نمونه ای از مهارتهای اجتماعی

برای شناخت هرچه بهتر شش عنصر ذکر شده، ابتدا مهارت تقویت را توضیح می دهیم (البته در مطالب بعدی در مورد مهارت تقویت بطور مفصل صحبت خواهیم کرد). این مهارت شامل تقویتهای کلامی و غیرکلامی است. این دو نوع تقویت را می توانیم بر حسب رفتارهای عملی مورد تحلیل قرار دهیم.

تقویت کننده های کلامی

منظور از تقویت کننده های کلامی، کلمه هایی هستند که فرد برای تشویق رفتارها یا فعالیتهای دیگران بر زیان می آورد و بطور کلی به سه دسته تقسیم می شوند:

تصدیق / تأکید

منظور از تصدیق/ تأیید، کلمه هایی هستند که برای تصدیق و تأیید گفته ها و اعمال دیگران بر زبان می آوریم. برخی از این تقویت کننده ها عبارتند از: بله، صحیح است، درست است و غیره. این کلمه ها یا جمله ها به طسرف مقابل نشان می دهند که منظور او را فهمیده ایم.

تحسین / حمایت

این نوع تقویت کلامی از تصدیق قوی تر است، زیرا سخنگو را آشکار تشویق و حمایت می کند. برخی از نمونه های آن عبارتند از: آفرین، کاملا با تو موافقم، از لباست خیلی خوشم آمد.

توسعه پاسخ

در این نوع تقویت با تکیه بر حرفهای سخنگو و بسط دادن آنها او را تقویت می کنیم. به عبارت دیگر پاسخ او را توسعه می دهیم. این روش یکی از موثرترین شگلهای تقویت است؛ زیرا نشان می دهد که شنونده گفتگو را به دقت دنبال می کند و برای حرفهای بیان شده به قدری ارزش قائل است که آنها را شرح و بسط می دهد.

تقویت کننده های غیرکلامی

منظور ما آن رفتارهای غیرکلامی است که به نحوی مثبت و به منظور تشویق استقاده می شوند. این تقویت کننده ها را می توان به دو دسته تقسیم کرد.

ژست

ژستها و خرکات کوچک دستها، سر و صورت می باشند؛ ژستهایی از قبیل لبخند زدن، سر تکان دادن و نگاه کردن به دیگران و حرکت دستها (مثلا نشان دادن انگشت شست) را می توان جزء تقویت کننده های غیرکلامی دانست.

مجاورت

منظور ما از مجاورت، حرکت دادن کل یا بخشی از بدن است. مجاورت بدنی، تقویت کننده است زیرا معمولا به کنار یا نزدیک کسانی می نشینیم یا می ایستیم که بیشتر مورد علاقه ما هستندو برای مثل خم شدن به جلو در هنگام نشستن علامت توجه و علاقمندی است.

در این راستا از شکلهای مختلف تماس نیز می توانیم به منظور ابراز حمایت یا تشویق استفاده کنیم (مثلا دست دادن برای تبریک گفتن یا در آغوش گرفتن عزیزان مان) در این بین حیطه پیرازبان نیز اهمیت زیادی دارد.

یعنی نحوه بیان پیام نه محتوای آن. اگر با صدایی گرفته و بی حال بگوییم خیلی جالبه ارزش تقویت کنندگی این جمله از بین می رود و به این ترتیب استفاده نادرستی از پیرازبان کرده ایم. به عبارت دیگر، برای اجرای ماهرانه تقویت باید از پیرازبان به نحو مناسبی استفاده کنیم تا محتوای کلام را ارتقا دهیم (یعنی خود جمله خیلی جالبه باید برای شنونده جالب به نظر رسد).

