سلامت نیوز: رئیس پژوهشکده باستانشناسی کشور گفت: کمبود زمین درمناطق جنوبی بنادر تاریخی را درخطر تخریب قرار داده است. سرپرست هیأت زمین باستانشناسی بنادر تاریخی «سیراف» و «نای بند» هم گفت: بنادر تاریخی تعیین حریم شود.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه شهروند نوشت: تخریب و غارت آثار تاریخی در تهران، شیراز، خوزستان كم بود، حالا مشاهدات میدانی باستانشناسان نشان میدهد كه زمینخواران برای تصرف بنادر تاریخی در سیراف، نایبند و نجیرم در خلیجفارس برنامهریزی كردهاند، درحالی كه مساحت ٣هزار كیلومتری زمینهای ساحلی جنوب ایران تاكنون تحت كاوشهای باستانی قرار نگرفته و خطر تخریب در آن وجود دارد.
دیروز حسین توفیقیان، سرپرست هیأت زمین باستانشناسی بنادر تاریخی سیراف» و نایبند این خبر را درباره بنادر تاریخی خلیجفارس اعلام كرد. او از برنامه زمین خواران برای تصرف غیرقانونی بنادر تاریخی سیراف، نایبند و نجیرم در خلیجفارس خبر داد و خواستار تعیین حریم این بنادر شد: «درنتیجه بررسیهای میدانی که با هدف مطالعات زمین باستانشناسی بنادر یادشده انجام شد، شاهد تخریبها و تصرفهای غیرقانونی فراوانی دراین بنادر تاریخی ارزشمند بودم. لازم میدانم از همگان خواستار ارایه راهحلی کارشناسانه و علمی برای نجات آنها از نابودی کامل و همیشگی باشم. سیراف، نایبند و نجیرم (بطانه) بهعنوان مهمترین بنادر تجاری خلیجفارس درسواحل شرقی استان بوشهر و درحد فاصل شهرستان دیر تا خلیج نایبند قرار گرفتهاند.»
به گفته او، این مراکز بزرگ تجاری که بازارهای ایران را در دوره ساسانی تا سدههای نخستین بعد از اسلام به بازارهای شرق آفریقا، شبهقاره هند و شرق آسیا متصل میکردند، نقش مهمی درتجلی و تعالی فرهنگ و تمدن ایرانزمین برعهده داشته و دراین میان سیراف بهعنوان بزرگترین و مهمترین بندر تاریخی خلیجفارس، نهتنها مرکز بزرگ تجارت بلکه مرکز گفتوگوی تمدنها و اقوام مختلف ایرانی، آسیایی شرقی، عربی، هندی و آفریقایی بوده است. گسترش روزافزون فازهای جدید پارسجنوبی و شمالی، قیمت زمین را تا حدی بالا برده که بسیاری از اهالی زمینهای ساحلی را به قطعات کوچک و بزرگ تقسیم کرده و هریک با کسب برخی مجوزهای قانونی و به صورت غیرقانونی اقدام به محصورکردن این زمینها کرده و در انتظار خریداران هستند.»
آنطور كه توفیقان گفته است؛ هنگام حضور هیأت زمین باستانشناسی سیراف در بررسیهای میدانی به او پیشنهاد خرید یک قطعه بسیار «اوکازیون» و مشرف به خلیج نایبند واقع دربخش میانی بندر نایبند ارایه شده است: «فروشنده که مدعی بود تمامی بخشهای تصرفشده بندر تاریخی نایبند، امروزه دارای سند هستند و هیچگاه مزاحمتی برای آنها درتصاحب این زمینها و ساخت دیوارهای بلوک سیمانی به وجود نیامده و زمین پیشنهادی دارای سند است و به قیمت متری یکصد و٤٠هزار تومان قابل واگذاری است.»
به گفته او، وضعیت بندر سیراف و نجیرم هم بهتر از بندر نایبند نیست: «داستان تخریب و تصرف غیرقانونی، درسیراف توسط اهالی بندر طاهری که آن هم به دلیل حضور صنایع گاز، گسترش بیرویه یافته و بندر تاریخی سیراف را درخود بلعیده، تکرار شده است. در بندر نجیرم بندر بزرگ و اقماری سیراف، وضع از این هم بدتر است و تصرف بخشهای شرقی و غربی این بندر توسط گسترش صنایع و گاهی خصوصی از یکسو و تسطیح سطح بندر و ایجاد خاکریزهایی برای تقسیمبندی سطح بندر بین افراد مختلف از دیگر سو، بندر تاریخی نجیرم را به نابودی کامل کشانده است. در جایجای بندر نجیرم کف خانههای ساکنین این بندر تاریخی و کارگاههای سفالگری آنکه در دل خود هزاران پرسش بیپاسخ دارند، به وسیله بیلهای مکانیکی و راهسازی بیرون افتاده و دیوار فضاهای معماری خودنمایی میکند، درحالی كه تقریبا تمامی محققین اروپایی معتقدند؛ سفال نوع فیروزهای که بهعنوان یک کالای ارزشمند ازطریق خلیجفارس به بنادر شرقی آفریقا، شبهقاره هند و شرق آسیا تجارت میشد، در بینالنهرین ساخته شده است.»
