به گزارش سلامت نیوز، دکتر علیرضا واعظ شوشتری متخصص پوست نوشت: ماه گرفتگی پوست ناحیه‌ای رنگی و گاهی برجسته بر روی سطح پوست است که اغلب از بدو تولد با فرد همراه است. این حالت دارای انواع مختلف است و به طور کلی، ماه گرفتگی بدن معمولاً خوش‌خیم و بی‌ضرر هستند. انواع ماه گرفتگی پوست می‌توانند در هر نقطه از صورت یا بدن ایجاد شوند. علائم ماه گرفتگی پوست از نظر رنگ، اندازه و شکل ظاهری متفاوت است و برخی دائمی هستند و ممکن است با گذشت زمان بزرگتر شوند.
برخی دیگر از آنها ممکن است کاملاً محو شوند. به دلایل زیبایی ممکن است ماه گرفتگی پوست منجر به کاهش عزت نفس فرد شود. لیزر درمانی، روش درمانی موجود برای از بین بردن لکه های ماه گرفتگی است. لیزر درمانی می‌توان رنگ پوست را در ناحیه لکه شده، روشن‌تر کند. در این روش برای رفع لکه های ماه گرفتگی از طول موج نوری مخصوصی استفاده می‌شود که متناسب با رنگ لکه تنظیم شده است. بعد از یک دوره درمان با لیزر که شامل چندین جلسه لیزر درمانی می‌شود، لیزر باعث درهم شکسته شدن رنگ لکه می‌شود و بدین ترتیب، بدون باقی گذاشتن جای زخم، لکه به تدریج کمرنگ می‌شود و رنگ آن در رنگ پوست اطرافش محو می‌شود.
علل ایجاد ماه گرفتگی
اکثر ماه گرفتگی‌ها، احتمالاً به دلیل جایگزینی معیوب سلول‌ها در زمان رشد جنین رخ می دهند. زمانی که این سلول‌ها شروع به تکثیر شدن می کنند، بافتی را با مشخصات سلولی خود تولید می کنند که در جایگاه درست و طبیعی خود قرار نگرفته است.
علائم لکه های ماه گرفتگی
انواع مختلفی از لکه‌های ماه گرفتگی و خال‌های مادرزادی وجود دارد و علائم و نشانه‌ها نیز بسته به نوع ماه گرفتگی متفاوت است. برخی از علائم شایع عبارتند از:
- لکه پوستی که قبل یا بلافاصله پس از تولد ایجاد می‌شوند.
- ضایعات قرمز و بثورات (دانه‌های) پوستی که در هنگام تغییرات دما و یا گریه نوزاد محسوس‌تر می‌شوند.
انواع ماه گرفتگی
لکه‌های مادرزادی، در دو دسته کلی زیر جای می گیرند:
- ماه گرفتگی عروقی
این لکه‌ها قرمز کم رنگ یا صورتی هستند و معمولاً پشت گردن، روی پلک‌ها یا پیشانی پدیدار می‌شوند و اکثراً در سال‌های اولیه عمر کودک محو می‌شوند. هرچند در برخی مواقع تا بزرگسالی هم قابل مشاهده خواهند بود. این لکه های مادرزادی بی‌خطر هستند و نیازی به درمان ندارند. این لکه‌های قرمز حاصل ناهنجاری رگ‌های خونی هستند و زمانی ایجاد می‌شوند که رگ‌های نزدیک به پوست یا خیلی پهن باشند و یا تعدادشان زیاد باشد. این ماه گرفتگی‌ها می توانند وی‍ژگی‌های ظاهری بسیار متفاوتی داشته باشند.
- خال اوتا
خال اوتا لکه آبی و سیاهی است که بسیار شبیه لکه‌های شرابی می باشد. این مدل از لکه ها، معمولاً از همان زمان تولد آشکار هستند؛ اما گاهی وقت‌ها در دوره بلوغ ایجاد می‌شوند. درست مثل لکه‌های شرابی، خال اوتا هم می تواند مربوط به مشکلات چشمی باشد.
- ماه گرفتگی رنگدانهای
دومین دسته از ماه گرفتگی‌ها، لکه‌های رنگ دانه‌ای هستند. این لکه‌ها از تجمع ملانین مازاد (عنصر تعیین کننده رنگ پوست) شکل می گیرند. این دسته هم انواع مختلفی دارد.
- لکه‌های شرابی رنگ
این ماه گرفتگی‌ها لکه‌های شرابی رنگی هستند که معمولاً روی صورت، گردن، بازوها و پاها ایجاد می شوند. این ماه گرفتگی‌ها می‌توانند هر اندازه‌ای داشته باشند و امکان دارد به تناسب سایز بدن رشد کنند و احتمال دارد در بزرگسالی تیره تر و ضخیم تر شده و بافتی زبر پیدا کنند. لکه های مادرزادی شرابی خود به خود از بین نمی‌روند و در برخی موارد با آب سیاه (کوری تدریجی) و تشنج مغزی در ارتباط هستند. خصوصاً اگر روی پیشانی، پلک‌ها یا دو طرف صورت باشند.
