به گزارش نیوز به نقل از ایسنا، صالح قاسمی، دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت و نویسنده مجموعه «جنگ جهانی جمعیت»، با اشاره به وضعیت نگران‌کننده تحولات جمعیتی در ایران اظهار کرد: «ادامه روند فعلی کاهش نرخ باروری، کشور را با چالش‌های جدی جمعیتی مواجه خواهد کرد.»
جمعیت ایران کمتر از ۹۲ میلیون نفر است
قاسمی با اشاره به انتشار برخی آمارهای نادرست در رسانه‌ها گفت: «سال گذشته اخباری درباره رسیدن جمعیت ایران به ۹۲ میلیون نفر منتشر شد که صحت نداشت. جمعیت فعلی کشور اندکی بیش از ۸۷ میلیون نفر است و تاکنون به ۹۲ میلیون نفر نرسیده‌ایم. با توجه به روند موجود، چنین رشدی نیز رخ نخواهد داد.»
دستکاری در تعریف‌ها، واقعیت را تغییر نمی‌دهد
وی از تغییر تعاریف در برخی شاخص‌های جمعیتی مانند سن سالمندی انتقاد کرد و افزود: «برخی، سن سالمندی را از ۶۰ به ۶۵ سال افزایش می‌دهند تا آمار سالمندان کمتر به‌نظر برسد، اما این تغییرات در تعریف، واقعیت را تغییر نمی‌دهد. ایران با سرعت به سوی یک جامعه سالمند حرکت می‌کند.»
سقوط تاریخی نرخ باروری در ایران
دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت با تأکید بر سرعت غیرطبیعی کاهش نرخ باروری در کشور گفت: «در یک بازه کوتاه ۲۵ ساله، نرخ باروری ایران از بیش از ۶ فرزند به کمتر از ۲ فرزند رسیده است. این کاهش یکی از سریع‌ترین افت‌های باروری در تاریخ جهان محسوب می‌شود.»
آینده اقتصادی ایران وابسته به پویایی جمعیت است
قاسمی با اشاره به تحولات اقتصاد جهانی تصریح کرد: «قدرت اقتصادی از کشورهای صنعتی به سمت کشورهایی با جمعیت جوان و فعال در حال انتقال است. اگر ایران بخواهد سهمی در آینده اقتصاد جهانی داشته باشد، ناگزیر است به مسئله جمعیت و پویایی آن توجه ویژه‌ای داشته باشد.»
نرخ رشد جمعیت ایران در سال ۱۴۱۵ به صفر می‌رسد
بر اساس برآوردهای آماری، وی افزود: «اگر شرایط فعلی ادامه یابد، نرخ رشد طبیعی جمعیت ایران تا سال ۱۴۱۵ به صفر می‌رسد و از حدود سال ۱۴۲۰، کشور وارد مرحله رشد منفی جمعیت خواهد شد. بر این اساس، سقف جمعیت ایران در خوش‌بینانه‌ترین حالت حدود ۹۲ میلیون نفر خواهد بود و عبور از مرز ۱۰۰ میلیون نفر عملاً غیرممکن است.»
پایین‌تر از سطح جانشینی جمعیت
قاسمی با بیان اینکه سطح جانشینی در ایران ۲.۳ فرزند به ازای هر زن است (بالاتر از شاخص جهانی ۲.۱)، تأکید کرد: «قانون‌گذار نیز در برنامه هفتم توسعه و قانون حمایت از خانواده، هدف‌گذاری کرده تا نرخ باروری کلی به حداقل ۲.۵ فرزند برسد؛ اما اکنون از این هدف فاصله داریم.»
ثبت کمترین تولد در تاریخ معاصر ایران
دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت ادامه داد: «در سال ۱۴۰۳، تعداد موالید برای نخستین‌بار در ۶۵ سال گذشته به کمتر از یک میلیون نفر رسید و با ثبت ۹۷۹ هزار تولد، رکورد کمترین آمار زادوولد در تاریخ معاصر ایران ثبت شد.»
وی این وضعیت را به‌شدت نگران‌کننده دانست و افزود: «سالمندی پرهزینه‌ترین چالش جمعیتی آینده ایران خواهد بود. سالمندی علاوه بر افزایش هزینه‌های اقتصادی، باعث کند شدن ریتم عمومی جامعه می‌شود؛ پدیده‌ای که با ویژگی‌های اقتصادی و فرهنگی ایران همخوانی ندارد.»
فرزندآوری؛ انتخابی فردی با پیامدهای جمعی
قاسمی با تأکید بر اینکه فرزندآوری یک تصمیم فردی است، گفت: «این انتخاب شخصی اثرات بسیار عمیقی بر ساختار جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی کشور دارد. از این‌رو، توجه به پیشگیری از ناباروری ثانویه باید به اولویت سیاست‌های سلامت کشور تبدیل شود.»
هشدار به زوج‌های جوان
وی خطاب به زوج‌های جوان هشدار داد: «فرصت فرزندآوری به اندازه‌ای که تصور می‌شود گسترده نیست. تحقیقات ما نشان می‌دهد ۸۹ درصد زوج‌هایی که دچار ناباروری ثانویه شده‌اند، تصور می‌کردند همیشه برای بچه‌دار شدن زمان دارند؛ در حالی که واقعیت چنین نیست.»
نشانه‌های امیدبخش؛ تغییر در نگرش‌ها
با وجود شرایط دشوار موجود، این پژوهشگر جمعیت به برخی تحولات مثبت اشاره کرد و گفت: «میانگین فاصله ازدواج تا تولد فرزند اول که به بیش از ۵ سال رسیده بود، اخیراً ۰.۳ سال کاهش یافته است. همچنین میل به داشتن فرزند سوم ۱۱ درصد رشد داشته و تولد فرزندان سوم، چهارم و پنجم نیز روندی افزایشی پیدا کرده‌اند.»
وی افزود: «اگرچه این تحولات هنوز شاخص‌های باروری را به سطح مطلوب نمی‌رسانند، اما نشان می‌دهند که نگاه جامعه به فرزندآوری در حال تغییر است و فرزندآوری دوباره در حال تبدیل شدن به یک ارزش اجتماعی است.»
صالح قاسمی، دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت، کاهش باروری را مهم‌ترین چالش آینده ایران دانست و تأکید کرد:
«آینده کشور نه تنها به منابع طبیعی، بلکه به پویایی نیروی انسانی وابسته است. سیاست‌گذاری‌های مؤثر، حمایت اقتصادی از خانواده‌ها، آموزش عمومی و توجه به سلامت باروری می‌تواند مسیر آینده جمعیتی ایران را تغییر دهد.»
نظر شما