به گزارش سلامت نیوز دکتر وحید نوبهار، عضو وابسته انجمن متخصصان پوستDSGNY طی یادداشتی به سلامت نیوز نوشت: مصرف برخی آمپول‌های لاغری که برای کاهش وزن تایید شده‌اند در ایران و جهان رو به افزایش است اما مانند هر داروی دیگر، این داروها می‌توانند عوارض جانبی متفاوتی داشته باشند. یکی از اثراتی که هر چند با تاخیر مورد توجه قرار گرفته، عوارض جانبی این دسته از داروهاست که در خصوص صورت به " چهره اوزمپیکی" تعبیر می شود. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲4 منتشر شده نشان می‌دهد که استفاده از آمپولهای اینچنین می‌تواند با انواع اثرات پوستی از جمله ریزش مو، تغییر در احساس پوست مانند حس سوختگی یا حس تغییرات پوستی، آلرژی و حساسیت دردناک پوست همراه باشد که موضوع فعلی این نوشتار نیست. آنچه در اینجا مورد تاکید است "پیری شتابان صورت" یا چهره اوزمپیکی نامیده می شود.

صورت اوزمپیکی یک توصیف محاوره‌ای و نیمه‌علمی است که به الگوی قابل‌توجهِ کاهشِ بافت نرم و تکمیل‌کننده فرم صورت پس از کاهش وزن سریع اشاره دارد. برخی نشانه‌های آن شامل کاهش چربی زیرجلدی صورت و فرو رفتگی گونه‌ها، نمای تو رفتگی زیر چشم‌ها، افزایش خطوط پیری و افتادگی در ناحیه‌ی فک و گردن و ظاهر مسن‌تر یا خسته‌تر نسبت به وزنِ پیشینِ فرد است. این مجموعه نشانگان بیشتر از آنکه فقط عارضه پوستی ایمنی‌مدار باشد، تلفیقی از اثرات کاهش سریع حجم بافت چربی، تغییرات در ساختار ماتریکس پوست و شاید تأثیرات دارو بر سلول‌های بافت همبندی برشمرده می‌شود، اما محدودیت‌های داده‌ای هنوز مانع از تعیین میزان شیوع دقیق و ساز و کار قطعی است.

ساز و کارهای احتمالی

چند مسیر فرضی یا شواهد اولیه برای اینکه چرا این عوارض رخ می‌دهند قابل تشریح است.

کاهش سریع وزن

کاهش سریع چربی زیرپوست، کاهش حجم بافت‌های حمایتی و ساختار پوست، بدون اینکه پوست فرصت کافی برای تحریک ساخت کلاژن و الاستین پیدا کند، منجر به افتادگی، پوست شُل و خطوط بیشتر و عمیق تر می‌شود. کلاژن و الاستین دو پروتئین اصلی در شاکله پوست هستند که که استحکام و انعطاف‌پذیری آن را تضمین می‌کنند.

تأثیر مستقیم دارو بر سلول‌ها

وجود برخی گیرنده های اینگونه داروها بر روی سلول‌های فیبروبلاست و سلولهای بنیادی در لایه‌های پوست و بافت چربی پوستی که ممکن است فعالیت آنها را کاهش داده، تولید کلاژن و الاستین را مختل کند.

التهاب و پاسخ ایمنی

واکنش‌های حساسیتی سیستمیک یا واکنش موضعی ممکن است باعث التهاب پوست شوند که خود به تضعیف بیشتر بافت پوست و تشدید علائم پوستی بیانجامد.

تغذیه ناقص و اختلالات تغذیه‌ای همراه کاهش وزن

اشتهای مصرف کنندگان در بسیاری از موارد کاهش می یاید لذا کاهش دریافت پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی وقتی همراه با رژیم‌های بسیار کم کالری یا سوء تغذیه باشد، توان ترمیم پوست و سنتز کلاژن را کاهش می‌دهد و منجر به از دست دادن چارچوب با قوام چهره فرد خواهدشد.