مروری کوتاه بر فصول دوازده گانه کتاب مهارت های اجتماعی در ارتباطات میان فردی

هنگام مطالعه مهارتهای ذکر شده در این کتاب، باید به نکات مندرج در این مطلب نیز توجه داشته باشید. بدیهی است که برای انجام تعاملات اجتماعی موفق، بایستی از این مهارتها به نحو مناسبی استفاده نماییم. ما در فصل دوم مُدلی در مورد تعامل ارائه می دهیم که مهارتهای اجتماعی را در بافتی وسیع تر و در سطح اجتماع بررسی می کند.

این مُدل به ما نشان می دهد که مناسب بودن رفتار اجتماعی به متغیرهای مرتبط با بافت تعامل، نقش افراد و اهداف آنها، و نیز ویژگی های تعامل کنندگان بستگی دارد (خصوصیاتی همچون سن، جنس، شخصیت و غیره).

بنابراین نمی توان قبل از وقوع وضعیتهای اجتماعی پیش بینی کرد که در هر وضعیت چه رفتارهایی مناسب تر است و اطلاعات این مطلب در واقع سرآغازی است برای پرورش هرچه بیشتر مهارتهای ارتباطی و این خود شما هستید که باید به فراخور وضعیت، در مورد نحوه استفاده ازی این اطلاعات تصمیم گیری کنید.

در این کتاب به دوازده مهارت اجتماعی اصلی اشاره خواهد شد که بترتیب از فصل سوم با ارتباط غیرکلامی شروع می شوند. علت بررسی این مهارت در ابتدای کتاب این است که سایر مهارتها دارای جنبه های غیرکلامی نیز هستند، بنابراین مطالعه جنبه های اصلی این مهارت شما را در بررسی سایر مهارتها کمک می کند.

در فصل چهارم مهارت تقویت را تحلیل می کنیم و در فصل پنجم به بررسی مهارت پرسش می پردازیم. در فصل ششم یکی از آلترناتیوهای پرسش؛ یعنی بازگرداندن عناصر اصلی به خود گویندگان. در فصل هفتم دو مرحله مهم تمامی کنشها؛ یعنی یعنی نحوه شروع و خاتمه دادن (تعامل) رابررسی می کنیم و به دنبال آن در فصل هشتم به مهارت توضیح دادن اشاره خواهیم کرد.

در فصل نهم مهارت گوش دادن را مرور می کنیم و اشاره ای به گوش دادن فعال می نماییم.

در فصل دهم مبحث افشای خود را از دو جنبه مورد بررسی قرار خواهیم داد: نخست مناسب بودن خودافشایی های متخصص و سپس راههای ترغیب مراجعان به خودافشایی.

در فصل یازدهم به مهارت نفوذ که در سالهای اخیر توجه زیادی به آن شده می پردازیم.

در فصل دوازدهم تحت عنوان مهارت ابراز وجود، اشاره ای خواهیم داشت به تکنیک های احقاق حقوق. و بالاخره در فصل سیزدهم، مروری خواهیم داشت بر مهارتهای لازم برای بحثهای گروهی کوچک.

در اینجا لازم است یادآور شویم پژوهش در حوزه تعامل اجتماعی بسرعت در حال پیشرفت است، به همین خاطر ممکن است که در آینده نزدیک به مهارتهای دیگری هم پی ببریم.

ما مدعی نیستیم که در این کتاب به تمامی مهارتهای اجتماعی اشاره کرده ایم اما سعی داشته ایم در بازگو کردن مهارتهای اصلی چیزی از قلم نیاندازیم. همچنین باید به این نکته نیز اشاره کرد که علیرغم بررسی جداگانه این مهارتها، آنها با یکدیگر همپوشی دارند و بندرت بطور مجزا مورد استفاده قرار می گیرند.

مهارتها مکمل بکدیگرند و به همین دلیل است که شما می توانید با آکاهی یافتن از رفتارهای ماهرانه الگو یا سبک تعاملی خود را پرورش داده یا پالایش نمایید.

برگرفته از کتاب مهارت های اجتماعی در ارتباطات میان فردی اثر هارجی، کریستین ساندرز و دیوید دیکسون؛ با ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت