به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، مسائل مربوط به آسیب‌های اجتماعی، همان‌قدر که تلخ و ناراحت‌کننده به نظر می‌رسد، آمار چندانی از آنها در دسترس نیست حال آنکه برای بررسی و ارزیابی‌های دقیق، باید شفاف و صریح باشند. در سال‌های گذشته این مسائل یا متولی مشخصی نداشته‌اند یا این‌قدر متولیان متعددی در قوانین برای آنها پیش‌بینی شده که گرفتار پاس‌کاری بین دستگاه‌های مسئول می‌شوند. به طورمثال در هیچ سامانه و مرجع مشخصی نمی‌توان به اطلاعات دقیقی در مورد برخی آسیب‌های اجتماعی دست یافت، انگار حرف زدن و اشاره کردن به این موضوعات تابویی است که نباید وارد آن شد، برای همین تصور می‌کنیم در حوزه آسیب‌های اجتماعی اوضاع چندان مطلوب نیست و هر لحظه به بحران نزدیک می‌شویم درحالی که به نظر کارشناسان اجتماعی وضعیت آسیب‌های اجتماعی در کشورمان بد نیست.
ایجاد شادی و نشاط در جامعه، نقش مؤثری در سلامت فرد و جامعه دارد و از آنجا که شادی همیشه با خرسندی، خوش‌بینی، امید و اعتماد همراه است، می‌تواند نقش تسریع‌کننده‌ای در فرآیند توسعه جامعه هم داشته باشد. وقتی مردم جامعه‌ای از نشاط اجتماعی برخوردار باشند، وفاق، تعلق اجتماعی، رضایت از زندگی، سلامت روانی و اجتماعی افراد و... افزایش پیدا می‌کند و به موازات آن، آسیب‌های اجتماعی هم کاهش خواهد یافت.
اما به گفته رئیس سازمان امور اجتماعی کشور حجم برنامه‌ها برای افزایش شادی کم است. سید محمد بطحایی، معاون وزیر و رئیس سازمان اموراجتماعی کشور به سند ملی نشاط اشاره می‌کند و می‌گوید: «یکی از کوتاهی‌هایی که ما در حوزه اجتماعی داشتیم فاصله گرفتن از مؤلفه‌های ایجابی در حوزه اجتماعی است. می‌توان از ظرفیت‌هایی مانند هنر، ورزش و مواردی از این قبیل، زمینه‌هایی ایجاد کرد تا ظرفیت و آستانه اجتماعی را افزایش داد.»
او با بیان اینکه سند ملی نشاط در اواخر سال ۱۴۰۳ با تصویب شورای اجتماعی کشور ابلاغ شده است، می‌گوید: «طبق این سند فرمانداران در شهرستان‌ها مکلف شده‌اند تا با استفاده از ظرفیت‌هایی که در شهرستان آنها وجود دارد، در مناسبت‌ها و ایامی‌که امکان‌پذیر است، برنامه‌های متناسبی اجرا کنند. عموم این برنامه‌ها با هزینه اندکی همراه بوده و منابع مالی زیادی احتیاج ندارد، اما می‌تواند تأثیر زیادی در جامعه داشته باشد.»
معاون وزیر کشور به مشوق‌های اجرای این سند هم اشاره می‌کند: «طبق برنامه‌ریزی‌هایی که در سازمان امور اجتماعی کشور پیش‌بینی شده، ما فعالیت شهرستان‌ها و فرمانداران را رصد و پایش می‌کنیم و شهرستان‌ها و فرماندارهایی که تلاش بیشتری برای اجرای سند ملی نشاط داشته‌اند معرفی می‌شوند و روش‌هایی که به کار گرفته‌اند اشاعه می‌شود تا بتوانیم به تدریج این بُعد از اقدامات اجتماعی را گسترش دهیم.» رئیس سازمان امور اجتماعی کشور با اشاره به مسئولیت دولت در افزایش شادی مردم می‌گوید: «ما نمی‌توانیم نسخه بپیچیم چرا که برنامه‌هایی که در جنوب می‌شود اجرا کرد با شمال کشور متفاوت است.
در این آیین‌نامه فرمانداری‌ها مکلف شده‌اند با استفاده از ظرفیت‌های مردم نهاد و بومی‌منطقه کار را شروع کنند. این قبیل برنامه ها در سال جاری در حال اجراست که به تدریج بیشتر هم می شود. حجم برنامه‌ها برای افزایش شادی کم است، در تلویزیون‌های خانگی، برنامه‌های کوچه و خیابان و صدا و سیما باید چنین برنامه‌هایی بیشتر باشد. همچنین با فدراسیون زورخانه‌ای همکاری مشترکی داریم که بتوانیم در خیابان‌ها برنامه‌ای در این حوزه اجرا کنیم و از فرهنگ و آداب و رسوم خودمان استفاده کنیم. زمینه‌های شادی را باید فراهم کنیم و اگر واقع‌بینانه وارد این مقوله‌ها نشویم، برنامه‌های بیرونی ما را با خود می‌برد و در مقابل موسیقی‌های مبتذل نمی‌توانیم مقابله کنیم.
