به گزارش سلامت نیوز به نقل از موسسه ملی تحقیقات سلامت؛ دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ بیماری‌های تنفسی در ایران مانند سایر کشورها، با شروع فصل سرما، به ویژه در میان کودکان، سالمندان، و افراد با بیماری‌های زمینه‌ای افزایش می‌یابد (1). از آنجا که سرماخوردگی و آنفلوانزا علائم مشترک زیادی دارند، تشخیص تفاوت بین آنها تنها بر اساس علائم می‌تواند دشوار باشد. آنفلوانزا و سرماخوردگی هر دو بیماری‌های تنفسی مسری هستند، اما توسط ویروس‌های مختلفی ایجاد می‌شوند. آنفلوانزا فقط توسط ویروس‌های آنفلوانزا ایجاد می‌شود، در حالی که سرماخوردگی می‌تواند توسط تعدادی از ویروس‌های مختلف، از جمله رینوویروس‌ها، پاراآنفلوانزا و کروناویروس‌های فصلی ایجاد شود. کروناویروس‌های فصلی نباید با SARS-CoV-2، ویروسی که باعث کووید-۱۹ می‌شود، اشتباه گرفته شوند.

به طور کلی، آنفلوانزا از سرماخوردگی‌ معمولی، بدتر است و علائم آن شدیدتر، ناگهانی‌تر و گسترده‌تر است. سرماخوردگی معمولاً خفیف‌تر از آنفلوانزا است و بروز آن تدریجی است. افراد مبتلا به سرماخوردگی بیشتر از افراد مبتلا به آنفلوانزا دچار آبریزش یا گرفتگی بینی می‌شوند، در واقع در ابتدای سرماخوردگی اغلب گلو و بینی درگیر می‌شود. سرماخوردگی معمولاً منجر به مشکلات جدی سلامتی مانند ذات‌الریه، عفونت‌های باکتریایی یا بستری شدن در بیمارستان نمی‌شود. آنفلوانزا می‌تواند عوارض جدی‌تری داشته باشد (2).

عوامل مهم انتقال بیماری‌های تنفسی

• تماس نزدیک افراد با یکدیگر و انتقال از طریق ترشحات تنفسی با سرفه و عطسه
• تماس با سطوح آلوده
• قرار گرفتن در فضاهای سرپوشیده با تهویه نامناسب و ناکافی
• ازدحام و تجمع افراد (1).

علائم آنفلوانزا در مقابل علائم سرماخوردگی

آنفلوانزا به صورت ناگهانی بروز می‌کند و بارزترین نشانه‌های آن تب بالای 38 درجه، سردرد، درد عضلانی، عرق، آبریزش بینی، گلودرد، خستگی و سرفه است که مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا سرفه‌ از بین برود. برخی افراد ممکن است استفراغ و اسهال داشته باشند، اگرچه این موارد در کودکان بیشتر از بزرگسالان شایع است.

سرماخوردگی یک بیماری خود محدود شونده می‌باشد و علایم آن معمولا بین هفت تا ده روز برطرف می‌شوند. اولین علائم سرماخوردگی، 10 تا 16 ساعت بعد از ورود ویروس به بینی ظاهر می‌شود و حداکثر این علائم در روزهای دوم و سوم می‌باشد که در ارتباط با حداکثر سطح ویروس‌های موجود است. علائم سرماخوردگی معمولا با یک درد خفیف یا خارش در ناحیه پشت بینی و ناحیه فوقانی پشت گلو، شروع می شود و ممکن است با گرفتگی، آبریزش بینی و عطسه همراه باشد. بعد از آن بقیه علائم همچون گلودرد، سرفه، سردرد، درد عضلانی و احساس ناخوشی عمومی اتفاق می افتد. در بچه ها تب نیز وجود دارد. علائم سرماخوردگی معمولا 7 روز طول می کشد اما در 25 درصد موارد تا دو هفته نیز ممکن است ادامه یابد. اگر علائم سرماخوردگی بیشتر از دو هفته طول بکشد احتمالا ناشی از آلرژی است و دیگر سرماخوردگی ساده نیست (3). برای اکثر بیماران، درمان علامتی انجام می‌گیرد که آن هم بر روی علایم بیشتر آزار دهنده متمرکز می‌شود. مراجعه به پزشک برای بیمارانی که دارای علایم التهاب غیر آلرژیک بینی، حساسیت، عفونت گوش میانی، سینوزیت و یا مشکلات قسمت تحتانی دستگاه تنفسی مثل پنومونی، آسم یا برونشیت هستند، توصیه می شود (2و3) .

