سلامت نیوز: والدین نقش بسیار مهمی در تغییر رفتار فرزندانشان دارند. پدر و مادر در عین حال که میتوانند افرادی دوست داشتنی برای فرزندشان باشند، باید قاطع و محکم باشند. این ترکیب آنها را قادر میکند محیطی امن و قابل احترام در کانون خانواده ایجاد کنند. حافظ میگوید: «مکن در این چمنم سرزنش به خودرویی/ چنان که پرورشم میدهند، میرویم!» این بیت زبان حال کودکانی است که هر روز به دلیل رفتارهای ناخوشایندی که انجام میدهند مورد ملامت والدین و دیگران قرار میگیرند.
به گزارش سلامت نیوز، آفتاب یزد نوشت: رها کردن کودک به حال خود و به کار بردن روشهای من در آوردی عجیب و غریب در برخورد با رفتارهای غلط کودکان هر دو به یک اندازه مخرب هستند. اگر میخواهید کودک سالمی داشته باشید، نیازمند یک برنامه برای تربیت صحیح فرزند هستید. عاطفه کیانی نژاد - کارشناس ارشد روان شناسی بالینی- مهم ترین و شایع ترین عادادت بد کودکان را تحلیل میکند و به شما میآموزد چگونه عادتهای نابهنجار کودک را سر و سامان بدهید.
وی در ابتدا گفت: شاید دیده باشید که اگر کسی به پناهگاه حیوان نزدیک شود، حالت تهاجمی به خودش میگیرد. این حالت در مورد انسان هم صدق میکند. در موقعیتهای ترس یا هر نوع تهدیدی انسان ناخودآگاه رفتار پرخاشگرانه در پیش میگیرد. با این تفاوت که انسان به دلیل تواناییهای روحی میتواند خشم را کنترل کند و هر فرد بنا به تاریخچه تربیتیاش رفتار متفاوتی از خود نشان میدهد. مثلا یکی وقتی میترسد، بغض میکند و منفعل میشود. دیگری داد و فریاد میکند. کودکان هم همین طور هستند. اما کودکی که با گاز گرفتن واکنش نشان میدهد، الگوی غلطی داشته است. ممکن است دیده باشد که پدر یا مادر وقت خشم یا ترس فرد دیگری را گاز گرفته اند. یا اینکه اصلا وقتی پدر و مادرش از مسئله ای ناراحت یا عصبانی بوده اند، کودک را گاز گرفته اند.
کیانی نژاد در ادامه بیان کرد : عده ای به خاطر محبتی که به کودک دارند و از فرط دوست داشتن کودک را گاز میگیرند. فعالیتهای دهانی معمولا غریزی هستند و در چنین شرایطی راهی برای ابراز علاقه به شمار میآید و الزاما منجر به الگوبرداری غلط کودک نمی شود. چون در میان کودکانی که گاز گرفتن واکنش رفتاری شان نیست، کودکانی هستند که پدر و مادر یا نزدیکان آنها را گاز میگیرند. ضمن اینکه نباید فراموش کنیم که وقتی یک فرد بزرگسال کودک را گاز میگیرد به قصد آسیب زدن به او این کار را نمی کند و حتما مراقب است کودک را آرام گاز بگیرد؛ طوری که باعث بروز درد و ناراحتی اش نشود.
این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی در پاسخ به این پرسش که باورگاز گرفتن و دعوا کردن اقتضای پسر بودن است، درست است یا خیر، عنوان کرد : طبق یک باور غلط و رایج در جامعه وقتی پسرها دعوا میکنند و رفتارهای پرخاشگرانه نشان میدهند، گفته میشود که عیبی ندارد! پسر هستند! یعنی به اقتضای جنسیت شان اشکالی ندارد اگر با هم دعوا کنند و طی دعوا به هم آسیب برسانند! این تصور اشتباهی است و پسرها هم مثل دخترها نباید دوستانشان را کتک بزنند یا گازشان بگیرند. چنین طرز تفکری باعث میشود در تربیت پسر سهل انگاری شود و کسی مانع پرخاش کردن آنها نشود. پسر بچه به همین منوال بزرگ میشود و در محیط خارج از منزل به محض اینکه احساس خطر کند، با دیگران دعوا راه میاندازد و کتک کاری میکند. آن وقت والدین از خودشان میپرسند چرا فرزندشان این طوری شده است. چرا دعوا را راه حل مسائل مختلف میداند. بد نیست بدانید قتلهایی که در نزاعهای خیابانی اتفاق میافتند، به همین نکته برمی گردند. بنابراین اگر والدین نمی خواهند درآینده فرزند نابهنجاری داشته باشند و پشت میلههای زندان ببینندش بهتر است از حالا به فکر مقابله با رفتارهای خشونت آمیز به ظاهر ساده پسرشان باشند.
