به گزارش سلامت نیوز به نقل از theguardian، کلاژن گروهی از پروتئین‌هاست که به بافت‌های بدن از جمله پوست و غضروف استحکام و پایداری می‌دهد. این پروتئین‌ها از زنجیره‌های بلند آمینواسید ساخته شده‌اند که به صورت رشته‌هایی محکم در هم تابیده شده‌اند.زیر میکروسکوپ الکترونی، رشته‌های کلاژن در پوست جوان یک شبکه توری‌شکل را تشکیل می‌دهند. اما با افزایش سن، مقدار کلاژن کاهش می‌یابد و ساختار آن تکه‌تکه و شکننده‌تر می‌شود.
به گفته پروفسور جان کانلی از دانشگاه کوئین مری لندن:«در پوست جوان، رشته‌های کلاژن بلندتر و انعطاف‌پذیرترند، اما در پوست پیر، کوتاه‌تر و سفت‌تر می‌شوند که عمدتاً به دلیل آسیب ناشی از اشعه UV است.»
البته، کلاژن تنها پروتئینی نیست که در جوان نگه داشتن پوست نقش دارد. الاستین به پوست قابلیت کشسانی می‌دهد و سایر پروتئین‌های ساختاری به سازماندهی و پایداری کلاژن کمک می‌کنند. همچنین مولکول‌های قندی بلندی به نام گلیکوزآمینوگلیکان‌ها (مانند اسید هیالورونیک) با آبرسانی به پوست، نقش کلیدی دارند. تمام این اجزا نیز با افزایش سن تخریب می‌شوند و در ایجاد چین‌وچروک، افتادگی و کاهش حجم پوست نقش دارند.
آیا استفاده موضعی از کلاژن مؤثر است؟
بسیاری از محصولات پوستی، کلاژن را به عنوان یکی از ترکیبات خود معرفی می‌کنند، اما به گفته پروفسور تانیا شاو از کالج کینگ لندن:«مولکول‌های کلاژن بسیار بزرگ هستند و به‌راحتی از سد پوست عبور نمی‌کنند.»
با این حال، کلاژن موجود در کرم‌ها ممکن است به صورت موقتی رطوبت را به سطح پوست جذب کرده و باعث پُرتر به نظر رسیدن آن شود.
نوشیدنی‌ها و مکمل‌های کلاژن چطور؟
نوشیدنی‌های کلاژن با هدف تأمین مواد اولیه برای فیبروبلاست‌ها – سلول‌های مسئول تولید کلاژن در پوست – طراحی شده‌اند. همچنین شواهدی وجود دارد که قطعات کوچک‌شده از پروتئین‌های ماتریکس خارج‌سلولی می‌توانند به عنوان سیگنال عمل کرده و فیبروبلاست‌ها را برای تولید کلاژن، الاستین و اسید هیالورونیک تحریک کنند.
اکثر مکمل‌های کلاژن از منابع حیوانی (مرغ، ماهی) استخراج می‌شوند و از طریق روده جذب شده و از راه خون به پوست می‌رسند. اما همان‌طور که کانلی و شاو تأکید می‌کنند، بسیاری از این قطعات احتمالاً در طول فرآیند گوارش کاملاً شکسته می‌شوند، و مشخص نیست که آیا سایر پروتئین‌های غذایی هم می‌توانند همین نقش را ایفا کنند یا نه.
دکتر مایک شرات از دانشگاه منچستر نیز یادآور می‌شود:«حتی اگر مقداری از این قطعات به پوست برسند، در محیطی آسیب‌دیده قرار می‌گیرند. تولید کلاژن جدید، اگرچه ممکن است رخ دهد، اما سؤال اینجاست که کجا و چطور با کلاژن آسیب‌دیده قبلی تعامل خواهد کرد؟»
آیا مطالعات علمی حمایتی وجود دارد؟
مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که قطعات کلاژن می‌توانند به پوست برسند و حتی فعالیت ژن‌های مرتبط با تولید کلاژن را افزایش دهند. در موش‌ها، کاهش چین‌وچروک پس از تابش UV نیز مشاهده شده است.
