سه‌شنبه ۱ شهریور ۱۴۰۱ - ۱۰:۱۸
کد خبر: 343771

 کوهرنگ میرابی است که در یک سال گذشته هم خشک شده و هم گل‌آلود! دلایل پیش‌فرض برای گل‌آلودگی کوهرنگ زیادند؛ کمی خشکسالی و تغییر اقلیم، مقدار زیادی سوءمدیریت منابع آبی و تاثیر حفر تونل انتقال آب و تاثیر زلزله اندیکا و بارش‌های مونسون و... همه دست‌به‌دست هم دادند تا چشمه‌ای که سالانه تا 11 میلیارد مترمکعب آب داشته است و سرچشمه تامین آب استان‌های همجوار بوده، گل‌آلود و گاه بی‌آب بماند. ‬‬‫کارشناسان، دلایل مختلف و گاه متضادی را برای گل‌آلود شدن این چشمه مطرح می‌کنند.

دومینوی بی‌آبی و سوء مدیریت

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ملی، حمیدرضا یاقوتی؛ کارشناس ژئوتکنیک، مشکل را در مدیریت منابع آب کشور می‌داند و معتقد است آینده‌ دز و خوزستان، کوهرنگ فعلی است و بعد از استان چهارمحل و بختیاری استان خوزستان دارای آب گل‌آلود خواهد شد. ‬‬ حالا که بی‌آبی دومینووار شهرهای مختلف را درگیر می‌کند و از شهرکرد به همدان می‌رود، نیاز به مدیریت صحیح منابع آبی و توسعه پایدار و توجه به دانش آبخیزداری بیش از پیش احساس می‌شود. ‬‬‬‬‬آنچه می‌خوانید، حاصل این گفت‌وگوست؛ ‬

آقای یاقوتی، چرا کوهرنگ گل‌آلود شد؟‬‬

‫تا به حال کوهرنگ به این شدت غلیظ نشده بود؛ کوهرنگ همیشه گل‌آلود است، موقع بارندگی باید گل‌آلود باشد مگر می‌شود چشمه‌ای تحت تاثیر سیلاب قرار نگیرد و این طبیعی است اما این بار میزان غلظت اینقدر زیاد بوده که آب، حالت سیالش را از دست داده است. ‬‬‬‬‬در این پدیده، یک علت سطحی داریم و یک علت زیر سطحی؛ چشمه‌ای داریم که از دو منبع سطحی و زیرسطحی تغذیه می‌کند و این چشمه یک مدت کور شد. ‬‬‬‬‬‫وقتی دوره‌ای سرچشمه کور شود رسوبات ته‌نشین می‌شود وقتی دوباره چشمه تغذیه شود رسوبات وارد آب می‌شود و آب را گل‌آلود می‌کند و این عامل گل‌آلودگی زیرسطحی است.

‬‬‬‬‬عامل دوم سطحی است؛ با بارش‌های مونسون، روان‌آب‌ها با قدرت بالایی آمدند و باعث جاری شدن خاک شده و رسوبات را وارد سرچشمه کردند که البته این هم ریشه در عدم مدیریت صحیح منابع آبی دارد که اگر چشمه خشک نمی‌شد این اتفاق نمی‌افتاد. ‬‬‬‬‬البته تغییر اقلیم هم می‌تواند تاثیر داشته باشد اما شعار من این است که مشکلات آب و کم آبی ایران 20درصد در اثر تغییر اقلیم است و 80درصد به دلیل عدم مدیریت صحیح منابع آب در ایران است. از 31 استان ما 30 استان بحران فرونشست زمین دارند چون مدیریت منابع آب نداریم. ‬‬‬‬‬‬‬

برخی افراد انفجارها درطرح حفاری تونل، زلزله اندیکا و تداخل لایه‌های زمین را عامل گل‌آلود شدن این سرچشمه می‌دانند نظر شما چیست؟‬‬‬

‫این مساله نیازمند داده‌های علمی است. یک طرح موضوع (پژوهش) با ارائه مستندات علمی و بازخورد (جمع‌آوری اختلاف نظرها و در یک سو قراردادن آن)، حاصل شده و فرآیند آن یک آموزش و راهبرد علمی است. تمام استانداردهای جهان، حاصل تجارب و مستندات علمی کارگاه‌هاست. ‬‬‬‬‬‬

علت خشکیدگی و کور شدن کوهرنگ در پاییز سال آبی گذشته چه بود؟‬‬‬

‫ما مشکل در مدیریت منابع آب داریم، مدیریت منابع آب ایران از نوع تقاضا نیست از نوع عرضه است. مدیریت تقاضا جامع‌نگر و توسعه محور است اما مدیریت عرضه مثلا مسئولی می‌رود سراغ یک مسئول بالاتر و یک مطالبه می‌کند مثلا پتروشیمی یا اراضی تحت پوشش یا انتقال آب می‌خواهد مدیری که در راس قرار گرفته توسعه محور نگاه نمی‌کند مدیریت عرضه می‌بیند و می‌خواهد آن شخص را راضی کند وگرنه دلیل این همه حفر چاه در اصفهان چیست؟ تاسیس پالایشگاه، ذوب‌آهن و... این چیدمان غلط صنعت در آن منطقه کویری و خشک یعنی چه؟‬‬‬‬‬‬

پس مدیریت غلط باعث خشک شدن موقت کوهرنگ شده بود؟‬‬‬

‫شما یک چشمه دارید و یک سرچشمه؛ سرچشمه آب و آبادانی و توسعه به من می‌دهد توسعه شهری و رونق کشاورزی می‌دهد اگر با این دید وسیع ببینیم سرچشمه کوهرنگ را تخصیص نمی‌دهیم اما در همان چشمه کوهرنگ تخصیص‌های آبی انجام شد و چشمه مدتی کور شد. ‬‬‬‬‬‬‫آینده دز را مثل همین کوهرنگ ببینید در سد دز رسوبات دارد بالا می‌آید و اگر سد بختیاری زده نشود در سال 1420 خوزستان دیگر آب شرب ندارد درحالی که خوزستان همین الان هم با مشکل بی‌آبی روبه‌روست در آینده چه می‌شود؟ آینده دز و خوزستان کوهرنگ و شهرکرد فعلی است و باید به فکر سد بختیاری و مدیریت سرچشمه دز باشیم باید در توسعه پایدار در برُدار علم حرکت کنیم و بُردار سیاست و اقتصاد به موازات علم باشد. ‬‬‬‬‬‬

طرح‌های انتقال آب در منطقه را چطور ارزیابی می‌کنید؟‬‬‬

‫باید یکپارچه نگر و جامعه محور باشیم. از پایاب تا سراب، از سرچشمه تا منتهی‌الیه رودخانه باید با توجه به تاریخچه آبادی‌ها و منابع و همچنین افق (طرح آمایش سرزمین با افق 1440 و یا بیشتر) با ضرایب ریسک مخاطرات، تخصیص آب رودخانه را تدوین کرد. چیدمان و جانمایی صنایع آب‌بر، اصلاح الگوی کشت، آبخوان‌داری و آبخیزداری (احیای چرخه آب از سطح به زیرسطحی و بالعکس) و... همگی راهکارهای بحران‌های شدید آب است. همین الان اگر مسئولان با استفاده از نخبگان و فرهیختگان و تشکیل کارگروه‌های تخصصی (بدون فضای سیاسی و فقط تعهدات علمی)... کار را آغاز کنند بهتر است تا فردا‬‬. ‬‬‬

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha