به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، بی‌اختیاری ادرار یعنی دفع ناخودآگاه ادرار؛ چه یک قطره و چه تخلیه کامل مثانه. گرچه هم کمتر نامی از آن شنیده می‌شود یا افراد از بیان آن خجالت می‌کشند، اما همین حالا هم حداقل 400میلیون نفر از جمعیت جهان به بی‌اختیاری ادرار دچار هستند و شیوع آن در جهان بالاتر از شیوع بیماری‌هایی مانند پارکینسون و آلزایمر و تقریبا برابر با شیوع بیماری دیابت است.

نتایج بررسی یک شرکت ایرانی تولیدکننده محصولات مراقبتی بهداشتی نشان می‌دهد حداقل 2میلیون نفر از ایرانی‌ها با میانگین سنی 51سال به این عارضه با درجه بالا مبتلا هستند و 78درصد آنها را هم زنان تشکیل می‌دهند. اما عباس بصیری، رئیس انجمن اورولوژی ایران به همشهری می‌گوید آمار ابتلا در زنان بیشتر است و حدود 30درصد از خانم‌های ایرانی، درجات خفیف تا شدید از بی‌اختیاری ادرار را دارند.

بی‌اختیاری ادرار بیماری نیست، بلکه عارضه‌ای ناشی از سایر بیماری‌ها ازجمله پارکینسون، دیابت، سکته، ام‌اس، آلزایمر و... است، در زنان هم زایمان طبیعی مکرر به‌عنوان عامل اصلی عنوان می‌شود. اهمیت توجه به بی‌اختیاری ادرار در حالی تأکید می‌شود که احتمال بروز آن در همه سنین وجود دارد اما سالمندان و میانسالان را بیشتر درگیر می‌کند و با توجه به روند رو به رشد افزایش جمعیت سالمندان، این عارضه هم با شیوع بیشتری همراه خواهد بود اما به‌دلیل ناآگاهی عمومی مشکلات عدیده جسمی و روانی را برای گروه‌های مبتلا رقم می‌زند.

عارضه‌ای که نیاز به مشاوره با پزشک دارد

رئیس انجمن اورولوژی ایران درباره علائم بروز این عارضه هم توضیح می‌دهد: «بی‌اختیاری ادرار حتی در درجات کم هم نیازمند مراجعه به پزشک است. البته بی‌اختیاری ادرار همراه با علائمی ازجمله تکرر ادرار، شب‌ادراری، افزایش تعداد دفعات تخلیه ادرار در مدت زمان خوابیدن فرد، سوزش، درد یا خون در ادرار جدی‌تر است و باید مراحل درمانی آغاز شود. سرفه و عطسه هم در خانم‌ها وجود دارد و علت آن شل‌شدن عضلات لگن است. نکته مهم این است که اگر فرد درجات کمی از بی‌اختیاری ادرار را داشته باشد، با دارو، ورزش و فیزیوتراپی‌های مخصوص قابل درمان است اما هر قدر این عارضه تشدید شود و پیشرفت کند، نشان‌دهنده افزایش ضعف در عضلات مسئول کنترل ادرار است و برگشت‌پذیری آن هم کاهش پیدا می‌کند.»

این بیماری نیست، اما...

رئیس انجمن اورولوژی ایران می‌گوید: «بی‌اختیاری ادرار خودبه‌خود علامت یک بیماری خاص نیست بلکه می‌تواند علائم بیماری‌های دیگر باشد. به‌عنوان مثال، در مردان با بزرگ‌شدن پروستات، تخلیه ادرار به سختی صورت می‌گیرد و منجر به تجمیع آن در مثانه و سرریزشدن ادرار می‌شود. این مسئله به‌عنوان بی‌اختیاری لحاظ می‌شود اما بسیار عارضه خطرناکی است و باعث نارسایی کلیه خواهد شد.» به‌گفته بصیری، افراد درصورت مواجه‌شدن با این عارضه می‌توانند به متخصصان اورولوژی مراجعه و روند درمانی خود را طی کنند.

نرخ بالای عارضه در جهان

بی‌اختیاری ادرار، تهدید جانی برای افراد ندارد اما به شیوه‌های گوناگون زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. بی‌اختیاری ادرار در زندگی اجتماعی، کاری و حتی خانوادگی فرد سایه می‌اندازد. کیفیت رابطه فردی و عاطفی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و سلامت روانی فرد را به خطر می‌اندازد. متخصصان هم تأکید می‌کنند با وجود نرخ بالای این عارضه در جهان، اما بسیاری از افراد مبتلا به آن به‌راحتی درباره مشکلات‌شان صحبت نمی‌کنند و در این‌باره ضرورت دارد که با افزایش آگاهی و دانش، رنج چنین افرادی را که عمدتا انزوا و دوری از جامعه را به‌عنوان راه‌حل انتخاب می‌کنند، کاهش دهیم.

