به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، جامعه ایران پویا و پیچیده است. این تعبیری است که رئیس سازمان امور اجتماعی کشور در آیین افتتاحیه دومین همایش ملی وضعیت اجتماعی ایران در توصیف جامعه امروز ایران به کار برد و گفت: «درک این واقعیت‌های چندبعدی نیازمند نگاه چندبعدی و تحلیلی است.» معاون وزیر کشور با اشاره به چالش‌های فعلی، «کاهش سرمایه اجتماعی در همه سطوح» و همچنین «فاصله بین ادراک و انتظارات» نسل جدید را به عنوان عوامل عمقی این پیچیدگی معرفی کرد.
بطحایی تغییر رویکرد در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی را کلیدی دانست و گفت: «برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی، باید از مداخله درمانی به سمت پیشگیری حرکت کنیم.» او تغییرات وضعیت کنونی را دلیلی بر افزایش نیاز به «مداخله هوشمند» عنوان کرد. معاون وزیر کشور با بیان اینکه دانشگاه فقط محل آموزش نیست، بلکه کانون خردورزی و تربیت نیروی انسانی متعهد است، در مورد نقش دانشگاه‌ها گفت: «دانشگاه می‌تواند در تحلیل داده‌ها و ارائه راهبردهای نوین نقش مهمی ایفا کند.» بطحایی از پیگیری وزارت کشور برای ورود دانشگاه‌ها به این عرصه خبر داد و گفت: «گام‌های اولیه برداشته شده، اما هنوز فاصله زیادی وجود دارد.» او با تعریف مأموریت سنتی وزارت کشور یعنی «برقراری نظم و امنیت»، گفت: «این مأموریت در بطن جامعه معنا می‌شود و برای حل مسائل اجتماعی، نیازمند راهکارهای اجتماعی هستیم. وضعیت اجتماعی منوط به همکاری نهادهای مختلف است. ارتقای وضعیت اجتماعی جامعه نیازمند همکاری مستحکم و مستمر میان دولت، دانشگاه و مردم است.»
تقویت رویکرد پیشگیری مدار
در مسائل اجتماعی
معاون وزیر کشور در حاشیه همایش در مورد برنامه‌های سازمان اجتماعی وزارت کشور برای تقویت رویکرد پیشگیری‌مدار در مسائل اجتماعی گفت: «براساس آخرین پیمایش، داده‌ها و گزارش‌های رسمی از فراوانی خودکشی در گروه‌های مختلف سنی و گروه‌های مختلف اجتماعی را به مراجع ذی‌ربط فرستاده‌ایم. اما چیزی که مهم است راهکار ما برای این موضوع است، سازمان امور اجتماعی کشور به همراه وزارت بهداشت و درمان که اصلی‌ترین متولی مقابله با خودکشی و کاهش خودکشی در کشور است، راهکارهایی را در پیش گرفته که متکی بر آموزش در مدرسه برای نوجوانان و در دانشگاه برای جوانان است.» بطحایی با اشاره به استفاده از گروه‌های مداخله حرفه‌ای گفت: «برای کسانی که تفکر خودکشی دارند، یعنی پایش‌ها نشان داده که این افراد به خودکشی فکر می‌کنند و نیازمند مداخلات کارشناسانه و مشاوره‌ای هستند.» گروه‌های مداخله حرفه‌ای به عنوان یک راه‌حل برای برون رفت از مسائل و مشکلاتشان در نظر گرفته شده است که ان‌شاءالله همین روند را در پیش خواهیم گرفت.»
