● بیماری آنفلوانزا چیست ؟
بیماری آنفلوانزا مرغی یک بیماری مسری می باشد که بطور معمول باعث عفونت در پرندگان و در موارد کم در خوک ها می شود. با اینکه همه گونه های پرندگان به این بیماری حساس می باشند ولی گله های اهلی و تجاری به این عفونت حساسیت بسیار شدیدتری دارند.
این بیماری در پرندگان به دو فرم دیده می شود. فرم اول بیماری ضعیف بوده و بعضی اوقات تنها با پریشانی پرها و یا کاهش تولید تخم مرغ همراه است. فرم دوم از اهمیت بیشتری برخوردار است و به آنفلوانزای مرغی با بیماری زایی بالا معروف است. این فرم اولین بار در ایتالیا در سال ۱۸۷۸ شناخته شد. این نوع شناخته شده شدیداً مسری بوده و در صورت شیوع تا ۱۰۰ درصد تلفات را موجب می شود. با بروز این بیماری در روز اول ممکن است تمام پرندگان تلف شوند.
● اقدامات کنترلی در پرندگان چیست؟
اهم اقدامات در امر پیشگیری شامل تشخیص سریع عفونت و اقدامات سریع شامل قرنطینه، معدوم کردن لاشه ها و ضدعفونی کامل مزرعه می باشد. این ویروس در حرارت ۵۶ درجه سانتیگراد به مدت ۳ ساعت و یا حرارت ۶۰ درجه سانتیگراد در مدت ۳۰ دقیقه و همچنین ضدعفونی با ترکیبات فرمالین و ید از بین می رود. این ویروس در حرارت پایین در کود آلوده به مدت حداقل ۳ ماه زنده می ماند.
این ویروس در آب با حرارت ۲۲ درجه سانتیگراد، بیشتر از ۴ روز و در آب صفر درجه سانتیگراد بیشتر از یک ماه زنده باقی می ماند. تحقیقات نشان می دهد که تنها یک گرم از کودی که حاوی این ویروس باشد، برای آلوده ساختن یک میلیون پرنده کافی است. از مهمترین اقدامات پیشگیری، محدود کردن کوچ پرندگان زنده است.
● عواقب شیوع بیماری آنفلوانزا در پرندگان چیست ؟
شیوع آنفلوانزای مرغی، مخصوصاً به فرم حاد، باعث ویرانی صنعت طیور و مرغداران می شود. برای مثال، شیوع شدید آنفلوانزای مرغی ایالات پنسیلوانیای آمریکا در سالهای ۱۹۸۳-۱۹۸۴، باعث از بین رفتن ۱۷ میلیون پرنده به ارزش نزدیک به ۶۵ میلیون دلار شد.
این زیان اقتصادی مخصوصاً در کشورهای در حال توسعه بسیار زیاد می باشد چون این صنعت به عنوان منبع درآمد و خوراک کشاورزان روستایی می باشد. زمانی که شیوع بیماری در کشور حالت اپیدمی (همه گیر) پیدا می کند، کنترل این بیماری بسیار سخت می شود. برای مثال شیوع این بیماری در مکزیک در سال ۱۹۹۲ شروع شد ولی تا سال ۱۹۹۵ نتوانستند این بیماری را بطور کامل کنترل کنند.
● چگونه آنفلوانزای مرغی در داخل کشور شیوع پیدا می کند؟
در داخل یک کشور، انتشار بیماری از یک مزرعه به مزرعه دیگر به راحتی انجام می گیرد. ویروس بیشتر از طریق ترشحات پرندگان موجب آلودگی گردوغبار موجود در سالن های پرورشی می شود و از طریق استنشاق هوای آلوده باعث ایجاد عفونت می شود. تجهیزات آلوده، وسایل نقلیه، غذا، قفس ها، لباس و مخصوصاً کفش ها می توانند عامل انتقال ویروس از یک مزرعه به مزرعه دیگر باشند. همچنین ویروس بوسیله پاها و بدن حیواناتی از قبیل موش انتقال می یابد. ترشحات پرندگان آلوده می تواند ویروس را به گله های تجاری و خانگی انتقال دهد.
خطر انتقال بیماری از طریق پرندگان وحشی ، در زمانی که گله ها بصورت آزاد پرورش داده می شوند و محل آبخوری آنها با پرندگان وحشی مشترک است، بالا خواهد بود. دادوستد پرندگان بصورت زنده و در شرایط غیربهداشتی به عنوان منبع گسترش این بیماری محسوب می شود.