- لکه های شیر قهوه‌ای
لکه های شیر قهوه‌ای رنگی بین قهوه‌ای روشن تا تیره دارند و می‌توانند هر جای بدن پدیدار شوند. این لکه‌ها گاهی با افزایش سن، تکثیر می شوند. وجود بیش از یک لکه‌ی بزرگتر از سکه معمولی در بدن شخص، می‌تواند نشانه‌ی بیماری جدی باشد.
- لکه‌های مغولی
لکه‌های مغولی معمولاً روی پوست‌های تیره ایجاد می شوند. این ماه گرفتگی رنگی آبی و سیاه دارد که در قسمت‌های تحتانی و کپل‌ها دیده می‌شود و معمولاً تا قبل از سن مدرسه، از بین میرود.
- خال‌های گوشتی
خال‌های گوشتی ممکن است در زمان تولد وجود داشته باشند. آنها همچنین ممکن است در سال‌های بعد روی پوست ظاهر شوند. این خال‌ها قهوه‌ای، سیاه یا قهوه‌ای مایل به زرد هستند و ممکن است برجسته یا صاف باشند. گاهی از میان آنها مو هم رشد می‌کند. خال هایی که به صورت غیر معمول بزرگ هستند (و با ریسک کمتری برای خال های کوچک تر)، در خطر تبدیل به تومور پوستی هستند و باید به صورت سالانه تحت نظر و معاینه پزشک قرار بگیرند.
- لکه‌های به شکل ماهی قزل آلا یا سالمون
این لکه‌های بسیار باریک، صورتی کمرنگ و مسطح معمولاً روی پوست نوزادان یا روی پشت گردن یا روی پلک بالایی دیده می‌شود. اکثر لکه‌های روی پلک در طول نخستین سال حیات کودک محو می‌شوند، حال آن که لکه‌های روی گردن از بین نمی‌روند.
- همانژیوم
این ضایعه‌های پوستی یکی دو هفته پس از تولد روی پوست نوزادان دیده می‌شود. جمع شدن رگ‌های خونی بسیار ظریف در کنار یکدیگر دلیل ایجاد همانژیوم است که به سرعت در طول ۶ تا ۹ ماه نخست زندگی رشد می‌کند. همانژیوم متداول‌ترین تومور نوزادان است و معمولاً اطراف سر و گردن به چشم می‌خورد. بعضی همانژیوم‌ها روی اندام‌های داخلی، مانند معده، کبد، روده یا کلیه ایجاد می‌شوند. تغییر رنگ پوست یکی از علائم بارز همانژیوم است که گاهی چند ماه پس از تولد از بین میرود؛ اما در اکثر مواقع ناپدید شدن آن سال‌ها زمان می‌برد.
آیا ماه گرفتگی با لیزر از بین میرود؟
در بسیاری از مواقع می توان برای درمان ماه گرفتگی و از بین بردن آن از روش لیزر استفاده کرد. معمولاً به کمک لیزر می توان آن دسته از لکه های ماه گرفتگی را از بین برد که به رنگ قهوه ای هستند که این لکه ها تحت لیزر درمانی در هر جلسه کم رنگ تر می شوند تا به مرور از بین بروند.
مزایای لیزر ماه گرفتگی
چنانچه از روش لیزر برای درمان ماه گرفتگی استفاده شود، این روش دارای مزیت هایی به شرح زیر خواهد بود:
- روشی فاقد درد است.
- بدون نیاز به بیهوشی انجام می شود.
- بر اساس عمق ماه گرفتگی در چند جلسه می توان آن را برطرف کرد.
- هزینه انجام این کار بسیار مناسب است.
- به بافت های مجاور ماه گرفتگی در این روش آسیبی وارد نمی شود.
- استفاده از لیزر دوره نقاهت و مراقبت های بسیار کمی را نیاز دارد.
انواع لیزر ماه گرفتگی
1- لیزر آرگون
این لیزر نور آبی سبز از خود متسع می‌کند که 80% این امواج طول موج 488-541nm دارند. اگرچه انرژی این لیزر توسط اکسی هموگلولین جذب می‌شود؛ اما به درجاتی ملانین اپیدرم و درم را نیز درگیر می‌کند و بنابراین با تغییرات رنگدانهای و فیبروز پس از درمان همراه است و برای افراد با پوست تیره مناسب نیست.
2- (Argon pumped tunable dye laser) APTDL
این لیزر، طول موجی بین 488-638nm دارد و بر هموگلوبین اثر می‌کند. لیزر نیز با عوارضی جانبی از جمله اسکار هیپرتروفیک و تغییرات رنگدانه ای همراه است؛ ولی به نسبت لیزر PDL، هیپرپیگمانتاسیون کمتری دارد و بعضی بیماران ممکن است این نوع لیزر را ترجیح دهند.