ابتلا به عوارض چهره در چه کسانی بیشتر است؟

عواملی وجود دارند که می‌توانند احتمال بروز یا شدت یافتن تغییرات و آسیب‌های پوستی را افزایش دهند و موجب شوند فرد نسبت به اثرات جانبی، حساس‌تر یا آسیب‌پذیرتر گردد. از مهم‌ترین عوامل افزایش سن است که با بالا رفتن سن، روند طبیعی بازسازی پوست کند شده و میزان تولید کلاژن و الاستین کاهش می‌یابد. این تغییرات ساختاری موجب افتادگی، شل شدن و کاهش توانایی پوست در ترمیم آسیب‌ها می‌شود. عامل دیگر کاهش وزن سریع و بیش از حد در مدت‌زمان کوتاه است. وقتی بدن حجم زیادی از بافت چربی را به طور ناگهانی از دست می‌دهد، پوست فرصت کافی برای تطابق با تغییرات پیدا نمی‌کند و در نتیجه خطوط، شلی و ترک‌های پوستی بیشتر بروز می‌کند. سابقه حساسیت‌های پوستی یا ابتلا به بیماری‌های التهابی پوست نیز زمینه‌ساز شدت گرفتن این مشکلات است. در افرادی که پوست آنها از پیش مستعد واکنش‌های التهابی یا آلرژیک بوده، تحمل تغییرات کمتر بوده و امکان بروز علائم شدیدتر وجود دارد. وضعیت تغذیه‌ای نامناسب هم یکی از عوامل کلیدی محسوب می‌شود. کمبود پروتئین که ماده اصلی بازسازی بافت‌هاست، همراه با کمبود ویتامین‌های حیاتی به‌ویژه ویتامین C که در سنتز کلاژن نقش دارد، ویتامین A که در بازسازی سلولی مؤثر است، و ویتامین E که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد، سبب می‌شود پوست توانایی مقابله با آسیب‌ها و ترمیم خود را از دست بدهد. همچنین کاهش دریافت آنتی‌اکسیدان‌ها باعث می‌شود رادیکال‌های آزاد راحت‌تر به بافت‌های پوستی آسیب وارد کنند. همچنین عادات و شرایط محیطی نیز بر این فرآیند تأثیر زیادی دارند. استعمال دخانیات با کاهش خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی به بافت پوست و تخریب رشته‌های کلاژن، روند پیری و بروز آسیب پوستی را تسریع می‌کند. قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید و اشعه فرابنفش نیز اثرات مخربی بر لایه‌های پوستی دارد؛ این اشعه‌ها باعث تجزیه کلاژن، تخریب DNA سلولی و ایجاد لکه‌های پوستی می‌شوند. در کنار آن، تابش‌های مصنوعی یا آسیب ناشی از منابع دیگر پرتو نیز می‌تواند همین روند را تشدید کند.