دست برتر ژاپنی‌ها در استفاده از پوشینه بزرگسال

شناسا درباره رویکرد کشورهای دیگر در این‌باره هم بیان می‌کند: «ژاپنی‌ها به‌دلیل برنامه‌ریزی و فرهنگسازی اصولی در دهه‌های گذشته، گوی سبقت را در استفاده از پوشینه بزرگسال در افراد دچار بی‌اختیاری ادرار از سایر کشورها ربوده‌اند. مصرف پوشینه بزرگسال در این کشور 80درصد است. کاربرد پوشینه در آمریکا 65درصد و در اروپای غربی هم 58درصد است. این آمار را با مصرف 11درصدی پوشینه در ایران مقایسه کنید و همین عدد نشان می‌دهد که چه میزان نیازمند آگاهی در این حوزه هستیم.»

به قدر کافی جدی گرفته نمی‌شود

براساس تحقیقات انجام‌شده هم تقریبا یک سال و نیم زمان می‌برد تا فرد پس از نخستین مواجهه با این عارضه به پزشک مراجعه کند و این یعنی بی‌اختیاری ادرار به قدر کافی در خانواده‌ها جدی گرفته نشده یا فرد از بیان مشکلش خودداری می‌کند. فرزین شناسا، یکی از فعالان حوزه ملزومات بهداشتی این حوزه در این‌باره توضیحات جالبی می‌دهد و می‌گوید: «عارضه بی‌اختیاری ادرار در سنین مختلف و به‌ویژه در سالمندان، نرخ گسترشی نزدیک به دیابت دارد، اما به‌راحتی درباره آن صحبت نمی‌شود و به همین دلیل در حال تبدیل‌شدن به یک بحران سلامت است.»

او به یک مسئله اجتماعی در این‌باره اشاره می‌کند و می‌گوید: «برخی عادت‌های فرهنگی مخرب ازجمله تمسخر و تحقیر باعث می‌شود فرد دارای بی‌اختیاری ادرار، احساس ناخوشایندی نسبت به ‌خود و استفاده از درمان و راه‌های کمک‌درمانی نداشته باشد. این مسئله موجب می‌شود آنها مشکل‌شان را پنهان نگه ‌دارند و به‌دلیل شرم و خجالت تمایلی به پیگیری درمان نداشته باشند.

نتیجه چنین رویکردی دوری‌کردن این افراد از دیگران و در نتیجه منزوی‌شدن‌شان از جامعه، افزایش استرس و افسردگی است.» شناسا معتقد است که افزایش آگاهی از این موضوع و کنار گذاشتن عادت‌های مخرب و تابوهای اجتماعی باعث می‌شود که این افراد خودشان را از جامعه حذف نکنند. به‌گفته این کارشناس، یکی از راه‌هایی که فرد مبتلا به بی‌اختیاری ادرار می‌تواند به‌کار گیرد و در جامعه هم حضور داشته باشد، استفاده از پوشینه‌های بهداشتی و باکیفیت است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که تنها 11درصد از جمعیت مبتلا به این عارضه در ایران از پوشینه‌های بزرگسال استفاده می‌کنند.

کدام بی‌اختیاری‌ها مهم است؟

عباس بصیری، رئیس انجمن اورولوژی ایران درباره میزان شیوع بی‌اختیاری ادرار در ایران به همشهری می‌گوید: «آمار دقیقی درباره این افراد وجود ندارد اما در برخی گروه‌های سنی بیشتر شایع است یا شیوع آن در زنان بسیار بیشتر از آقایان است و تقریبا 30درصد از زنان به درجاتی از این عارضه مبتلا هستند.» او ادامه می‌دهد: «بیشترین دلیل بروز بی‌اختیاری ادرار در آقایان بیماری‌ پروستات یا جراحی‌های بعد از آن است و در زنان زایمان‌های طبیعی مکرر و ضعف در عضلات لگن.

در کودکان هم تا 2سالگی طبیعی است، اما اگر بعد از این سن همچنان ادامه داشته باشد، به‌دلیل اختلال در دستگاه‌های ادراری است. گروه سنی سالمندان هم بیشتر درگیر این عارضه می‌شوند، چون با افزایش سن عضلات بدن آنها تحلیل می‌رود و عضلات مربوط به کنترل ادرار هم نازک‌تر و ضعیف‌تر می‌شوند. اگر عوامل مساعدکننده مثل زایمان‌های مکرر یا پروستات در این افراد وجود داشته باشد، منجر به تشدید عارضه خواهد شد.»