به گزارش سلامت نیوزبه نقل از مهر،در میان انبارهای سردخانه‌ای که دمای آنها به منفی ۸۰ درجه می‌رسد، کیسه‌هایی از خون نگهداری می‌شود که ارزش آنها از طلا هم بیشتر است؛ خون‌هایی کمیاب که تنها افراد معدودی در دنیا آن را دارند و می‌توانند جان انسان‌هایی را نجات دهند که با نادرترین گروه‌های خونی زندگی می‌کنند.
دکتر مهدی کرباسی‌زاده، رئیس بخش انجماد و خون‌های نادر سازمان انتقال خون ایران، این ذخایر خاص را «معدن طلای بیماران خاص» می‌نامد؛ چرا که بیماران با گروه خونی نادر در صورت نیاز به تزریق خون، تنها از فردی با گروه مشابه می‌توانند خون دریافت کنند. در غیر این صورت، خطر مرگ در انتظار آن‌هاست.
خون‌های نادر چه هستند؟
بر خلاف تصور عمومی، گروه‌های خونی تنها به A، B، AB و O محدود نمی‌شوند. در مجموع، ۴۷ سیستم گروه خونی در انسان شناسایی شده که هر یک ترکیبی خاص از آنتی‌ژن‌ها را در سطح گلبول‌های قرمز تشکیل می‌دهد.
هر زمان فردی دارای ترکیب آنتی‌ژنی باشد که در کمتر از یک درصد جمعیت یافت می‌شود، او «دارای خون نادر» محسوب می‌شود. در ایران از بین بیش از دو میلیون اهداکننده فعال، تنها ۲۵ هزار نفر دارای گروه خونی نادر و حدود هزار نفر دارای گروه «بسیار نادر» هستند.
«خون طلایی» چیست؟
اصطلاح «خون طلایی» یا Rh-null به گروهی از افراد اطلاق می‌شود که هیچ‌یک از آنتی‌ژن‌های Rh در گلبول‌های قرمز آنها وجود ندارد. این گروه خونی بسیار کمیاب است و تا کنون تنها کمتر از ۵۰ مورد در کل جهان شناسایی شده‌اند. در ایران نیز فقط ۱۰ پرونده فعال برای این گروه ثبت شده که از میان آنها تنها ۲ یا ۳ نفر امکان اهدای خون دارند.
در حال حاضر، ۱۳ واحد خون Rh-null منجمد در بانک خون نادر ایران نگهداری می‌شود.
چگونه خون‌های نادر شناسایی می‌شوند؟
شناسایی خون نادر از سه مسیر انجام می‌شود:
-
در حین تزریق خون یا جراحی‌های خاص که تطابق خونی سخت انجام می‌شود و مشخص می‌گردد فرد گروه نادری دارد.
-
بررسی بستگان درجه یک افراد دارای خون نادر برای یافتن اهداکنندگان احتمالی.
-
شناسایی تصادفی در حین فرآیند گروه‌بندی خون اهداکنندگان عادی.
در صورت شناسایی، نمونه فرد برای بررسی دقیق‌تر به آزمایشگاه مرجع سازمان انتقال خون ارسال و در صورت تأیید، پرونده ویژه برای او تشکیل می‌شود.
خون‌های نادر چگونه نگهداری می‌شوند؟
خون‌های نادر پس از شناسایی، وارد فرآیند انجماد می‌شوند. به آنها ماده محافظی به نام گلیسرول افزوده می‌شود و سپس در دمای منفی ۶۵ تا منفی ۸۵ درجه سانتی‌گراد منجمد می‌شوند. این فرآیند امکان نگهداری خون تا ۱۰ سال را فراهم میکند.
اگر نیاز به استفاده باشد، گلیسرول از خون جدا شده و گلبول‌ها به حالت قابل تزریق بازمی‌گردند.
چالش‌های بزرگ؛ از تجهیزات تا انتقال هوایی
هر واحد خون نادر میلیون‌ها تومان هزینه دارد اما به‌صورت کاملاً رایگان به بیماران داده می‌شود. با این حال، بزرگ‌ترین چالش، تجهیزات گران‌قیمت و مصرفی تخصصی برای انجماد و گلیسرول‌زدایی است که اغلب تنها توسط یک شرکت در جهان تولید شده و واردات آنها با مشکلات ارزی و تحریمی مواجه است.
همچنین، یکی از مشکلات جدی، ارسال خون به مناطق دورافتاده است. به گفته کرباسی‌زاده، برخی استان‌ها تنها یک پرواز باری در هفته دارند و شرکت‌های هواپیمایی هم از حمل خون در پروازهای مسافربری خودداری می‌کنند؛ این موضوع گاهی باعث تأخیر در جراحی‌های حیاتی می‌شود.
همکاری بین‌المللی برای نجات جان
ایران از سال ۱۳۸۹ عضو کارگروه بین‌المللی خون‌های نادر است. کشورهای عضو در صورت نیاز، برای تبادل خون‌های خاص با یکدیگر همکاری می‌کنند. با این حال، محدودیت‌های لجستیکی بین‌المللی همچنان مانع از سرعت عمل مطلوب است؛ چنان‌که در یکی از موارد، خون Rh-null از اسپانیا ارسال شد، اما متأسفانه تا زمان رسیدن آن، بیمار درگذشته بود.
آیا افراد با خون نادر بیمار هستند؟
خیر. افراد دارای گروه خونی نادر لزوماً هیچ بیماری خاصی ندارند. آنها ممکن است در اثر حوادث، تصادفات یا عمل‌های جراحی به خون نیاز پیدا کنند. اما تفاوت آنها در این است که تنها از گروه خونی مشابه خود می‌توانند خون دریافت کنند، و در صورت ناشناس بودن، امکان تطابق به‌موقع وجود ندارد.
هر واحد خون نادر، حاصل تخصص، هزینه، پیگیری بین‌المللی و تلاش شبانه‌روزی است؛ اما برای بیمار، تنها یک کیسه خون است — درست همان‌طور که باید باشد. این گنجینه پنهان سلامت، هنوز آن‌طور که باید شناخته نشده، اما برای بیماران خاص، حکم طلا را دارد.
نظر شما