در انسان، برخی مطالعات – به‌ویژه با کلاژن ماهی – بهبود در آبرسانی، کشسانی و کاهش چین‌وچروک را گزارش کرده‌اند. اما اغلب این مطالعات توسط شرکت‌های تولیدکننده تأمین مالی شده‌اند. به گفته دکتر جاناتان کنتلی:«در یک مرور سیستماتیک اخیر از ۲۳ مطالعه، فقط مطالعاتی که از سوی شرکت‌ها حمایت مالی شده بودند، نتایج مثبتی نشان دادند. در مقابل، مطالعات با کیفیت بالا هیچ اثر قابل توجهی گزارش نکردند. بنابراین باید با احتیاط بسیار این یافته‌ها را تفسیر کرد.»
روش‌های خاص مانند NeoGen چه تأثیری دارند؟
روش NeoGen از امواج رادیویی فرکانس بالا برای تبدیل گاز نیتروژن به پلاسما استفاده می‌کند که گرمای کنترل‌شده‌ای را به لایه‌های عمیق پوست منتقل می‌کند. این گرما ساختار کلاژن را تغییر داده و باعث سفت شدن پوست و بهبود بافت و رنگ می‌شود.
اگرچه برخی مطالعات کوچک بالینی بهبودهایی در ظاهر پوست نشان داده‌اند، اما شواهد گسترده‌ای هنوز وجود ندارد.
سایر روش‌ها مثل میکرونیدلینگ و بیواستیمولاتورها (مثل اسکالپترا) نیز با ایجاد آسیب کنترل‌شده در پوست، پاسخ ترمیمی را فعال کرده و تولید کلاژن را تحریک می‌کنند.
با اینکه برخی شواهد بالینی از اثربخشی این روش‌ها حمایت می‌کنند، اما کیفیت مطالعات متغیر است و مقایسه مستقیمی میان این روش‌ها انجام نشده است.
واقع‌گرایی در برابر تبلیغات
به گفته کنتلی:«پزشکی زیبایی کاملاً شخصی‌سازی‌شده است. هر محصول یا روش مزایا و ریسک‌های خود را دارد. بهترین راه انتخاب، مشاوره با پزشک متخصص و بی‌طرف است.»
از نظر علمی، یکی از مؤثرترین درمان‌های موضعی برای افزایش کلاژن و کاهش علائم پیری، استفاده از ترتینوئین (مشتق قوی و نسخه‌ای رتینول) است.
در نهایت، اگرچه عکس‌های قبل و بعد و صحبت‌های سلبریتی‌ها می‌توانند وسوسه‌انگیز باشند، اما باید دانست که این روش‌ها راه‌حل دائمی برای پیری پوست نیستند – بلکه نیاز به درمان‌های مداوم و پرهزینه دارند.
مهم‌ترین توصیه؟ ضدآفتاب
مؤثرترین استراتژی بلندمدت برای حفظ کلاژن، محافظت از پوست در برابر اشعه فرابنفش (UV) از سنین پایین است؛ یعنی استفاده مستمر از کرم ضدآفتاب.
دکتر شرات تصویری از دوران کودکی‌اش در تابستان ۱۹۷۶ را نشان می‌دهد و می‌گوید:«برخلاف پروتئین‌های داخل سلول که مدام بازسازی می‌شوند، کلاژن نوع I در پوست نیمه‌عمری حدود ۱۵ سال دارد و الاستین احتمالاً برای تمام عمر در بدن می‌ماند. بنابراین احتمال زیادی وجود دارد که برخی از پروتئین‌های پوست من همچنان آثار همان آفتاب‌سوختگی ۵۰ سال پیش را با خود داشته باشند.»
نظر شما