سلامت نیوز: آمبلیوپی (تنبلی چشم) نوعی اختلال بینایی است كه باعث كاهش دید مركزی در یك چشم به ظاهر سالم می‌شود. در این حالت، گرچه ساختمان ظاهری چشم سالم است اما دید چشم حتی با استفاده از عینك‌ هم كامل نمی‌شود. وقتی تكامل بینایی در یكی از چشم‌ها طبیعی و در چشم دیگر غیرطبیعی باشد، چشم مبتلا به ضعف بینایی، تنبل است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا، اگرچه معمولا در تنبلی چشم، یك چشم درگیر است، اما در برخی حالات، ممكن است هر دو چشم به صورت همزمان تنبل باشند. بهترین زمان برای اصلاح تنبلی چشم دوران نوزادی یا اوایل كودكی است.

بینایی طبیعی چگونه تكامل می‌یابد؟

اگرچه نوزادان تازه متولد شده قادر به دیدن هستند، اما بینایی آنها در ماه‌های اول تولد تكامل می‌یابد. در سال‌های اول كودكی، بینایی به سرعت كامل شده و در طی 9 سال اول زندگی، رشد بینایی كودك تكمیل می‌شود. برای دستیابی به دید طبیعی، تكامل همزمان دو چشم لازم است.

بینایی كودكان در چه زمانی باید ارزیابی شود؟

توصیه شده است كه بینایی تمام كودكان تا قبل از سن سه سالگی توسط پزشك ارزیابی شود. بسیاری از پزشكان، معاینه‌های چشم پزشكی را به عنوان بخشی از معاینه‌های معمول كودكان انجام می‌دهند و در صورت نیاز، كودك را به چشم پزشك معرفی می‌كنند. روش‌های نوین، ارزیابی بینایی را در نوزادان و كودكان كم سن مقدور ساخته است. در صورت وجود سابقه خانوادگی ابتلا به استرابیسم یا لوچی، آب مروارید یا بیماری‌های جدی چشمی، معاینه چشم‌ها در دوران نوزادی توصیه می‌شود.

علت تنبلی چشم چیست؟

تنبلی چشم در اثر اختلال درعملكرد طبیعی چشم‌ها و تكامل بینایی اتفاق می‌افتد. در بسیاری از موارد ممكن است علل مرتبط با تنبلی چشم ارثی باشند.

علل تنبلی چشم به سه دسته عمده تقسیم می‌شود:

- استرابیسم (لوچی): تنبلی چشم اغلب به دنبال استرابیسم اتفاق می‌افتد. در استرابیسم یا انحراف چشم‌ها، كودك برای فرار از دوبینی از چشم بهتر خود استفاده می‌كند و در نتیجه چشم منحرف تكامل نمی‌یابد.

- عیوب انكساری: انواعی از اختلالات بینایی هستند كه با تجویز عینك قابل اصلاح هستند. تنبلی چشم

زمانی اتفاق می‌افتد كه عیب انكساری شامل دوربینی، نزدیك بینی یا آستیگماتیسم در یك چشم ( در زمانی كه چشم دیگر سالم است) و یا در دو چشم (در حالی كه اختلاف قابل توجهی بین دو چشم وجود دارد) وجود داشته باشد. وجود عیب انكساری شدید در دو چشم می‌تواند منجر به تنبلی هر دو چشم شود. تشخیص این نوع آمبلیوپی‌ معمولا مشكل است؛ چرا كه در این حالت ظاهرچشم‌ها طبیعی بوده و به نظر می‌رسد كه دید كودك اشكالی نداشته باشد.

- عوامل مسدود كننده مسیر بینایی: این عوامل شامل افتادگی پلك، آب مروارید، كدورت قرنیه و ... است. این مشكل معمولا شدیدترین حالت آمبلیوپی را ایجاد می‌كند.

تنبلی چشم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص تنبلی چشم كار آسانی نیست؛ زیرا تا زمانی كه كودك مشكل واضحی نداشته باشد و یا دچار انحراف واضح چشمی نباشد، والدین متوجه مشكل بینایی كودك نخواهند شد. تنبلی چشم بر اساس اختلاف قدرت بینایی بین دو چشم یا ضعف بینایی هر دو چشم تشخیص داده می‌شود.

اندازه‌گیری قدرت بینایی در كودكان كم سن، كار مشكلی است. اما چشم پزشك با به بكارگیری روش‌های خاصی از جمله بررسی چگونگی تمركز و تعقیب كردن اشیاء توسط یك چشم در حالی كه چشم دیگر پوشانده شده، می‌تواند قدرت بینایی كودك را تخمین بزند. باید توجه داشت كه ضعف بینایی در یك چشم همیشه به معنای تنبلی چشم نیست؛ زیرا ممكن است دید كودك با تجویز عینك اصلاح شود و یا اینكه سایر بیماری‌های چشمی مانند آب مروارید، عفونت‌ها، تومورها و یا سایر اختلالات داخل چشم مسئول كاهش بینایی باشند كه اگر امكان درمان آنها وجود داشته باشد، دید كودك نیز اصلاح شود.

تنبلی چشم چگونه درمان می‌شود؟

برای اصلاح تنبلی چشم، كودك باید از چشم ضعیف‌تر خود استفاده كند كه این حالت با قرار دادن پوشش بر روی چشم قوی‌تر به مدت چند هفته و یا چند ماه قابل انجام است.

حتی وقتی كه تنبلی اصلاح شد ممكن است به منظور جلوگیری از برگشت آن، استفاده از پوشش بر روی چشم سالم برای مدت‌ها ضروری باشد.

قبل از درمان تنبلی چشم، درمان مشكلات چشمی زمینه‌ای الزامی است. نمونه این درمان‌ها شامل اصلاح عیوب انكساری توسط عینك و درمان آب مروارید با عمل جراحی است.

شدت تنبلی چشم، سن كودك در زمان شروع درمان و علت به وجود آورنده تنبلی از عوامل موثر در درمان تنبلی چشم است.

عوارض ناشی از عدم درمان تنبلی چشم چیست؟

اگر تنبلی چشم اصلاح نشود، مشكلات زیادی رخ خواهد داد كه مهم ترین آنها عبارتند از ایجاد نقص بینایی شدید و دایمی در چشم تنبل، از بین رفتن دید سه بعدی و محرومیت از نعمت بینایی برای تمام عمر در صورت ابتلای چشم سالم به بیماری و یا آسیب جدی.

نكات زیر را به خاطر بسپارید:

- اصولا كودكان تمایل به بستن چشم ندارند و از این كار امتناع می‌كنند اما والدین باید كودك خود را متقاعد به انجام كاری كنند كه به نفع وی است. پیگیری و دقت شما در اجرای دستورهای پزشك، از عوامل مهم در موفقیت درمان است.

- در صورت تشخیص و درمان به موقع تنبلی چشم، بینایی در اكثر كودكان بهبود می‌یابد. احتمال موفقیت در درمان تنبلی چشم ناشی از استرابیسم یا عیوب انكساری نابرابر در دو چشم، در 9 سال اول زندگی بیشتر است. معمولا بعد از گذشت این دوره زمانی، احتمال بهبود تنبلی چشم بسیار بعید است.

- درمان تنبلی چشم به علت انسداد مسیر بینایی مانند آب مروارید، فقط در صورتی موفقیت آمیز است كه تشخیص و درمان علت زمینه‌ای آن در دو تا سه ماه اول زندگی صورت گیرد.