وی در ادامه راه حلهایی که مانع گاز گرفتن کودک میشود را اینگونه شرح داد: در برخی موارد وقتی کودک دارد کسی را گاز میگیرد، والدین بلافاصله وارد عمل میشوند و کودک را با تکانهای شدید جدا میکنند، سرش فریاد میکشند و گاهی یک سیلی هم در گوشش میخوابانند. اینها همه غلط هستند و نه تنها مشکلی را حل نمی کنند بلکه قوز بالای قوز میسازند. چون علاوه بر رفتار نادرست قبلی، شیوههای برخورد غلط دیگری را هم به کودک آموزش میدهند. بهترین کار این است که جلو بروید و بدون توسل به خشونت سعی کنید دهان کودک را از دست کودک دیگر جدا کنید. میتوانید لپش را بکشید. زودتر جواب میدهد ولی این کار را به آرامی انجام بدهید که آسیبی نبیند و خیال نکند میخواهید به او آسیب بزنید.
کیانی نژاد راههای تنبیه کودک را اینگونه تشریح کرد : برای تنبیه کردن کودک دو راه وجود دارد. راه اول این است که والدین کودک را از آن چه دوست میدارد، برای مدت زمان مشخصی محروم کنند. باید در انتخاب نوع محرومیت بسیار دقت کنید. والدین حق ندارند کودک را از نیازهای اولیه اش محروم کنند. مثل نیاز به خوراک، پوشش و امنیت. مثلا اینکه کودک را از شام خوردن یا پوشاندن لباس خاصی در فصل زمستان محروم کنید، به هیچ وجه درست نیست. بهتر است سراغ چیزهایی بروید که کودک به طور مستمر با آن مشغول است و دوستش دارد. مثلا اسباب بازی محبوب یا کلا محرومیت از بازی کردن. بچهها به تلویزیون هم علاقه خاصی دارند و میشود با محروم کردن شان از تماشای تلویزیون حسابی تنبیه شان کرد. یادتان باشد قبلا با کودک صحبت کنید و بگویید در صورت مشاهده رفتار خشونت آمیزی مثل گاز گرفتن یا پرت کردن اشیاء حتما تنبیه خواهد شد. نوع تنبیه و مدت زمانش را هم مشخص به او بگویید. بعد اگر این کسی را گاز گرفت یا وقت عصبانیت چیزی را پرت کرد، با لحنی آرام و خونسرد بگویید مثلا امروز از تماشای تلویزیون محروم میشوی. البته با توجه به عاطفه مادرانه ذکر این نکته ضروری است که اگر گفته اید تنبیه میکنید، تحت هیچ شرایطی کوتاه نیایید و تا آخر پای حرفتان بایستید. حواستان باشد زمان محرومیت بیش از حد طولانی نشود. چون ممکن است کودک یادش میرود که چرا داشته تنبیه میشده و اصلا آن چیزی که دوست داشت را فراموش میکند و نوع دیگر بدین گونه است که والدین با لحنی آرام و خونسرد از کودک میخواهند برای مدت زمان مشخصی یک گوشه از منزل بایستد.
