آغازموج دوم اپیدمی ایدز در بین معتادان تزریقی اتفاق افتاد، معتادانی كه به دلیل استفاده از سرنگ و سوزن مشترك عامل دومین سونامی ایدز در ایران شدند. این فاجعه به قدری تكاندهنده بود كه عامل بیش از 90 درصد مبتلایان به ایدز در آن زمان اعتیاد تزریقی شناخته شد. براساس آخرین آمار به دست آمده از مبتلایان به HIV كه مربوط به تابستان سالجاری میشود،
68 درصد مبتلایان به ایدز در كشور به دلیل تزریق مشترك گرفتار شدهاند و در این میان29 درصد افراد هم از طریق تماس جنسی پرخطر به ایدز مبتلا شدهاند.
منتظر موج سوم اپیدمی ایدز باشیم
تغییر الگوی انتقال ایدز از اعتیاد تزریقی به روابط جنسی پرخطر و افزایش 9 برابری مبتلایان به ایدز طی 10 سال گذشته، این روزها زنگهای خطر را به صدا درآورده و مسئولان را به تكاپو انداخته است كه چه باید كرد؟ به هر ترتیب آنچه نگرانیها را بیشتر كرده عامل اصلی این تغییر الگو است. افزایش گرایش جوانان و حتی نوجوانان به مواد محرك صنعتی كه گفته میشود به رده سنی 11 تا 18 سال رسیده است یعنی در اوج سالهای بلوغ این موضوع به قدری حساس و شاید غیر قابل كنترل باشد كه به گفته دكتر بیژن صدریزاده مشاور معاون بهداشتی وزیر بهداشت و مشاور رئیس فرهنگستان علوم بزودی باید منتظر بود ایران نیز به دلیل استفاده از آمفتامینها، متافتامینها و شیشه در فهرست كشورهایی قرار بگیرد كه تماس جنسی پرخطر عامل ابتلای دو سوم مبتلایان به ایدز باشد چرا كه این ماده محرك صنعتی كه به راحتی در دسترس قرار میگیرد باعث بروز رفتارهای جنسی مهار گسیختهای میشود كه در نهایت موج سوم اپیدمی ایدز را به دنبال خواهد داشت.
وی در گفتوگو با ایران میافزاید: باید توجه مسئولان معطوف به دو گروه ویژه باشد. اول معتادان تزریقی كه تاكنون اقدامات زیادی در قالب برنامههای كاهش آسیب و خطر مورد توجه بودهاند. لازم است این برنامهها همچنان ادامه یابد. دیگری موج گرایش جوانان به استفاده از مواد محرك صنعتی است كه میتواند در كوتاهمدت ویرانگر باشد.
یكی از نگرانیهای عمیق كارشناسان خاصیت نهفتگی و دوره پنهان این بیماری است كه به گفته متخصصان بیماریهای عفونی مدت آن نه تنها كم نیست بلكه بین 2 تا 15 سال و بهطور متوسط تا 10 سال زمان میبرد. در این مدت، فرد از بیماری خود اطلاعی ندارد. در عین حال بیشترین درصد انتقال ویروس ایدز نیز در این مدت اتفاق میافتد. براین اساس نداشتن اطلاع از بیماری و اصلاح نكردن شیوه زندگی در مجموع عاملی برای افزایش و شیوع سریع این بیماری خواهد شد. به اعتقاد دكتر صدریزاده، برای مقابله با شیوع این بیماری در زمانی كه فرد از آن بیاطلاع است، فقط میتوان از راه آگاهسازی مردم به برخی واقعیتها بدون پرده پوشی به نتیجه رسید.
مشاور رئیس فرهنگستان علوم معتقد است: بیماری ایدز مشكلی است كه همه كشورهای دنیا با آن دست و پنجه نرم میكنند اما بهترین راه برای رسیدن به موفقیت این است كه در این زمینه فرهنگسازی شود. امروزه در جامعه ما این طور جا افتاده كه فردی كه به ایدز مبتلا میشود به او انگ انحراف میزنند. این عكسالعمل اجتماع باعث میشود فرد در مواجهه با بیماری درهر جایگاهی كه در اجتماع قراردارد از دانشآموز و دانشجو گرفته تا شاغل در حرفههای مختلف دچار مشكل شود. این برخوردها باعث میشود رغبتی برای پیگیری بیماری و بروز آن برای دیگران در فرد نباشد، بهطوری كه شاید فردی مطمئن باشد كه رفتار پرخطر داشته و احتمال ابتلا به این بیماری را دارد اما به دلیل فرهنگی كه در جامعه جا افتاده جرأت این را نداشته باشد كه حتی خودش از ابتلای خود مطمئن شود یعنی خود فرد هم ترجیح میدهد كه نداند.