رئیس سازمان امور اجتماعی کشور در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه سازمان امور اجتماعی چه برنامه‌ای برای استفاده از نظرات و مقالات ارائه شده در همایش بررسی وضعیت اجتماعی ایران دارد، گفت: «چکیده مقالات در پنل‌ها توسط اساتید مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، چکیده مقالاتی را که نسخه‌های کاربردی در آنها باشد با تشکیل کارگروهی استخراج خواهیم کرد. این راهکارها را به دستگاه‌های معینی که به آنها مرتبط است، ارائه می‌دهیم. ان‌شاءالله در اولین جلسه شورای اجتماعی که با مسئولیت ریاست محترم جمهوری برگزار می‌شود، نتیجه این اقدامات را ارائه خواهیم کرد. شورای اجتماعی یک نوع تکلیف اداری و قانونی برای پیگیری پیشنهادها در دستگاه اجرایی می‌کند. حضور رئیس جمهوری، شأن پیگیری کننده و ضمانت اجرایی برای پیگیری موضوعات را به همراه دارد. ان‌شاءالله همه این موارد را سلسله‌وار جلو خواهیم برد تا بتوانیم این یافته‌ها را در صحنه عمل به کار بگیریم.»
رئیس سازمان امور اجتماعی کشور در بخش دیگری از سخنانش در مورد سند ملی نشاط گفت: «بخشی از سندی که برای حوزه نشاط آماده شده بود، در فروردین ماه به استان‌ها ابلاغ شد. متأسفانه در مواجهه با ایام جنگ 12 روزه روند اجرا متوقف شد. اما از آبان‌ماه دوباره این سند و مختصاتش در استان‌ها در دستور کار قرار گرفته است و برنامه‌ها و رویدادها برای اجرای آن به فرمانداری‌ها و استانداری‌ها ابلاغ شده و ان‌شاءالله طی ماه جاری به اجرا در خواهد آمد.»
عبور از تضاد دولت و ملت
جامعه ایران با موقعیت جدیدی در معنا و اجتماع روبه‌رو است. تقی آزاد ارمکی جامعه‌شناس و استاد دانشگاه نیز در این همایش با بیان مطلب فوق گفت: «جامعه‌شناسی در ایران حدود 100 سال عمر دارد که بر پایه دو منبع روشنفکرانه و امر اجتماعی توسعه به ایران وارد شده است.»
به اعتقاد این جامعه شناس هر دو این جریان‌ها در زمان پهلوی یقه دولت را گرفتند و به نقد قدرت و سلطه پرداختند. آزاد ارمکی گفت: «سال‌های زیادی است که در حال صحبت درباره دولت مقتدر هستیم که رویه‌ای اشتباه است. ما باید جامعه‌ای مقتدر داشته باشیم.» او با تأکید بر اینکه تمرکز بر دولت مقتدر باعث شد از جنبه‌های مختلف جامعه خود غافل شوید، گفت: «راه حل ما این نیست. دولت مقتدر، جامعه را ضعیف و حذف می‌کند. ایران به دولت مدنی نیاز دارد.» این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه ما باید از دو گانه دولت- ملت عبور کنیم، گفت: «این ادبیات اشتباهی است که در ایران جا افتاده است. اندیشه و جریان‌های مختلف بر این دوگانه به اشتباه تأکید می‌کنند. جامعه‌شناسی قابلیت این را دارد که این دوگانه را از بین ببرد و همه وظایف و مسئولیت‌ها را بر دوش دولت نیندازد.» آزاد ارمکی با اشاره به کاهش سن ازدواج آن را نه بحرانی اجتماعی و نابهنجار بلکه انتخاب زنان و دختران دانست. او در مورد ضرورت توجه به تفاوت نسل‌ها در مورد سالمندان و بازنشستگان گفت: «این افراد نه به دلیل بیماری‌هایشان بلکه به علت آرزوهای محقق نشده‌شان معترض هستند. ما به تفاوت‌های نسلی توجه نمی‌کنیم و صرفاً به دنبال محدود کردن جوانان هستیم در حالی که میانسالان هستند که ازدواج نمی‌کنند و طلاق می‌گیرند و مهاجرت می‌کنند، نه جوانان.» این استاد جامعه شناسی با بیان اینکه نسل چهارم جامعه‌شناسی ایران با عبور از تضاد دولت و ملت، از جامعه‌ای دفاع می‌کند که پر از تضاد است، به وضعیت جامعه در جنگ 12روزه اشاره کرد و گفت: «سرنوشت آمریکا امروز بدترین سرنوشت دنیاست. ترامپ بدترین رئیس جمهوری در دنیا و آمریکاست، ولی روشنفکری آمریکایی فروپاشی آمریکا را مطرح نمی‌کند و درباره تغییر دولت سیاسی صحبت می‌کند. اما بسیاری در خارج از مرزها تغییر رژیم را برای کشور ما در دستور کار قرار می‌دهند و آن را حتی تا جنگ علیه کشورمان می‌کشانند. ولی دیدیم که در جنگ 12 روزه این اتفاق نیفتاد. با وجود همه تبلیغ‌هایی که انجام شد، مردم براساس مسئولیت رفتار کردند چون جامعه متعلق به من و شما نیست و به مردم تعلق دارد. ایران معنای پنهان در اندیشه مردمانی است که دغدغه‌شان بقای ماندن در این سرزمین و استفاده کردن و صورت بندی مفهوم ایران است.»