اما باید نکاتی را رعایت کنید. گوشه ای که انتخاب میکنید باید ثابت باشد و هر بار نباید عوض شود. هدف از این نوع تنبیه این است که کودک هر بار با قرار گرفتن در یک نقطه خاص تنبیههای قبلی را هم به یاد بیاورد و برای پرهیز از گرفتار شدن در این نقطه دیگر کسی را نزند یا گاز نگیرد. گوشه تنهایی به هیچ وجه نباید اتاق خود کودک باشد. آنجا نه تنها برای او آزاردهنده نیست، بلکه دنیای مطلوبش است و حتما چیزی برای سرگرمی پیدا خواهد کرد. ضمن اینکه اتاق شخصی کودک محل خواب و بازی اوست و نباید با خاطرات تلخ یا حس بدی همراه باشد. نقطه ای از منزل را انتخاب کنید که کودک در آن هیچ راهی برای سرگرم شدن نداشته باشد. نتواند از پنجره بیرون را تماشا کند. رو به تلویزیون نباشد. به هیچ وجه گوشه تنهایی نباید یک اتاق دربسته و تاریک باشد. قرار است کاری کنیم کودک حوصله اش سر برود؛ نه اینکه شکنجه اش کنیم. مدت زمانی که برای گوشه تنهایی در نظر میگیرد باید با سن کودک متناسب باشد. یعنی برای کودک پنج ساله، پنج دقیقه و برای کودک هفت ساله، هفت دقیقه کافی است. در پایان میتوانید کودک را در آغوش بگیرید و به او بگویید دوستش دارید و چون دوستش دارید، تنبیهش میکنید. زیرا نمی خواهید رفتار بدی داشته باشد.
این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی در پاسخ به این پرسش که "رفتارهای آزاردهنده چه فرقی با پرخاشگری دارد" اظهار کرد: رفتارها و عادتهای بد کودکان به دو دسته کلی تقسیم میشوند. رفتارهای پرخاشگرانه و رفتارهای آزاردهنده. رفتارهای پرخاشگرانه از قبیل دعوا و کتک زدن و گاز گرفتن و پرت کردن اشیاء و .. حتما در ارتباط با دیگری اتفاق میافتد. طی آن به کسی آسیب جسمانی میرسد و با درد جسمی همراه است. اما رفتارهای آزاردهنده مثل بالا بردن صدا حین صحبت، جیغ کشیدن، گریه کردنهای طولانی به تنهایی صورت میگیرند ولی هم چنان باعث ناراحتی دیگران میشوند.
وی ادامه داد: در برخورد با همه رفتارهای آزاردهنده باید از تکنیک بی اعتنایی استفاده کنید. به این شکل که انگار چیزی ندیده اید و نشنیده اید. برای کودک هیچ چیزی به اندازه توجه والدین مهم و با ارزش نیست. به همین دلیل است که برای به دست آوردن توجه آنها به هر کاری دست میزند. در اغلب موارد کودک رفتارهای آزاردهنده را انجام میدهد تا صرفا توجه پدر و مادر را به خود جلب کند. حتی ناراحتی، عصبانیت یا تذکرهای پی در پیشان برای کودک به توجه معنی میشود و راضی اش میکند. حتی دلیل غذا نخوردن بعضی بچهها، فقط به خاطر این است که کودک دلش میخواهد مادر مدام با او کلنجار برود و بگوید غذایت را بخور. بنابراین وقتی کودک دارد هر کدام از این رفتارها انجام میدهد، حتی یک بار نگاهش نکنید. انگار اصلا نمی شنوید. کاملا بی تفاوت باشید و صبر داشته باشید. از کوره در نروید و تلاشی برای آرام شدنش نکنید. با تکرار این حالت، کودک پی میبرد که به این وسیله نمی تواند توجهی از مادر بگیرد.
کیانی نژاد با بیان این نکته هرگز نباید تسلیم کودک شوید، خاطرنشان کرد: هیچ عاطفه ای شدیدتر از احساس مادر به فرزندش نیست. ولی اگر بدانید این عاطفه آینده فرزندتان را خراب میکند، آیا باز حاضر هستید از اشتباهاتش آسان بگذرید؟ در امر تربیت فرزند، قاطعیت یک فاکتور بسیار مهم است. کودک را دست کم نگیرید. او کاملا تحت تاثیر رفتار شما، رفتار میکند. اگر مادری باشید که تهدید به تنبیه میکند و تنبیه نمی کنید، مطمئن باشید کودک هیچ وقت شما را جدی نخواهد گرفت. هم چنین است که بگویید تنبیه میکنید و در آستانه یا وسط تنبیه به خاطر گریه و خواهش کودک تنبیه را را متوقف کنید.اگر کودک عادت دارد با گریه خواستههایش را مطرح کند، یعنی هر بار گریه کرده شما بلافاصله به او پاسخ داده اید. در صورتی که مانع این رفتار نشوید، باید منتظر باشید در بزرگسالی اش با ژست خودکشی حرفش را به کرسی بنشاند. وقتی کودک بی محابا اشک میریزد، نباید هیچ توجهی بکنید. بگذارید چند بار هر چقدر دوست دارد گریه کند. هیچ اتفاق بدی برایش نمی افتد. تنها یاد میگیرد که شما دیگر کوتاه نمی آیید و اوست که باید رفتارش را تغییر دهد.