وی میافزاید: به عنوان مثال اگر خانمی باردار یا شیرده بوده و به بیماری ایدز مبتلا شده باشد اگر مراحل درمان و پیشگیری را طی كند تا90 درصد احتمال انتقال به فرزند كاهش مییابد. در غیر اینصورت تا 45 درصد ممكن است فرزند نیز به این بیماری مبتلا شود. علاوه بر آن اگر آقایی مبتلا به ویروسHIV باشد و این ویروس در نهفتگی به سر ببرد، اگر به دلیل رفتار پرخطری كه داشته از ابتلای خود اطمینان حاصل كند، میتوان با تجویز دارو به همسر او از انتقال ویروس خودداری كرد. اینجاست كه به ضرورت فرهنگسازی در این زمینه میرسیم.
شیوع شیشه و ترس از بازگشت هروئین
علی رغم اینكه در هفته ایدز همه نگرانی و هشدار مسئولان نسبت به مصرف بیرویه مواد محرك صنعتی از جمله شیشه و افزایش بیماری ایدز از طریق رفتارهای پرخطر جنسی بود، به تازگی رئیس دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد نیز با توجه به خروج ناتو و نیروهای امریكایی از افغانستان، نسبت به افزایش تولید هروئین در افغانستان و بازگشت آن به چرخه مصرف مواد مخدر هشدار داده است. علاوه بر آن عباس دیلمیزاده مدیر عامل جمعیت خیریه «تولدی دوباره» در این باره میگوید: اگرچه در افغانستان به جای زمینهای تریاك چیز دیگری كشت نمیشود، اما از طرف دیگر لابراتوارهای تولید هروئین در مرز این كشور با چین به سرعت در حال رشد است. بنابراین باید منتظر بود كه عرضه هروئین تا سال ۲۰۱۴ با قیمت ارزان از دیگر مواد پیشی بگیرد. افزایش مصرف هروئین یعنی افزایش استعمال ماده مخدر تزریقی، به عبارت دیگر فعالیت دوباره عاملی كه موج دوم اپیدمی ایدز را به راه انداخت.
وی در ادامه با بیان این كه آماری در زمینه كاهش تعداد معتادان به هروئین وجود ندارد و اتفاقاً چرخه تبدیل تریاك به هروئین پیشرفتهتر شده است، میگوید: ۶۰ درصد تریاك تولیدی در افغانستان به هروئین تبدیل میشود و تولید این میزان هروئین به ۱۳ هزار تن پیش ساز نیاز دارد كه این اطلاعات مشخص میكند ارادهای جدی برای مبارزه با تولید هروئین در افغانستان نیست. بی تردید شیوع هروئین و بازگشت آن به چرخه مصرف مواد مخدر در كنار شیشهای كه امروزه مشتری اصلی آن قشر جوان است، خطریانكار ناپذیر به شمار میآید. دكتر محمد مهدی گویا رئیس مركز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، درمــان و آموزش پزشكـی در اینباره به ایران میگوید: اگر تصور كنیم كه انتقال جنسی و انتقال از طریق سرنگ مشترك دو كفه یك ترازو هستند و شیوع یكی یعنی رهایی از دیگری، كاملاً به بیراهه رفتهایم. كاملاً روشن است كه آمار انتقال از طریق اعتیاد تزریقی همچنان جایگاه خود را حفظ كرده و بالا میرود و در كنار آن انتقال از طریق تماس جنسی هم شیوع پیدا كرده است. اینطور نیست كه شیوع یكی از این طرق اصلی متوقف شود و روش دیگر فعالتر عمل كند، بلكه هر دو با هم حركت میكنند.بنابراین باید به این روند در هر كدام از راههای انتقال به صورت جداگانه و تلفیقی نگاه كرد.
جنونی از جنس شیشه
مصرف مواد اعتیاد آور از هر نوع باعث میشود فرد در ابراز عواطف نسبت به خانواده گرایش كمتری نشان دهد.
پیامدها و تأثیراتی كه مواد محرك صنعتی بر فرد میگذارد بر هیچ كس پوشیده نیست، بهطوری كه هر رفتار غیر انسانی را در ارتباط با مصرفكننده آن میتوان متصور شد، اما موضوع نگرانكننده این است كه در حال حاضر در كشور ما مصرف شیشه به بهانههایی غیر از اعتیاد و بدون اطلاع فرد تجویز شده و مورد مصرف است.
فردی كه تریاك یا هروئین مصرف میكند كاملاً از اعتیاد خود و تأثیراتی كه این مخدر بر روح و جسم او بر جای میگذارد مطلع است. اما نگرانی امروز مسئولان تغییر روشهای مصرف مواد مخدر صنعتی است. این مواد به بهانههای واهی و گول زننده مثلاً به عنوان قرصی كه انرژیزاست و میتواند به درس خواندن كمك كند و یا برای لاغری مؤثر است، در بین قشر جوان و نوجوان تجویز و عرضه میشود. بنابراین جوانی كه مصرفكننده میشود خودش نمیداند كه شیشه مصرف میكند و با ذهنیتی كاملاً مثبت در معرض مصرف اینگونه مواد قرار میگیرد. بنابراین خیلی از این اقشار از اینكه به نوعی مصرفكننده مواد مخدر صنعتی هستند كاملاً بیاطلاعند اما پیامدهای مصرف دامنگیر آنها میشود. رئیس مركز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت میگوید: اصلیترین راه پیشگیری از این وقایع تلخ اجتماعی اطلاعرسانی و آگاهسازی جوان و نوجوان در جامعه است.