آمارها محرمانه نیست
یکی ازآسیب‌های اجتماعی که بحث‌های زیادی در مورد آن مطرح می‌شود خودکشی و آمار و ارقام مربوط به آن است با وجود اینکه برنامه جامع پیشگیری از خودکشی در کشور وجود دارد، متولی اصلی این برنامه و اقدامات انجام شده در این خصوص چندان شفاف نیست. برنامه پیشگیری از خودکشی وزارت بهداشت در ایران در سال ۱۳۷۹ با راهبرد تشخیص و درمان افسردگی در چهار دانشگاه علوم پزشکی کاشان، ایران، کرمانشاه و ایلام شروع و در سال ۱۳۸۶ با ارتقای توانمندی نظام سلامت، برنامه بازبینی شده در شهرهای کوه‌دشت و خرم‌آباد نیز به صورت آزمایشی به اجرا درآمد. نتایج اجرای آزمایشی این برنامه منجر به طراحی برنامه جامع پیشگیری از خودکشی در کشور شد. این برنامه در شهرستان‌های نهاوند و ساوجبلاغ به صورت آزمایشی اجرا شد و از سال 1393 و با ایجاد ظرفیت‌های جدید اجرای طرح تحول نظام سلامت، دو برنامه ثبت اقدام و فوت ناشی از خودکشی و پیشگیری از خودکشی در نظام سلامت ادغام و به مرحله اجرای کشوری درآمد.
سید محمد بطحایی معاون وزیر کشور و رئیس سازمان امور اجتماعی کشور در مورد این برنامه ملی و عدم شفافیت آمارها در حوزه آسیب‌های اجتماعی با تأیید عدم شفافیت آماری در حوزه آسیب‌های اجتماعی می‌گوید: «متأسفانه در حوزه آسیب‌های اجتماعی گاهی از آمار به عنوان یک ابزار سوء‌استفاده می‌شود یعنی ما گاهی اوقات با نگاه سلبی به این پدیده نگاه می‌کنیم. این تصور که ارائه آمار در این زمینه حاکی از کم‌کاری است و نقطه ضعف ما تلقی می‌شود هم قابل تأمل است.» معاون وزیر کشور با بیان اینکه ارائه آمارها در بعضی از حوزه‌های آسیب‌های اجتماعی ممکن است اشاعه‌دهنده آسیب باشد به‌طور مشخص به خودکشی اشاره می‌کند: «مشخصاً در مورد خودکشی مطرح کردن این پدیده ممکن است به شیوع آن دامن بزند، بخشی از ملاحظاتی که در اطلاع‌رسانی‌های آماری در این حوزه و برخی از آسیب‌های دیگر انجام می‌شود ناشی از این ملاحظه روانشناختی است. البته به نظر می‌رسد ملاحظه درستی است و در مورد بعضی از آسیب‌ها از جمله خودکشی باید این ملاحظه انجام شود زیرا با ارائه آمارها به شیوع آسیب دامن زده می‌شود.» رئیس سازمان امور اجتماعی کشور با اشاره به اینکه مرکز رصد در این سازمان به عنوان یک واحد مستقل قرار دارد و آمارها و داده‌های مربوط به آسیب‌های اجتماعی را به صورت مستمر ارائه می‌دهد، می‌گوید: «معمولاً این آمارها به صورت محدود و غیرمحرمانه منتشر و در اختیار سازمان‌ها و مسئولان قرار می‌گیرد. اما بنا به دلایل مطرح شده اصراری بر گسترش این آمار در افکار عمومی‌نداریم اما آمار محرمانه‌ای هم نیست. البته گزارش‌ها و اطلس‌هایی تحت عنوان اطلس آسیب‌های اجتماعی به صورت سالانه منتشر می‌کنیم و در اختیارمراجع تصمیم‌گیری قرار می‌دهیم.»
در همگرایی موفق نبوده‌ایم
بطحایی با بیان اینکه متأسفانه یکی از اختلالاتی که در کشور با آن مواجه‌ایم ضعف هماهنگی و همسویی در حوزه پدیده‌های اجتماعی به خصوص آسیب‌های اجتماعی است، می‌گوید: «در حوزه خودکشی یا حاشیه نشینی و مناطق حاد و بحرانی در کشور با مراجع فراوان متولی سر و سامان دادن به این مشکلات مواجه هستیم. اما متأسفانه هر چقدر تعدد این مراکز افزایش پیدا می‌کند به نظر می‌رسد که عمق آن آسیب هم افزایش پیدا می‌کند و راهکارهای مؤثری برای کاهش آن آسیب به کار گرفته نمی‌شود.»
رئیس سازمان اجتماعی کشور با تأکید بر اینکه در حوزه خودکشی برای همگرایی و همسویی و هماهنگی بین دستگاه‌ها چندان موفق نبوده‌ایم، می‌گوید: «صادقانه اعتراف می‌کنم در این زمینه چندان موفق نبوده‌ایم اما در سال 1404 با محوریت شورای اجتماعی کشور که رئیس‌جمهوری رئیس این شورا هستند با تقسیم کاری که بین دستگاه‌های مختلف انجام می‌شود، می‌خواهیم تلاش کنیم که این نقطه ضعف را کاهش بدهیم. یعنی اگر در حال حاضر سازمان بهزیستی در تنوعی از آسیب‌ها درگیر است و خودشان هم خیلی از این موضوع ناراحتند این تنوع را کاهش و در مقابل عمق کارشان را افزایش بدهیم، یعنی بگوییم که اگر قرار است وزارت بهداشت متولی خودکشی باشد، دیگر بهزیستی سراغ آن نرود یا اگر خدماتی ارائه می‌دهد این خدمات در راستای سیاست‌ها و رویکردهای وزارت بهداشت باشد تا بخشی از مشکلات برطرف شود. بنابراین اصلی‌ترین نقطه ضعف ما ضعف هماهنگی و یکپارچگی است که امیدوارم امسال با برنامه‌ای که پیش‌بینی شده و شورای هماهنگی که در ذیل شورای اجتماعی تشکیل می‌دهیم، بتوانیم این یکپارچگی را تقویت کنیم.»
نظر شما