این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی با بیان اینکه " وقتی کودک سر مسئله ای اصرار بی حد میکند، وانمود کنید نمی شنوید" در ادامه گفت : قطعا شنیدن پی در پی «بریم بیرون» ظرف ده دقیقه کار آسانی نیست. ولی در هر صورت نتیجه رفتار خودتان است. حتما قبلا وسط اصرارهایش تحمل تان تمام شده و با خواسته اش موافقت کرده اید. میتوانید هدفونی در گوش بگذارید و واقعا نشنوید چه میگوید. ولی باید حواستان باشد که مثلا سرخود از خانه بیرون نرود. این روش را تکرار کنید. آن قدر که کودک بفهمد شما مادر ضعیف سابق نیستید و قدرت دست شماست.
وی در ادامه بیان کرد : در برخی موارد کودک کار آزار دهنده ای مانند انگشت در بینی کردن را انجام میدهد و والدین تمام تلاش خود را میکنند او را از این کار باز دارند. اما آیا دقت کرده اید که اخطارها و توپ و تشرها هیچ کدام جواب نمی دهد؟ اغلب والدین نگران هستند که مبادا بچه شان بی تربیت بار بیاید. بنابراین تنبیهات را سخت تر میکنند. یا اینکه بعضی والدین سعی میکنند با دادن احساس گناه به کودک مانع عمل او شوند. مثلا میگویند اگر این کار را انجام دهی، خدا دیگر تو را دوست ندارد یا به جهنم میروی! غافل از اینکه برخوردهای شدید این چنینی باعث تشدید عمل میشود. چون کودک برای التیام ناراحتی ناشی از تنبیه باز سراغ لذت میرود. ضمنا این کار، طبیعی و غریزی است و هیچ چیز نمی تواند مانع آن شود. برخوردهای قهرآمیز با این مسئله و حرفهایی مثل اینکه «اگر این کار را بکنی، کور و کچل میشوی» فقط کودک را دچار یک احساس گناه دائمی و اختلال اضطرابی میکند. باید بررسی کنید ببینید تحت تاثیر چه عوامل غیر طبیعی اتجام میشود؟بررسی کنید که آیا کسی در خانواده این کار را میکند و کودک او را حین این عمل دیده یا نه؟ میتوانید از یک روان شناس کمک بگیرید. اگر هیچ کدام از این موارد دخیل نبودند و اگر میخواهید کودک مقابل جمع این کار را نکند، به کودک بگویید یک سری از کارها خصوصی است و باید جایی انجام شود که هیچ کس حضور ندارد. مثلا ما در حضور دیگران انگشت در بینی مان نمی کنیم. یا در دستشویی که هیچ کس نیست، میشود ادرار کرد. یا فقط در حمام میشود لخت شد. زمانی که متوجه میشوید کودک مجددا به انجام آن کار دست میزند، خود را به ندیدن بزنید. چون ممکن است اصلا برای جلب توجه شما باشد که این کار را میکند. بعد از او بخواهید کاری انجام بدهد. مثلا اگر دوست داری، یک میوه از یخچال بردار بخور! میشود لطفا ماشینت را بیاوری برایت بشورمش؟! وقتی کودک برخورد منطقی شما را ببیند دیگر مقابل جمع انگشتاش را در بینی نمی کند.
کیانی نژاد در پاسخ به پرسش که" با کودکی که موهایش را میکند، چه کنیم" اظهار کرد : کودک زمانی موهای خود را میکند که حالت اضطرابی داشته باشد. شاید در شرایطی قرار دارد که تحت استرس است یا شاید وسواس گرفته باشد. میشود برای ممانعت از این کار مدت کوتاهی از روسری و دستکش، استفاده کرد. اما حتما باید به روان پزشک کودک مراجعه کنید تا مسئله را ریشه یابی کند. والدین نباید از کنار این مسئله به راحتی عبور کنند. چون این رفتار هم بر ظاهر کودک تاثیر ناخوشایندی میگذارد و هم علتی دارد که باید شناسایی و درمان شود. در غیر این صورت دائما یک خطر جدی کودک سلامت روان کودک را تهدید میکند.
