به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، وزارت امور خارجه و سازمان حفاظت محیط‌زیست از زمان روی کار آمدن طالبان در افغانستان و حتی پیش از آن در دوران اشرف غنی به‌طور مداوم موضوع تامین حقابه هامون از رودخانه هیرمند را که افغانستان با احداث سد و انحراف مسیر آب از ورود این حقابه به هامون جلوگیری کرده، دنبال کرده‌اند، اما از همان زمان تاکنون این حقابه تامین نشده و هامون تشنه‌تر از همیشه در انتظار دریافت حقابه‌ای است که خشکیدگی بستر این تالاب بین‌المللی راتر کند و از شدت وقوع توفان‌های گردوغباری در سیستان و بلوچستان بکاهد.

ماجرای حقابه ایران از رودخانه هیرمند به‌منظور سیراب شدن تالاب بین‌المللی هامون و تثبیت خاک و تامین آب در این منطقه به دادخواست حقوقی ایران از آب رودخانه هیرمند در منطقه سیستان بازمی‌گردد.رودخانه هیرمند که از پیش از سال1857 میلادی در ایران جاری بود، پس از جدا شدن هرات از ایران در عهد قاجار و پیوستن این شهر به افغانستان ضمیمه آن کشور شد و از آن تاریخ تاکنون همواره تنش‌های تامین حقابه هامون از این رودخانه مهم بین ایران و افغانستان ادامه دارد. براساس قراردادی که ایران و افغانستان به امضا رساندند، ایران باید از نیمی از آب رودخانه هیرمند بهره‌مند شود، اما افغانستان همواره در این قرارداد کارشکنی کرده است.

با روی کار آمدن طالبان و آغاز مذاکرات ایران با این گروه در افغانستان هم تامین حقابه هامون تا همین امروز بی‌نتیجه مانده است. افغان‌ها زیربار معاهده با ایران نمی‌روند و کارشکنی آنها به خشکیدگی هامون و افزایش توفان‌های گردوغباری از این کانون وسیع گردوغبار در ایران نتیجه همین کارشکنی‌های افغانستان است.

حالا اما علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست و معاون رئیس‌جمهوری در سفر به سیستان و در حاشیه نشست تخصصی اعضای کارگروه تالاب بین‌المللی هامون اعلام کرده که «تحقق حقابه از هیرمند به‌عنوان یک مطالبه اصلی دنبال می‌شود.»او به مردم سیستان قول داده برای احقاق حق از رودخانه هیرمند تمام ظرفیت‌های دوجانبه و بین‌المللی به‌کار گرفته شود.

آنطور که سازمان حفاظت محیط‌زیست گزارش داده، علی سلاجقه در این نشست گفته است: «جمهوری اسلامی ایران طلب حقابه زیست‌محیطی خودش را از کشورهای همسایه مصرانه دنبال می‌کند و این کار در قالب نشست‌های دوجانبه در حال انجام است.»او اعلام کرده حقابه تالاب بین‌المللی هامون پیگیری می‌شود تا از ظرفیت این حقابه در سال‌های بعد بتوان به نحو مطلوب بهره ‌برد.

به‌گفته رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، تالاب بین‌المللی هامون خدمات اکوسیستمی فوق‌العاده‌ای به جوامع محلی داشته و فرهنگ و زندگی مردم مبتنی بر خصوصیات این تالاب شکل گرفته است. وی افزود: تالاب بین‌المللی هامون از وضعیت مناسبی برخوردار نیست و متأسفانه کشور همسایه به تعهدات خود در قبال حقابه تالاب هامون عمل نکرده و این تالاب وضعیت خوبی ندارد.

سلاجقه ادامه داد: آنچه کشور همسایه مطرح می‌کند این است که شرایط موجود به‌خاطر تغییر اقلیم است، اما داده‌های ما نشان می‌دهد که طی اعلام حکومت افغانستان 3تا 4میلیارد مترمکعب آب وارد رودخانه هیرمند و سپس به سمت گودزره منحرف شده است.وی ادامه داد: با توجه به حسن همجواری و پیشینه فرهنگی 2ملت و اینکه ایران همیشه یار و یاور افغانستان بوده از هیأت حاکمه این کشور انتظار داریم به تعهدات بین‌المللی خود عمل کنند.

معاون رئیس‌جمهور با اشاره به طرح معیشت جایگزین برای حاشیه‌نشینان تالاب بین‌المللی هامون گفت: در سیستان و بلوچستان یک طرح بین‌المللی در حال اجراست که موضوع توانمندسازی‌ جوامع محلی تالاب را دنبال می‌کند که امیدواریم بتوانند به نحو مطلوب با توجه به شرایط دگردیسی تالاب بین‌المللی هامون معیشت‌های متعددی را دنبال کنند.

وی با اشاره به موضوع ریزگرد در منطقه سیستان و بلوچستان گفت: موضوع مرطوب‌سازی یکی از بحث‌های اصلی برای حل ریزگردهای این استان است که امیدوارم بتوانیم با استفاده از ظرفیت حقابه هامون و آب‌های داخلی برای مرطوب‌سازی‌ این تالاب، ریزگردهای منطقه را کاهش دهیم.

اظهارات علی سلاجقه در مورد پیگیری حقابه هامون در حالی مطرح می‌شود که مذاکره‌کنندگان با طالبان برای تامین حقابه هامون همواره اعلام کرده‌اند طالبان زیر بار تامین حقابه هامون از رودخانه هیرمند نمی‌رود. رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز چندی پیش گفته بود که درصورت بدعهدی طالبان در تامین حقابه هامون موضوع را از طریق مراجع بین‌المللی پیگیری می‌کند. او اما هیچ اشاره‌ای به مراجع بین‌المللی که قادر به حل مشکل تامین حقابه هامون باشند، نکرده بود.

هامون همچنان چشم‌انتظار تامین بخشی از حقابه‌است؛ تنها برای‌تر شدن بستر این تالاب بین‌المللی و کاهش خیزش گردوغبار از بستر آن که مشکلات بسیاری را برای ساکنان منطقه سیستان و بلوچستان ایجاد کرده است؛ حقابه‌ای که نه‌تنها تاکنون تامین نشده، بلکه به اذعان رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست و معاون رئیس‌جمهوری، طالبان حتی جریان طبیعی رودخانه هیرمند را برای نرساندن آب به تالاب هامون به سمت شوره‌زارهای افغانستان منحرف کرده است.