مدیریت و پیشگیری

به منظور کاهش یا پیشگیری از بروز اثرات پوستی ناخواسته که ممکن است در نتیجه مصرف آمپول‌های لاغری ایجاد شوند، توجه دقیق به راهکارهای علمی و عملی ضروری است. نخستین اصل در این زمینه مدیریت صحیح روند کاهش وزن است. کاهش وزن اگر به‌صورت ناگهانی و سریع انجام گیرد، پوست فرصت کافی برای تطابق با تغییرات را نخواهد داشت و به‌دنبال آن افتادگی و شلی پوستی بیشتر رخ می‌دهد. بنابراین، کاهش تدریجی و برنامه‌ریزی‌شده وزن می‌تواند به پوست اجازه دهد همگام با تغییرات بدنی بازسازی شده و ظاهر سالم‌تری حفظ کند . رژیم غذایی مناسب نقش اساسی در سلامت پوست دارد و مصرف کافی پروتئین‌ها به‌ویژه منابعی که به بازسازی بافت‌ها کمک می‌کنند، همراه با میوه‌ها و سبزیجات سرشار از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها به تقویت مقاومت و انعطاف‌پذیری پوست کمک می‌کند. نوشیدن آب کافی برای حفظ رطوبت طبیعی پوست و پیشگیری از خشکی و شکنندگی آن ضروری است. مراقبت مستقیم و موضعی از پوست نیز اهمیت زیادی داشته و استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده و فرآورده‌هایی که تولید کلاژن و الاستین را تحریک می‌کنند، می‌تواند به کاهش اثرات افتادگی یا خطوط پوستی کمک نماید. به‌کارگیری منظم ضدآفتاب برای محافظت در برابر اشعه فرابنفش نیز یک ضرورت محسوب می‌شود، زیرا نور خورشید از مهم‌ترین عوامل تخریب‌کننده ساختار پوست است و می‌تواند روند پیری زودرس را تشدید کند. در کنار تغذیه و مراقبت‌های موضعی، ورزش به‌ویژه تمرینات مقاومتی یا قدرتی نقشی کلیدی در پشتیبانی از پوست ایفا می‌کند. افزایش یا حفظ توده عضلانی زیرپوستی باعث می‌شود ساختار و قوام پوست بهتر حفظ شود و شل شدن آن کاهش یابد. این تمرینات همچنین گردش خون را بهبود می‌دهند که خود عاملی مهم در تغذیه بهتر پوست است. همچنین پایش و نظارت پزشکی مستمر باید مورد توجه قرار گیرد. در صورتی‌که فرد پس از مصرف دارو دچار واکنش‌های پوستی شدید شود، مراجعه به متخصص پوست ضروری است. پزشک با بررسی دقیق سابقه فردی و شرایط پوستی می‌تواند درباره ادامه مصرف، تغییر دوز یا جایگزینی دارو تصمیم‌گیری کند. این نظارت تخصصی نه‌تنها در کاهش عوارض احتمالی اهمیت دارد، بلکه موجب می‌شود روند درمانی با کمترین آسیب برای سلامت عمومی و به‌ویژه سلامت پوست ادامه یابد. به این ترتیب ترکیبی از مدیریت صحیح وزن، تغذیه مناسب، مراقبت‌های پوستی، فعالیت بدنی منظم و پیگیری پزشکی می‌تواند راهکاری جامع برای پیشگیری و کاهش اثرات پوستی ناشی از مصرف آمپول‌های لاغری فراهم آورد.

سخن آخر

عوارض پوستی یکی از جنبه‌های کمتر بررسی‌شده درمان‌های تزریقی لاغری بوده به ویژه زمانی که مصرف‌کننده توقع دارد ظاهر وی بهبود پیدا کند. در حالی که اکثر بیماران تغییرات جدی نمی‌بینند، برخی به خصوص با کاهش وزن سریع یا زمینه‌های مستعد، مشکلاتی مانند تغییرات شکل صورت، افتادگی پوست، حساسیت یا واکنش‌های التهابی را تجربه کرده‌اند. اینگونه درمان‌ها با مزایای قابل‌توجه در کاهش وزن و بهبود پارامترهای متابولیک همراه‌اند، اما مهم است که بیمار و پزشک از عوارض پوستی آگاه باشند و مدیریت پیشگیرانه ای را در برنامه درمان لحاظ کنند.

منابع

1. Tran MM, “Dermatologic findings associated with semaglutide use”, Journal of the American Academy of Dermatology, 2024.
2. Salazar CE, et al., “Rare cutaneous adverse reactions associated with GLP-1 agonists: a review of the published literature”, [Springer Nature Journal], 2024.
3. Stark J., “Allodynia (skin tenderness) associated with semaglutide”, American Journal of Health-System Pharmacists, 2025.
4. Mayo Clinic, “Semaglutide (subcutaneous route) – Side effects & dosage”, 2025.
5. Catanese L, “GLP-1 diabetes and weight-loss drug side effects: ‘Ozempic face’ and more”, Harvard Health Publishing, 2024.
6. Paschou IA, et al., “GLP-1RA and the possible skin aging”, Endocrine Journal, 2025.
7. Salam A., “Semaglutide and the skin: A brief review of dermatologic implications”, Cosmoderma, 2025.
8. Additional case: Stokes M., “A Case of Semaglutide-Induced Skin Burning”, Annals of Internal Medicine Clinical Cases, 2025.