وی در پایان با بیان این نکته که "الگوی غلط باعث میشود کودک فحش بدهد" عنوان کرد: کودک با الگوبرداری است که فحش میدهد. قطعا کسی فحش داده و او یاد گرفته است. اگر این فرد در خانواده است، باید به او تذکر بدهید که پیش کودک این کار را نکند. ولی اگر در مدرسه و به طور کلی خارج از منزل باشد، از کنترل شما خارج است. پس با مهربانی به کودک بگویید که این حرفها خوب نیستند و دوست ندارید از آنها استفاده کند. اگر لازم میدانید معنی بعضی فحشها را به کودک بگویید. چون آنها واقعا درک درستی از فحشها ندارند. در غیر این صورت از تکنیک بی اعتنایی استفاده کنید.
شش بازی برای درمان کمرویی کودکان
شما میتوانید با یکسری بازیها، هم او را سرگرم کنید، هم تجربه نقشهای اجتماعی مختلف را به او بدهید و هم مهارتهای اجتماعی و ابراز وجود را در او پرورش دهید. به گزارش فردا، ما در اینجا نمونههایی از این بازیها را به شما معرفی میکنیم. در ادامه این مطلب راا به نقل از ضمیمه روزنامه ایران میخوانیم.
تئاتر خیالی:
لباسهای ویژه ای بپوشید و با فرزندتان یک نمایش را در مقابل تماشاچیان خیالی اجرا کنید. حتی میتوانید عروسکهای او را به عنوان تماشاچیان در گوشه ای بچینید و برای آنها بازی و سخنرانی کنید یا برای عروسکها روی صحنهای خیالی، آواز بخوانید.
معلم بازی:
از فرزندتان بخواهید معلم شما شود و آنچه را که در کلاس یاد گرفته به شما یاد بدهد. یا از او بخواهید به عروسکهایش که بچههای تنبلی هم هستند، درس بدهد. خواهید دید که او با تصور کردن خودش در موقعیتی قدرتمند و اثرگذار، اعتماد به نفس بیشتری پیدا کرده و به خوبی از پس اجرای نقش برمیآید.
بازی مصاحبه:
یک میکروفن خیالی جلوی فرزندتان بگیرید و با او مصاحبه کنید. نظر او را درباره رنگ لباسش، آب و هوا، غذای مورد علاقهاش و... بپرسید و تا میتوانید این مصاحبه را طولانی کنید. با این کار فرزندتان هم ابراز نظر و عقیدهاش را تمرین میکند و هم صحبت کردن مقابل جمعیت را یاد میگیرد.
ضبط صدا:
با فرزندتان حرف بزنید یا کتاب بخوانید، میتوانید حتی نمایشنامهای را اجرا کنید و در همین حال صدایتان را با تلفن همراه ضبط کنید و بعداً گوش دهید. شنیدن صدای خود میتواند باعث شناخت ضعفها، برطرف کردن آنها و بالا رفتن اعتماد به نفس کودک برای صحبت در جمع شود.
اجرای پانتومیم:
یک کلمه یا مفهوم را انتخاب کنید و با اجرای پانتومیم سعی کنید آن را به دیگران بفهمانید. از کودکتان بخواهید با حرکات دستها و بدن، این مفهوم را انتقال دهد. با این کار، او میآموزد که از بدنش برای برقراری ارتباط استفاده کند و مهارتهای کافی را برای تقویت زبان بدن یاد میگیرد.
خاطره گویی:
شبها در جمع خانواده، به جای آنکه هر کدام مشغول گوشی تلفن همراه یا تلویزیون باشید، به صحبت کردن با هم بپردازید. بهترین کار این است که خاطره بازی کنید. هر کدام یکی از خاطرات خوبتان را در جمع تعریف کنید یا اگر خاطره ای به ذهنتان نمیرسد، مسابقه شعر خواندن یا قصه خوانی بگذارید.
نظر شما