به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، یکی از کشنده ترین سرطانها، سرطان ریه است که حدود 90 درصد آن به خاطر مصرف دخانیات ایجاد می‌شود؛ دخانیاتی که این روزها با شکل، رنگ و رایحه های مختلف به طور گسترده در دسترس عموم است. اگر در گذشته قبح مصرف سیگار سنتی میان نوجوانان وجود داشت، این روزها سیگارهای الکترونیکی مثل ویپ و پاد با تبلیغ عوام‌فریبانه بیضرر بودنشان، در دستان کودکان و نوجوانان ایرانی جا خوش کرده است. ویپ یا همان سیگار الکترونیکی، سال 2003 در چین اختراع شد. این سیگار به سرعت در جهان محبوبیت پیدا کرد و سال 2013 ارزش تولید جهانی آن به سه میلیارد دلار رسید.
در آن دوران میگفتند افراد سیگاری با مصرف ویپ و پاد ترک می‌کنند! موضوعی که هیچ پایه و اساس علمی نداشت. علاوه بر این طی تحقیقاتی که بعدها انجام شد، نشان داد استفاده از سیگار الکترونیکی اصلاً روش مناسبی برای ترک سیگار نیست، چون ممکن است موجب ایجاد وابستگی دوگانه شود؛ یعنی شخص هم به سیگار الکترونیکی و هم به سیگار سنتی اعتیاد پیدا کند. به گفته متخصصان، شاید ضرر سیگارهای الکترونیکی کمتر از نمونه سنتی آن باشد، اما عامل اعتیادآوری و سرطان‌زا بودن، اصل جدانشدنی هر دو آنهاست.
سیگار سنتی از هفت هزار ماده شیمیایی تشکیل شده و شامل 70 نوع ماده سرطان‌زا مثل آرسنیک، کادمیوم، نیتروزامین، نیکوتین، بنزن، هیدروکربن‌های آروماتیک و... است. اما وضعیت سیگارهای الکترونیکی هم خیلی بهتر نیست. دکتر حسین کاظمیزاده، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و فوق‌تخصص ریه در مورد اعتیادآور بودن سیگارهای الکترونیکی مثل ویپ و پاد میگوید:«شاید سیگارهای الکترونیکی نسبت به سنتی مواد سرطان‌زایی کمتری داشته باشند، اما نیکوتین، همان ماده اصلی در بحث اعتیادآوری، در سیگارهای الکترونیکی هم وجود دارد. حتی تحقیقات نشان می‌دهد نیکوتین سیگارهای الکترونیکی مثل ویپ و پاد از یک نخ سیگار سنتی بیشتر است، به همین دلیل قدرت اعتیادآوری بالایی دارد.»
نیکوتین در مغز، دوپامین را آزاد کرده و احساس لذت، بهتر شدن خلق‌وخو و تمرکز بالا را ایجاد می‌کند. همچنین نگرانی و تمرکز بر مشکلات را کاهش می‌دهد. این متخصص ریه در این‌باره توضیح می‌دهد:«با مصرف نیکوتین، دوپامین در مغز افزایش پیدا می‌کند و تکرار این عمل، پاداشی برای سیستم عصبی محسوب می‌شود. حال اگر نیکوتین به عصب نرسد، خلق و خوی مصرف‌کننده بد شده و کسالت پیدا می‌کند و مجبور می‌شود برای حل این مشکل سراغ مصرف نیکوتین که در سیگار سنتی و الکترونیکی وجود دارد برود. شاید بگویید ماده‌ای که سبب کاهش مشکلات فکری و عصبی شود، بد نیست. حقیقت این است که این ماده در ارگانهای حیاتی بدن مثل ریه، به حرکت مژک‌ها آسیب می‌رساند و سبب التهاب می‌شود. همچنین افزایش ضربان قلب، آترواسکلروز یا همان گرفتگی رگ قلب را به همراه دارد. با اینکه مواد سمی در سیگارهای الکترونیکی کمتر است، اما همچنان ضرر خودش را دارد.»
حتماً در مورد ریههای پاپ‌کورنی شنیدهاید. این واژه مربوط به ماده‌ای در ویپ و پاد است به نام «دی‌استیل» که ترکیب شیمیایی است و به عنوان طعم‌دهنده استفاده می‌شود. دکتر کاظمیزاده با بیان اینکه این ماده سبب التهاب در مجاری کوچک ریه می‌شود، میگوید:«این بیماری برونشیولیت انسدادی است که با بیماری ریه پاپ‌کورنی مرتبط است. در ریههای پاپ‌کورنی، فرد نفس میکشد، اما میگوید انگار هوا به ریههایش نمیرسد و احساس خفگی و تنگی نفس دارد. حالا سازندگان سیگارهای الکترونیکی ادعا می‌کنند در سیگارهای جدید ماده «دی‌استیل» وجود ندارد، اما این ادعا در حالی مطرح می‌شود که آزمایشاتی که روی ویپ و پاد انجام شده، خلاف این ادعا را نشان می‌دهد.»