كمبود زمین درجنوب دلیل هجوم زمینخوران به بنادر تاریخی
حالا طبق آنچه كه حمیده چوبك، رئیس پژوهشکده باستانشناسی کشور میگوید: حدود ٣هزار كیلومتر ازسواحل ایران درخوزستان، ساحل دریای مكران تا نزدیك پاكستان هنوز شناسایی تاریخی نشده است، بنابراین بیم آن میرود كه مورد هجوم زمینخواران قرار گیرد: «طبق گزارشهای رسیده برخی افراد دربخشی از زمینهای بنادر تاریخی سیراف، نایبند و نجیرم در خلیجفارس بدون سند حصاركشی كردهاند و توانستهاند زمینها را تصرف كنند.»
او علت هجوم زمینخواران به این منطقه را كمبود زمین درمنطقه پارسجنوبی و عسلویه اعلام كرد: «اكنون تمامی محوطههای باستانی درخطر تخریب و سوءاستفاده قرار گرفتهاند و تا همین حالا هم آسیب جدی بر آنها وارد شده است. ساختوسازهایی درمنطقه صورت گرفته است، بدون اینكه مالكیتی نسبت به زمینها داشته باشند. متأسفانه عرصههای تاریخی بنادر خلیجفارس تاكنون ثبتملی نشدهاند و حریمی هم برای آنها تعیین نشده، اما امیدواریم كه ازطریق مراكز استانها این اتفاق هرچه سریعتر صورت گیرد.»
حمیده چوبک از كمبود مطالعات و كاوشهای باستانشناسی دراین جنوب ایران خبر میدهد: «تاكنون مطالعات جدی در اینباره انجام نشده است، به همین دلیل برای تهیه نقشه باستانشناسی خلیجفارس برنامهریزی كردیم. بنابراین قصد داریم دریك طرح ٣ تا ٥ساله سواحل خوزستان، بوشهر، مكران و چابهار را به لحاظ اطلاعات باستانشناسی تحت پوشش اطلاعاتی دربیاوریم.»
رئیس پژوهشکده باستانشناسی کشور از وجود ٣هزار كیلومتر مربع خط ساحلی درجنوب ایران از خوزستان، آخرین نقطه ساحل دریای مكران و نزدیك پاكستان خبر داد: «لازم است كه طرح جامع مطالعات باستانشناسی خلیجفارس را درنظر بگیریم، بعد هم تعیین اولویت كنیم.»
بنادر تاریخی نباید تحت هیچ عنوانی تغییر یابند
مصطفی راستیدوست، عضو و معاون اسبق پژوهشکده باستانشناسی، باستانشناس زیر آب هم درباره اهمیت آثار ملی ثبتشده منطقه سیراف توضیح داد: «ارزش این منطقه از نظر باستانشناسی اسلامی بسیار بالاست. آثار زیادی از ابتدای اسلام درآن منطقه وجود دارد و شهر در آنجا به صورت طولی گسترش یافته و اهمیت آن به حدی بوده است كه «وایت هوس» كاوشگر انگلیسی به اندازه ٧ فصل یافتههای باستانشناسی در آنجا كاوش كرده است.»
او درباره حریم بنادر سیراف گفت: «حریم بنادر سیراف از خط ساحلی جنوب به سمت دریا و از شمال هم در ارتفاعات است. علاوه بر اینكه ما در منطقه خشكی سیراف آثار تاریخی داریم، در زیرآب هم دارای آثار تاریخی زیادی هستیم، چون در آنجا خط ساحلی رو به پیشرفت است و بخش زیادی از آثار معماری را با خود به زیر آب برده است. كشتیهای زیادی درگذشته دراین مسیر از مبدأ هند و چین وجود داشت كه غرق شدهاند كه از آنها با عنوان كپسول تاریخی یاد میشود. این كپسولهای تاریخی معرف دوره زمانی هستند كه كشتی حیات داشته و تمام خصوصیات آن دوره در آنها محبوس شده است و به همین دلیل نباید اجازه تجاوز به حریم آنها را بدهیم. میراث گرانقدری دراین سواحل وجود دارد كه تجدیدناپذیر است؛ یعنی اگر تخریب شود، دوباره نمیشود آن را ساخت. بنابراین ضرورت دارد كه از تمام توان خود برای حفظ آن بكوشیم. منطقه سیراف ثبتملی شده است و تجاوز به حریم آن غیرقانونی است.»
او در ادامه توجه همهجانبه به حفظ بناهای تاریخی را ضروری دانست: «این كه سازمان میراث فرهنگی بهعنوان متولی قانونی كشور اعلام كرده كه این محوطهها تاریخی هستند، برمردم واجب است كه از آن حراست كنند. دلایل متعددی هست كه اجاز ندهیم كه تحت هیچ عنوانی «توسعه» «ساختوساز» و هیچ دلیل دیگری دراین مناطق تغییری ایجاد شود، چون توسعه زمانی معنا مییابد كه الزامات میراث فرهنگی رعایت شود وگرنه یكجانبه است.»
رئیس پژوهشکده باستانشناسی کشور گفت: کمبود زمین درمناطق جنوبی بنادر تاریخی را درخطر تخریب قرار داده است. سرپرست هیأت زمین باستانشناسی بنادر تاریخی «سیراف» و «نای بند» هم گفت: بنادر تاریخی تعیین حریم شود.
نظر شما