به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ملی، حمیدرضا یاقوتی؛ کارشناس ژئوتکنیک، مشکل را در مدیریت منابع آب کشور میداند و معتقد است آینده دز و خوزستان، کوهرنگ فعلی است و بعد از استان چهارمحل و بختیاری استان خوزستان دارای آب گلآلود خواهد شد. حالا که بیآبی دومینووار شهرهای مختلف را درگیر میکند و از شهرکرد به همدان میرود، نیاز به مدیریت صحیح منابع آبی و توسعه پایدار و توجه به دانش آبخیزداری بیش از پیش احساس میشود. آنچه میخوانید، حاصل این گفتوگوست؛
آقای یاقوتی، چرا کوهرنگ گلآلود شد؟
تا به حال کوهرنگ به این شدت غلیظ نشده بود؛ کوهرنگ همیشه گلآلود است، موقع بارندگی باید گلآلود باشد مگر میشود چشمهای تحت تاثیر سیلاب قرار نگیرد و این طبیعی است اما این بار میزان غلظت اینقدر زیاد بوده که آب، حالت سیالش را از دست داده است. در این پدیده، یک علت سطحی داریم و یک علت زیر سطحی؛ چشمهای داریم که از دو منبع سطحی و زیرسطحی تغذیه میکند و این چشمه یک مدت کور شد. وقتی دورهای سرچشمه کور شود رسوبات تهنشین میشود وقتی دوباره چشمه تغذیه شود رسوبات وارد آب میشود و آب را گلآلود میکند و این عامل گلآلودگی زیرسطحی است.
عامل دوم سطحی است؛ با بارشهای مونسون، روانآبها با قدرت بالایی آمدند و باعث جاری شدن خاک شده و رسوبات را وارد سرچشمه کردند که البته این هم ریشه در عدم مدیریت صحیح منابع آبی دارد که اگر چشمه خشک نمیشد این اتفاق نمیافتاد. البته تغییر اقلیم هم میتواند تاثیر داشته باشد اما شعار من این است که مشکلات آب و کم آبی ایران 20درصد در اثر تغییر اقلیم است و 80درصد به دلیل عدم مدیریت صحیح منابع آب در ایران است. از 31 استان ما 30 استان بحران فرونشست زمین دارند چون مدیریت منابع آب نداریم.
برخی افراد انفجارها درطرح حفاری تونل، زلزله اندیکا و تداخل لایههای زمین را عامل گلآلود شدن این سرچشمه میدانند نظر شما چیست؟
این مساله نیازمند دادههای علمی است. یک طرح موضوع (پژوهش) با ارائه مستندات علمی و بازخورد (جمعآوری اختلاف نظرها و در یک سو قراردادن آن)، حاصل شده و فرآیند آن یک آموزش و راهبرد علمی است. تمام استانداردهای جهان، حاصل تجارب و مستندات علمی کارگاههاست.
علت خشکیدگی و کور شدن کوهرنگ در پاییز سال آبی گذشته چه بود؟
ما مشکل در مدیریت منابع آب داریم، مدیریت منابع آب ایران از نوع تقاضا نیست از نوع عرضه است. مدیریت تقاضا جامعنگر و توسعه محور است اما مدیریت عرضه مثلا مسئولی میرود سراغ یک مسئول بالاتر و یک مطالبه میکند مثلا پتروشیمی یا اراضی تحت پوشش یا انتقال آب میخواهد مدیری که در راس قرار گرفته توسعه محور نگاه نمیکند مدیریت عرضه میبیند و میخواهد آن شخص را راضی کند وگرنه دلیل این همه حفر چاه در اصفهان چیست؟ تاسیس پالایشگاه، ذوبآهن و... این چیدمان غلط صنعت در آن منطقه کویری و خشک یعنی چه؟
پس مدیریت غلط باعث خشک شدن موقت کوهرنگ شده بود؟
شما یک چشمه دارید و یک سرچشمه؛ سرچشمه آب و آبادانی و توسعه به من میدهد توسعه شهری و رونق کشاورزی میدهد اگر با این دید وسیع ببینیم سرچشمه کوهرنگ را تخصیص نمیدهیم اما در همان چشمه کوهرنگ تخصیصهای آبی انجام شد و چشمه مدتی کور شد. آینده دز را مثل همین کوهرنگ ببینید در سد دز رسوبات دارد بالا میآید و اگر سد بختیاری زده نشود در سال 1420 خوزستان دیگر آب شرب ندارد درحالی که خوزستان همین الان هم با مشکل بیآبی روبهروست در آینده چه میشود؟ آینده دز و خوزستان کوهرنگ و شهرکرد فعلی است و باید به فکر سد بختیاری و مدیریت سرچشمه دز باشیم باید در توسعه پایدار در برُدار علم حرکت کنیم و بُردار سیاست و اقتصاد به موازات علم باشد.
طرحهای انتقال آب در منطقه را چطور ارزیابی میکنید؟
باید یکپارچه نگر و جامعه محور باشیم. از پایاب تا سراب، از سرچشمه تا منتهیالیه رودخانه باید با توجه به تاریخچه آبادیها و منابع و همچنین افق (طرح آمایش سرزمین با افق 1440 و یا بیشتر) با ضرایب ریسک مخاطرات، تخصیص آب رودخانه را تدوین کرد. چیدمان و جانمایی صنایع آببر، اصلاح الگوی کشت، آبخوانداری و آبخیزداری (احیای چرخه آب از سطح به زیرسطحی و بالعکس) و... همگی راهکارهای بحرانهای شدید آب است. همین الان اگر مسئولان با استفاده از نخبگان و فرهیختگان و تشکیل کارگروههای تخصصی (بدون فضای سیاسی و فقط تعهدات علمی)... کار را آغاز کنند بهتر است تا فردا.
نظر شما