15 درصد مرگها در جهان به علت مصرف دخانیات است
سرب، پروپیلن گلیکول، دی‌استیل، کادمیوم، نیکل و فرمالدهید، مواد سرطانزای موجود در ویپ و پاد هستند. عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تأیید این موضوع توضیح می‌دهد:«طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی، در سال، 8 میلیون نفر در جهان بر اثر استفاده از دخانیات سنتی مثل سیگار و قلیان جانشان را از دست می‌دهند؛ یعنی 15 درصد تمام مرگها در جهان به دلیل مصرف دخانیات رخ می‌دهد. حالا این آمار در ایران 20 درصد است. به عبارتی مصرف دخانیات 20 درصد تمام مرگها، معادل فوت 60 تا 70 هزار نفر در سال را ایجاد می‌کند.»
این متخصص ریه با بیان اینکه حدود 30 درصد همه سرطانها در دنیا مربوط به دخانیات است، میگوید:«یکی از کشندهترین سرطانها، سرطان ریه است و حدود 90 درصد از این نوع سرطان به علت مصرف سیگار و قلیان ایجاد می‌شود. دخانیات می‌تواند سبب سرطانهایی مثل، دهان، حنجره، روده، مری، روده بزرگ و پانکراس شود. به زبان سادهتر، سیگار و قلیان میتوانند از نوک سر تا نوک پا در اندامهای داخلی بدن سرطان ایجاد کنند. طبق بررسیهایی که در کشور انجام شده، حدود 40 درصد سرطانهای ایران با مصرف دخانیات در ارتباط است.»
بخار سیگار الکترونیکی حاوی مواد سرطانزاست
تبلیغات بسیاری انجام می‌شود که سیگارهای الکترونیکی به اندازه سیگارهای سنتی خطرناک نیستند و عامل سرطان‌زایی ندارند، اما موضوع چیز دیگری است. این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این‌باره میگوید:«سیگارهای الکترونیکی مثل ویپ و پاد حدود 15 سال است وارد بازار مصرف دخانیات شده و هنوز مطالعات خاصی روی عوامل بیماریزا بودنشان انجام نشده است که بتوان با قاطعیت مطرح کرد چند درصد سرطان‌زا هستند، اما این باوری که می‌گویند مصرف ویپ و پاد سرطان ایجاد نمیکند، غلط است. بخاراتی که از سیگار الکترونیکی بیرون می‌آید، حاوی فرمالدهید است که ماده‌ای سرطان‌زا و بسیار خطرناک است. حتی سازمان بهداشت جهانی و مؤسسات سرطانشناسی بزرگ آمریکایی اعلام کرده‌اند ویپ و پاد بیخطر نیستند.»
«سیگارهای الکترونیکی، دروازه ورود به سمت دخانیات سنتی است.» دکتر کاظمیزاده با تأیید این مطلب میگوید:«تبلیغات فضای مجازی برای این نوع از دخانیات به حدی اغراق‌آمیز و وسوسه‌کننده بوده که حتی جوانانهایی که سیگاری نیستند با این باور غلط که سیگار الکترونیکی بیضرر است به سمت مصرف سیگار سوق داده میشوند، اما نمیدانند زمانی فرا می‌رسد که دیگر دود ویپ و پاد اقناعشان نمیکند و به خاطر قبحی که از مصرف دخانیات برایشان زدوده شده، سیگار سنتی را پک میزنند و وارد دروازه مصرف دخانیات که حاوی 70 نوع ماده سرطانزاست میشوند. زمان ثابت کرده بسیاری از مصرفکنندگان سیگارهای الکترونیکی به سمت مصرف سیگارهای سنتی و قلیان کشیده شده‌اند.»
توانمندسازی فردی راهی برای کاهش میل به مصرف دخانیات
دکترسید بهمن علوی روانپزشک بالینی و عضو مرکز تحقیقات مرکز روانپزشکی و روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز درباره گرایش نوجوانان و جوانان به دخانیات میگوید: «یکسری از معضلات جامعه را نمیتوان ریشه
کن کرد، اما راههایی برای کاهش آنها وجود دارد. به همین دلیل برای کاهش معضل اعتیاد و جلوگیری از گرایش جوانان و نوجوانان به دخانیات راهی جز توانمندسازی فردی وجود ندارد. مطالعات بسیاری در مورد مصرف دخانیات و مبارزه با این معضل خانمان‌سوز انجام و همچنین مقالاتی منتشر شده، اما در این میان به موضوع توانمندسازی فردی کمتر پرداخته شده است. متأسفانه آمار مصرف دخانیات به ویژه میان جوانان و نوجوانان در حال افزایش است و این موضوع راه خود را حتی تا مدارس باز کرده است. مصرف دخانیات دیگر چهره مردانه ندارد و طی چند سال اخیر مصرف سیگار و قلیان میان بانوان رشد بسیاری پیدا کرده است.»