● گسترش بیماری آنفلوانزا از یک کشور به کشور دیگر چگونه اتفاق می افتد؟
این بیماری از طریق تجارت بین المللی طیور زنده از یک کشور به کشور دیگر انتقال می یابد. پرندگان مهاجر از قبیل مرغابی وحشی، پرندگان دریایی و پرندگان ساحلی می تواند ویروس را تا مسافت طولانی انتقال دهند.
مرغابی های مهاجر مخصوصاً اردک های وحشی منبع طبیعی ویروس آنفلوانزا هستند و این پرندگان به این ویروس مقاوم هستند. آنها می توانند ویروس را از طریق ترشحات خود به مسافت های طولانی ببرند و در محیط پخش کنند. اردک های اهلی، بوقلمون ها، غازها و سایر گونه ها به عفونت های کشنده حساس تر هستند.
● وضعیت کنونی آنفلوانزا چیست؟
از اواسط دسامبر سال ۲۰۰۳ شیوع بیماری آنفلوانزا در کشورهای آسیایی در بین مرغ ها و اردک ها مشاهده شد. گسترش سریع آنفلوانزای مرغی، همزمان با شیوع آن در کشورهای گوناگون بوقوع پیوست. این شیوع بی سابقه موجب نگرانی انسان ها به خصوص کشاورزان گردید. در بین سویه های ویروس آنفلوانزا،H۵N۱ بیشتر مورد توجه قرار گرفته و گسترش بیشتری پیدا کرده است بطوری که در حال حاضر در دو کشور ویتنام و تایلند در حال توسعه است.
● دلیل اهمیت شیوع بیماری آنفلوانزا چیست؟
اکثریت موارد - ولی نه همه موارد- شیوع اخیر آنفلوانزا از آسیا گزارش شده که توسط سویه بسیار بیماریزای H۵N۱ اتفاق افتاده است. این سویه از ویروس، بطور انحصاری در بین ناقلین انتشار یافته و بیماری شدید با مرگ و میر بالا را در انسانها سبب می گردد. بر طبق بررسی های انجام شده توسط محققین، مشخص شده است که تبادل ژنی در بین ویروس آنفلوانزای ماکیان و ویروس آنفلوانزای انسانی زمانی که بطور همزمان وارد بدن یک انسان می شوند، رخ می دهد.
این تبادل ژنی در درون بدن انسان، علی رغم وجود سیستم ایمنی طبیعی، می تواند منجر به ایجاد یک گونه جدیدی از ویروس آنفلوانزا شود. اما لازم به ذکر است که واکسن های تولید شده بر علیه ویروس آنفلوانزا به منظور حمایت از سلامتی انسان ها، نمی تواند ایمنی مؤثر بر علیه ویروس جدید آنفلوانزا را فراهم سازد.
اگر ویروس جدید به مقدار کافی از ژن های انسانی را دریافت نموده باشد، با انتقال در بین انسان ها، شیوع جدید اپیدمی آنفلوانزا شروع می شود بطوری که بیماری شدید با مرگ و میر بالا را در پی خواهد داشت. در سال ۱۹۱۸-۱۹۱۹ در مدت ۴ تا ۶ ماه ویروس کامل و جدید آنفلوانزا در کل جهان گسترش یافت و در مدت دو سال در حدود ۴۰-۵۰ میلیون انسان را از بین برد.
● آیا تا به حال نمونه ای از موارد انتقال ویروس در بین انسان ها گزارش شده است؟
تا به حال انتقال ویروس آنفلوانزا از یک انسان به انسان دیگر گزارش نشده است. گروه های سازمان سلامت جهانی(WHO) در ویتنام و تایلند با همکاری دولت تحقیقات لازم برای تشخیص نخستین مراحل انتقال ویروس از انسان به انسان را طراحی و اجرا می کنند. هدف اصلی از انجام این بررسی ها تعیین منشاء و خصوصیات سویه H۵N۱ به عنوان سویه رایج ویروس آنفلوانزا می باشد.
بعلاوه، مطابق بررسی های اخیر،سویه جدیدی از ویروس آنفلوانزا که در انتقال بیماری در بین انسان ها بسیار مؤثر می باشد، به سرعت پدیدار و انتشار خواهد یافت اما هنوز هیچ مدرکی برای اثبات این مطلب وجود ندارد.