آزاد ارمکی با بیان اینکه در ایران همواره با مفاهیم دوگانه مواجه بوده‌ایم، گفت: «این موضوع مهمی است که باید در مورد آن فکر کنید. ما باید از این ادبیات عبور کنیم، ادبیاتی که انگار دولت و ملت در ایران دوگانه بودند، هستند و خواهند بود. دولت‌ها همیشه ناکارآمد بوده‌اند و همیشه حکومت‌ها نیازمند اصلاح و تغییرات بنیادی هستند، یا قانون اساسی همیشه باید تغییر کند، همیشه شیوه‌های مدیریتی باید عوض شوند. به نظرم اندیشیدن در مورد این مسائل نشانه‌های یک جامعه سالم است. این نگاه که باید دولت مقتدر ایجاد کنیم و همه چیز را در اختیار آن قرار دهیم و همه چیز درست می‌شود، نیازمند تغییر است. در تمام این سال‌ها این گونه فکر کردیم و دیدیم که درست نشد و اگر به همین دیدگاه ادامه دهیم، درست هم نمی‌شود. ما باید برگردیم به آن چیزی که جامعه شناسی نسل چهارم از آن دفاع می‌کند. ما با چیزی به نام وضعیت اجتماعی روبه‌رو هستیم، جامعه، یک جامعه پیچیده چند لایه مجموعه‌ای از تضادها و چالش‌ها و تناقض‌هاست. جامعه ایستا همانند بدنی است که هیچ میکروبی ندیده است و با کوچکترین میکروبی می‌میرد. هیچ جامعه سالمی در تاریخ وجود نداشته است.» این جامعه شناس توضیح داد: «بدن ما مجموعه‌ای از میکروب‌ها و غیر میکروب‌هاست و همین ما را سرپا نگه می‌دارد. پس این حرف مهمی است که جامعه شناسی نسل چهارم ایرانی می‌زند که جامعه با همه تعارض‌هایش سر پاست.»
بــــرش
بحران اعتماد در کنار همدلی اجتماعی
جامعه ایران، جامعه‌ای است که آگاهی اجتماعی بالایی دارد اما در عین حال در ایجاد تغییرات اجتماعی با وجود ساختارهای غیرانعطاف‌پذیر، ناتوان است. این سخنان علی اکبر تاج مزینانی؛ رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی در همایش ملی وضعیت اجتماعی ایران بود. او با بیان اینکه تناقض دیگر، شکاف بین نوسازی جامعه و حکمرانی سنتی است، گفت: «تناقض بین بحران اعتماد در کنار همدلی اجتماعی نیز از دیگر تناقض‌های جامعه ایران است. همچنین جامعه ایران در کنار رکود اقتصادی دارای پویایی اقتصادی و خلاقیت‌های معیشتی برای حفظ زیست اقتصادی خود است.» رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: «فشار سیاسی و از طرفی دیگر رشد گفت‌وگوی اجتماعی جامعه با وجود محدودیت‌های سیاسی، تناقض دیگری است که نشان می‌دهد جامعه راه گفت‌وگو پنهانی خود را پیدا کرده است.» دومین همایش ملی وضعیت اجتماعی ایران توسط سازمان امور اجتماعی کشور با همکاری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی در روزهای 5 و 6 آبان با حضور اساتید و صاحبنظران حوزه اجتماعی برگزار شد.
نظر شما