین در مناطق شمالی اصفهان، 15 سانتیمتر در سال برآورد شده که در مقایسه با جنوب غرب تهران که 24 سانتیمتر است، از خطر کمتری برخوردار است.

اما نکته مهمی که در رابطه با شهر اصفهان وجود دارد، محدوده فرونشست، مناطقی گسترده شهری را درگیر کرده و بدین معنا که نصف محدوده شهری در زون فرونشستی قرار دارد. از آنجا که بیش از دو میلیون و 700 هزار نفر در این محدوده و اطراف آن زندگی می‌کنند، طبیعتا فرونشست در ساختمان‌های پر تراکم بیشتر نمود پیدا می‌کند.

وی به دلایل این اتفاق اشاره دارد: «عاملی مانند افت سطح آب‌های زیر زمینی که در فرونشست زمین تاثیرگذار است، به دلیل کمبود بارندگی‌ها و عدم جریان آب زاینده‌رود، نفوذ آب به زیر سطح زمین را کمتر می‌کند و سفره آب زیر زمینی کمتر تغذیه می‌شود. از سوی دیگر چاه‌های فراوان برای کشاورزی، آب زیادی از زیر زمین می‌کشد و این عدم تناسب در خروج و ورود آب به سطح آب‌های زیرزمینی و بیلان منفی باعث می‌شود که این پدیده در شهر اصفهان تشدید پیدا کند و اثرات آن علاوه بر ساختمان‌های مسکونی روی آثار تاریخی و میراث فرهنگی مشهود باشد و این تاثیر در آینده‌ای نزدیک بیشتر می‌شود. باید هرچه سریع‌تر علاوه بر اصفهان، در تمام سطح کشور روی مقابله با این پدیده تمرکز شود.

بیت اللهی باور دارد که خوشبختانه راهکار کنترل این پدیده وجود دارد و مانند زلزله نیست که نتوان از آن پیشگیری و این پدیده را کنترل کرد و در ادامه می‌افزاید: « از آنجا که این پدیده با افت آب‌های زیرزمینی ارتباط مستقیم دارد، می‌توان با اقداماتی از بروز آن جلوگیری کرد که هم‌اکنون تاکید ما بر روی آن اقدامات است.

این کارها اگر جدیت و درک دقیقی بر روی آن باشد، می‌تواند اصفهان را از خطر فرونشست زمین نجات دهد، اما چون پدیده فرونشست زمین، یک امر تدریجی و سانحه‌ای بزرگ در لحظه نیست، متاسفانه توجه مردم و مسئولان خیلی دیر به آن جلب شده و متاسفانه آثار منفی فرونشست را نه تنها در اصفهان، بلکه در همه استان‌های کشور مشاهده می‌کنیم.

اصفهان متروکه می‌شود؟‌!

چند وقت پیش یک کارشناس در استان اصفهان گفته بود که با تشدید فرونشست به‌زودی شهر اصفهان باید خالی از سکنه شود و این خطر کلانشهر بزرگ ایران را تهدید می‌کند، اما بیت اللهی باور دارد که این سخن بیشتر به شوخی شبیه است و در استدلال این سخن می‌افزاید: «احتمالا تذکرات این دوستان، بابت نشان دادن عمق فاجعه است وگرنه خالی از سکنه شدن اصفهان، اصلا امکانپذیر نیست.

کجای ایران می‌خواهید بیش از دو میلیون نفر را اسکان دهید؟ اگر بخواهیم در این رابطه سخن عملیاتی بگوییم، می‌توان بر روی کنترل فرونشست اقدام کرد. مثلا کشاورزی نادرست و روش‌های آبیاری غلط، پمپاژ بیش از اندازه آب در چاه‌های غیر مجاز را اگر مدیریت کنیم، اصفهان و شهرهای دیگر از این پدیده رها می‌شوند. متاسفانه استان اصفهان از نظر تعداد چاه‌های غیرمجاز دومین استان کشور به حساب می‌آید. اگر ما یک گرایش برای حل این معضل داشته باشیم روی همچنین کارهایی متمرکز باشیم.

نقش زاینده‌رود و جاری بودن مستمر آن

وی به نقش جاری بودن زاینده رود در کاهش میزان فرونشست اشاره دارد، رودخانه‌ای که امروز دوشنبه برای چندمین مرتبه خشک و ورود آن از سد بالا دست، مسدود می‌شود. با این حال بیت اللهی مهم‌ترین منبع تغذیه سفره آب زیر زمینی اصفهان را زاینده رود می‌داند و در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: 50 درصد از تغذیه سفره زیرزمینی اصفهان از طریق جاری بودن زاینده‌رود است.

اخیرا به‌دلیل کمبود بارندگی‌ها و بسیاری از دخالت‌های مدیریتی در بالادست این رودخانه، آب زاینده رود آنقدر کم شده که توان پر کردن سد را ندارد. این سد در بهترین حالت تا 30 درصد پر می‌شود و امسال به 16 درصد رسیده است، در حالی‌که وظیفه اصلی سد زاینده رود، تامین آب شرب استان اصفهان است و نمی‌توان با این امر شوخی کرد.

به این خاطر که آب زاینده رود همیشه جاری باشد از ابتدا و ارتفاعات سرشاخه‌های این رودخانه تا انتهای آن‌که به تالاب گاوخونی می‌رسد، باید یک حقابه زیست محیطی به این رودخانه دائمی پرداخت شود. با جریان ادامه‌دار رودخانه، بخشی از آب به زمین و سفره‌های زیرزمینی تغذیه می‌شود و هم از خشک شدن تالاب گاوخونی جلوگیری می‌شود و با این پدیده به‌غیر از فرونشست، غبارهای نمکی منطقه را آلوده کند.