وقتی از سیگاریها میپرسیم چرا سیگار مصرف می‌کنید؟ می‌گویند: «اعصابم خرد است.» این روانپزشک توضیح می‌دهد: «اگر والدین میبینند فرزندشان دچار افسردگی یا اضطراب است، باید هوشیار باشند چون افرادی که اختلالات روانشناختی مثل افسردگی و اضطراب دارند، مستعد گرایش به سمت دخانیات هستند. آنها فکر می‌کنند با مصرف دخانیات یا مواد مخدر میتوانند بر مشکلات‌شان غلبه کنند. برای افرادی که دچار اختلال روانشناختی هستند، باید سیستم بهداشت و درمان قوی داشته باشیم تا افراد به این فکر نکنند برای رسیدن به آرامش ذهنی و روحی فقط نیکوتین یا مواد کمکشان می‌کند، باید آنها را به سمت درمان درست هدایت کنیم.»
ویپ و پاد به ترک سیگار کمک
نمی کنند
زمانی ویپ و پاد را محصولی برای ترک سیگار تبلیغ میکردند و با این هدف وارد بازار عرضه و فروش شد، این متخصص ریه در این‌باره توضیح می‌دهد: «برخی مطالعات نشان میداد، شاید ویپ و پاد بتواند در ترک سیگار مؤثر باشد، اما این مطالعات برای افرادی است که سیگاری هستند و شاید ویپ و پاد با تأمین نیکوتین مورد نیازش سبب ترک یا کاهش مصرف سیگار در آنها شود اما انجمنهای علمی اصلاً ویپ و پاد را برای ترک سیگار هم تأیید نمیکنند. حالا می بینیم نه افراد سیگاری برای ترک، بلکه جوانان و نوجوانان غیرسیگاری هم گرفتار تبلیغات گسترده دروغین این محصولات شدند و به راحتی این نوع دخانیات را بدون حتی مخالفت والدین وارد زندگیشان کردند.»
بزرگ شدم، برای همین سیگار میکشم
مصرف دخانیات در گروههای سنی مثل نوجوانان یا حتی کودکان برای اثبات بزرگی و ورود به دنیای آدم بزرگهاست، دکتر علوی در این‌باره توضیح می‌دهد: «اگر فردی از بدو تولد در سیستم خانواده و حین دوران رشد از لحاظ شخصیت، توانمند پرورش یابد، هنگامی که به دوران نوجوانی و جوانی برسد و وارد جامعه و مشکلاتش شود، برای اثبات بزرگ شدنش نیازی به مصرف دخانیات ندارد. به همین دلیل به توانمندسازی فردی تأکید دارم. یعنی کودک در بستر خانواده طوری رشد کند که بزرگ شدنش را با مصرف سیگار و قلیان ثابت نکند. من باید به حدی توانمند باشم و حضوری مؤثر داشته باشم که به چشم دیگران بیایم و مجبور نباشم برای جلب توجه نسبت به خودم دست به کاری بزنم که معضلی اجتماعی محسوب می‌شود. اغلب کودکانی که میبینید سیگار میکشند، در مرحله ورود به نوجوانی هستند و دوست دارند دیده شوند چرا که نوجوانی دنیای بین کودکی و جوانی است. اگر این افراد در طول دوران رشد در بستر خانواده درست تکامل پیدا کرده باشند، کمتر پیش می‌آید وقتی وارد نوجوانی میشوند به سمت مصرف دخانیات برای دیده شدن و اثبات وجودشان حرکت کنند. هنگامی که بچه‌ها درست رشد نکنند، برای اثبات خودشان به هم‌سن و سال‌هایشان سیگار هم مصرف می‌کنند.»
حالا با روی کار آمدن سیگارهای الکترونیک و تبلیغات فریبندهاش در راستای بی ضرر بودن، خانوادهها دیگر سختگیری گذشته را ندارند و نوجوانان و جوانان به راحتی درکنار والدین ویپ و پاد پک میزنند. دکتر علوی با اشاره به ناآگاهی والدین از معایب سیگارهای الکترونیک میگوید: «زمانی پزشکان هم بر این باور بودند، سیگارهای الکترونیک بیضرر هستند، حتی افراد سیگاری با کشیدن ویپ و پاد سیگار سنتی را ترک می‌کنند اما اکنون مطالعات ثابت کرده است نه تنها بیضرر نیستند، بلکه همانند سیگارهای سنتی به دلیل وجود نیکوتین اعتیادآور هم هستند. والدین نباید در استفاده از سیگارهای الکترونیک بی تفاوت عمل کنند، باید بدانند همان‌طور که سیگار سنتی زوایای منفی بسیاری دارد، ویپ و پاد هم به همان میزان مخرب هستند.»
به گفته این روانپزشک بالینی، آنچه که در مورد سیگارهای الکترونیک مغفول مانده، عدم اطلاع‌رسانی درست از طرف رسانههای جمعی مثل صدا و سیماست. تبلیغات و پیامهای آموزشی در مورد معایب سیگارهای الکترونیک در رسانه ملی دیده نمیشود. هنگامی که آموزش و اطلاع‌رسانی به درستی و کافی نباشد، شاهد رفتارهای مخرب در جامعه خواهیم بود.
نظر شما