3- لیزر (Potassium titanyl phosphate crystal laser)
این لیزر از منبع Nd:YAG1064 از درون کریستال KTP خارج می شود. طول موج آن 532nm است و حداکثر جذب آن توسط اکسی هموگلوبین انجام می‌شود که اختصاصاً برای عروق جلدی مفید است. این نوع لیزر نیز مانند APTDL، ادم و درد کمتری دارد؛ ولی اثرات درمانی لیزر PDL دوام بهتری دارد.
4- Copper Vaper and Copper bromide lasers
این لیزرها نیز ملانین اپیدرم و درم را هدف قرار می‌دهند و باعث تغییرات رنگدانهای در آنها می‌شوند. بنابراین مصرف این نوع لیزرها باید در افراد با تیپ پوستی روشن محدود شود. سایر عوارض این لیزرها ایجاد دلمه و تاول است که طی 2 هفته از بین میرود.
5- Krypton laser
این نوع لیزر نور سبز با طول موج 520-530nm و همچنین نور زرد با طول موج 568nm متسع می‌کند. این نوع لیزر در درمان تلانژکتازی صورت استفاده شده است. عوارض جانبی آن شامل قرمزی، تورم، تاول و دلمه خفیف است.
6- لیزر PDL
لیزر PDL یا Pulsed Dye Laser با طول موج‌های 585 و 595 نانومتر در درمان ضایعات قرمزرنگ پوست که به‌طور عمده، ضایعات عروقی هستند و ماه گرفتگی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این لیزر، هموگلوبین‌های حاوی اکسیژن در داخل رگ‌های خونی (اکسی هموگلوبین) می‌باشد و اشعه لیزر PDL بعد از عبور از لایه‌های پوست توسط اکسی هموگلوبین جذب شده و با حرارت ایجاد شده، مویرگ‌های پوست تخریب می‌گردند. معمولاً بعد از تخریب ضایعات، نواحی مورد هدف لیزر به‌صورت کبودی دیده می‌شوند و بعد از حدود 2 تا 4 هفته پوست به حالت طبیعی برمی‌گردد و بخشی از ضایعات محو می‌شوند.
نحوه لیزر ماه گرفتگی
در جلسه لیزر ابتدا کرم بیحسی بر روی پوست بیمار استعمال می شود. پس از گذشت زمانی حدود 15 دقیقه تا نیم ساعت که بیحسی مربوطه تأثیر کرد، بیمار بر روی تخت دراز کشیده و عینک محافظ روی چشمان او قرار می گیرد. مدت زمان انجام لیزر وابسته به نوع و وسعت ضایعه تحت درمان است. لازم به ذکر است که در این عمل، میزان درد، حداقل است. انرژی لیزر توسط عروق خونی زائد یا رنگدانه‌های پوست شما جذب می‌شود که نتیجه ی آن تخریب و جدا شدن رنگدانه‌ها است. با تحریک فرآیند التیام در بدن شما، رنگدانه‌ها به مرور زمان ناپدید می‌شوند.
اقدامات قبل از انجام لیزر ماه گرفتگی
- پرهیز از تماس مستقیم با نور خورشید و استفاده روزانه از ضد آفتاب مناسب
- انجام تست لیزر برای پوست‌های تیره
- مصرف داروی ضد تبخال با نظر پزشک ۲ روز قبل از لیزر تا ۳ روز بعد از آن در صورت داشتن سابقه تبخال در محل لیزر
- تراشیدن موهای منطقه لیزر
- استفاده از داروی روشن‌کننده پوست با نظر پزشک در صورتی که پوست تیره دارید (یک ماه قبل از انجام لیزر).
اقدامات بعد از انجام لیزر ماه گرفتگی
- کیسه یخ روی محل لیزر شده برای ۱۵ دقیقه قرار بگیرد.
- کرم ضدالتهاب مانند فلوئوسینولون روی محل لیزر استعمال شود.
- کرم ضد آفتاب استفاده شود.
موارد منع استفاده از لیزر ماه گرفتگی
- اختلالات پوستی خاص
- وجود پیچ‌های فلزی در ناحیه ی درمانی
- زنان باردار یا شیرده
- وجود زخم یا آسیب (تروما) بر روی پوست
- افرادی که تحت درمان با داروهای خاص هستند.
- بیمارانی که مستعد به جا ماندن اثر زخم بر روی پوست (اسکار) هستند.
عوارض لیزر ماه گرفتگی
- تغییر رنگ پوست، به صورتی یا قرمز ملایم
- پوسته پوسته شدن و کبودی موقت
- این عوارض معمولاً طی پنج تا هفت روز از بین خواهند رفت.
هزینه لیزر ماه گرفتگی
هزینه ها بر حسب وسعت ناحیه تحت درمان، شدت لکه های ماه گرفتگی، مهارت و تجربه پزشک معالج، ناحیه جغرافیایی، در میان افراد گوناگون که متقاضی این درمان هستند متفاوت می باشد.
نظر شما