زمانی كه از این مقام مسئول سؤال میشود چرا برای شناساندن اینگونه قرصها اطلاعرسانی نمیشود، پاسخ میدهد: بهطور قطع آگاهسازی میشود اما متأسفانه این قرصها در غالب اسمها، عناوین و شكلهای مختلف و بیش از هزار نوع و بسیار فریبنده عرضه میشود. بنابراین لازم است در سطح كلان به این موضوع بپردازیم، تولیدكننده، عرضهكننده و فروشنده سه رأس مثلثی است كه نادیده گرفتن آن ما را به هیچ منزلی نخواهد رساند.
گویا ادامه میدهد: این ماده مخدر خیلی خطرناكتر و هولناكتر از تریاك و هروئین و... است. هر روز روزنامه را كه باز میكنی میبینی یك قتل و یك اقدام جنایتكارانه در ارتباط با مصرف شیشه وجود دارد. بنابراین نیاز است به موضوع جور دیگر پرداخته شود، بیتردید تنها راه مقابله مجازات نیست، بلكه مهمتر ازآن اطلاعرسانی است. كمترین كار این است كه جوان باید بفهمد شیشه چیست و یا خانم بیگناهی كه در خانه نشسته و هیچ رفتار خلافی از او سر نزده و به خاطر بیاطلاعی از موضوع و تبلیغ دارویی كه عامل لاغری است به شیشه گرایش پیدا میكند، باید بداند با چه افیون خانمانسوزی مواجه است.
رفتارهای خارج از قاعده
مصرف موادمخدر، رفتار پرخطر و خارج از قاعده متأسفانه به یك هشدار جدی در انتقال ایدز تبدیل شده است. بهطوری كه دكتر گویا در این باره میگوید: بیبند و باری و رفتارهای خارج از قاعده گسترش یافته و به عنوان یكی از عوامل انتقال ایدز مطرح است. تبلیغات ماهوارهای یكی از عوامل شیوع بیبند و باری در كشور است كه ضرورت دارد به شكلی مدیریت شود، چراكه نسل جوان امروز اطلاعات خود را در این رابطه از كلاس درس نمیگیرد، بنابراین باید با هدفگذاری در مدارس، دانشگاهها و حتی پادگانهای نظامی آگاهسازی در این باره جدی گرفته شود.
مین ایدز زیر پای كودكان كار و خیابانی
شاید همه ما كودكان كار و خیابانی را هر روز سر چهارراهها در حال فروختن گل، فال و... دیدهایم و خیلی راحت از كنار آنها گذشتهایم، بیآنكه به این موضوع فكر كنیم یا اصلاً به ذهنمان خطور كرده باشد كه شاید اینها قربانیان جدید موج ایدز در كشور باشند. موضوعی كه چندی پیش معاون بهداشتی وزیر بهداشت بیپرده از آن سخن گفت و زنگ خطر آن را به صدا درآورد.
در هر حال علیاكبر سیاری به مطالعه انجام شده روی یك هزار كودك خیابانی در شهر تهران اشاره میكند و میگوید: بر اساس این مطالعه، شیوع ایدز در كودكان مورد مطالعه
5/4 درصد بوده است. این در حالی است كه شیوع این بیماری در جمعیت عموم كشور یك دهم درصد است. بر این اساس میتوان گفت شیوع این بیماری در كودكان كار و خیابانی 45 برابر جمعیت عادی است.اگر مصرفكننده مواد مخدر و یا كسی كه به رفتارهای پرخطر تن میدهد و یا كودك بیگناهی كه شاید اسم ایدز را هم نشنیده باشد آگاهی در چگونگی رفتارهای خود داشتند، هیچ گاه به دام این ویروس كشنده نمیافتادند. خاموشی مسئولان و رسانهها ثمره تلخی به بار خواهد آورد.
ایدز، طاعون سیاه قرن بیستم بوده است که در ربع پایانی سده پیش چهره هولناکش را نمایان کرد. ایران نیز از این تصویر کریه بی بهره نماند و امواج ابتلا به آن به میان شهروندان ، خصوصاً جوانان هم رسید اما آنچه امروز اسفناک تر به نظر می رسد تغییر الگوی انتقال ایدز است، تغییری که شاید هنوز راهبرد دقیق و مشخصی برای مقابله با آن از سوی نهادهای مسئول طراحی و تدوین نشده است.
منبع: روزنامه ایران
نظر شما