عوارض آنفلوانزا

بیشتر افرادی که به آنفلوانزا مبتلا می‌شوند، در عرض چند روز تا کمتر از دو هفته بهبود می‌یابند، اما برخی افراد در اثر آنفلوانزا دچار عوارضی (مانند ذات‌الریه) می‌شوند که برخی از آنها می‌توانند تهدیدکننده زندگی باشند و منجر به مرگ شوند. عفونت‌های سینوس و گوش نمونه‌هایی از عوارض متوسط آنفلوانزا هستند، در حالی که ذات‌الریه یک عارضه جدی آنفلوانزا است که می‌تواند ناشی از عفونت ویروس آنفلوانزا به تنهایی یا از عفونت همزمان ویروس آنفلوانزا و باکتری باشد.

سایر عوارض جدی احتمالی ناشی از آنفلوانزا می‌تواند شامل التهاب قلب (میوکاردیت)، مغز (آنسفالیت) یا بافت‌های عضلانی (میوزیت، رابدومیولیز) و نارسایی چند عضوی (به عنوان مثال، نارسایی تنفسی و کلیوی) باشد. عفونت ویروس آنفلوانزا در دستگاه تنفسی می‌تواند یک پاسخ التهابی شدید در بدن ایجاد کند و می‌تواند منجر به سپسیس شود که پاسخ شدید و منتشر بدن به عفونت است. آنفلوانزا همچنین می‌تواند سبب تشدید مشکلات مزمن پزشکی بشود. به عنوان مثال، افراد مبتلا به آسم ممکن است در حین ابتلا به آنفلوانزا دچار حملات آسم شوند و افراد مبتلا به بیماری مزمن قلبی ممکن است وخیم شدن این وضعیت را که ناشی از آنفلوانزا است، تجربه کنند (4).

افرادی که در معرض خطر بیشتری از ابتلا به آنفولانزا هستند

هر کسی می‌تواند به آنفلوانزا مبتلا شود، حتی افراد سالم و مشکلات جدی مرتبط با آنفلوانزا می‌تواند برای هر کسی در هر سنی اتفاق بیفتد، اما برخی از افراد در صورت ابتلا به آنفلوانزا در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض جدی مرتبط با آنفولانزا هستند. این افراد شامل ۶۵ سال به بالا، افراد در هر سنی با بیماری‌های مزمن خاص (مانند آسم، دیابت یا بیماری قلبی)، زنان باردار و کودکان زیر ۵ سال به ویژه کودکان زیر ۲ سال هستند (4). در جدول شماره 1 علائم و نشانه‌های سرماخوردگی در مقابل آنفولانزا نشان داده شده است.

جدول 1- علائم و نشانه‌های سرماخوردگی در مقابل آنفولانزا

علائم هشدار دهنده اضطراری عوارض آنفولاانزا در جدول 2 نشان داده شده است، افرادی که این علائم هشدار دهنده را تجربه می‌کنند باید فوراً به پزشک مراجعه کنند (4).

جدول 2- علائم هشدار دهنده اضطراری عوارض آنفولاآنزا

مهمترین توصیه‌های مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درحال حاضر و با توجه به شیوع بیشتر آنفلوآنزا و سرماخوردگی، عبارتند از:

1. رعایت آداب تنفسی شامل اجتناب از حضور در مکان‌های پر ازدحام به ویژه برای سالمندان و افراد با بیماری های زمینه‌ای و افرادی که دارای علایم بیماری‌های تنفسی هستند، تا زمان بهبودی کامل
2. استفاده از ماسک
3. شست و شوی مرتب دست‌ها با آب و صابون و ضدعفونی دست‌ها بعد از عطسه یا سرفه
4. تشویق به ورزش، خواب کافی، تغذیه متعادل بر ای تقویت سیستم ایمنی بدن
5. تزریق واکسن آنفلوآنزا
6. استراحت کامل در هنگام بیماری (1).

منابع

1. گزاره برگ آخرین وضعیت بیماری های تنفسی شایع در ایران و جهان، برنامه ها و استراتژی های جهانی

برای کنترل و پیشگیری. مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت1403.

2. https://www.cdc.gov/flu/about/coldflu.html
3. Rezaiefar M, et all. Newer Insights into the Prevention of the Common Cold. Journal of Kerman University of Medical Sciences, 2009; 16 (4): 411-433.
4. https://www.cdc.gov/flu/signs-symptoms/index.html