سلامت نیوز:کاهش ۹۵درصدی حجم آب ورودی به دریاچه ارومیه از سال1380تاکنون و نرسیدن حقابه آن طی سال‌های آبی این دوره، نگرانی‌های جدی در مسیر احیای این دریاچه پدید آورده است و کارشناسان معتقدند دریاچه ارومیه با بدترین حالت آبی در 50سال اخیر مواجه شده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،در حال‌حاضر تراز آب دریاچه ارومیه ۱۲۷۱.۴۲ سانتی‌متر است که نسبت به‌مدت مشابه در سال قبل ۳۸سانتی‌متر کمتر شده است. درعین حال نسبت به 20سال پیش، این تراز، 5سانتی‌متر پایین‌تر آمده است. در سال 80، تراز دریاچه ارومیه 1276سانتی‌متر بود و حالا با کاهش چشمگیر حجم آب ورودی و تراز دریاچه ارومیه، متخصصان آب در ایران و آمریکا بر سر احیای دریاچه ارومیه به توافق رسیده‌اند. این دومین همکاری بین‌المللی برای نجات دریاچه ارومیه و احیای این دریاچه در ایران است که پس از برنامه سال‌های اخیر ایران و ژاپن در قالب کمک‌های جایکا برای نجات دریاچه ارومیه اما این‌بار با همکاری ایران و آمریکا اجرایی می‌شود.

جزئیات همکاری ایران و آمریکا برای نجات دریاچه ارومیه

پژوهشگران ایرانی و آمریکایی برای احیای دریاچه ارومیه همکاری می‌کنند. این خبری بود که ابتدای هفته جاری منتشر شد و حالا سمیه سیما، استاد دانشگاه تربیت مدرس و سرپرست گروه ایرانی در پروژه همکاری با دانشگاه یوتا آمریکا جزئیات این همکاری را به همشهری اعلام کرده است. به‌گفته سمیه سیما، علت اینکه پژوهشگران ایرانی و آمریکایی درخصوص این دریاچه همکاری می‌کنند آن است که دریاچه ارومیه خواهرخوانده دریاچه نمکی یوتا در آمریکاست.

او افزود: در 20سال اخیر حجم آب ورودی به دریاچه ارومیه حدود 95درصد کاهش یافته و نگرانی دلسوزان محیط‌زیست را به اوج رسانده است. سمیه سیما اعلام کرد: پژوهشگران ایران و آمریکا در همکاری مشترک‌شان نتیجه پژوهش علمی خود را برای اجرای طرح یک‌میلیارددلاری دولت ایران در احیای دریاچه ارومیه ارائه می‌کنند.این استاد دانشگاه تربیت مدرس می‌گوید:

با همکاری گروهی از محققان دانشگاه ایالتی یوتا به سرپرستی پروفسور «دیوید روزنبرگ»، وضعیت دریاچه ارومیه را زیرنظر گرفتیم و متوجه شدیم که برای احیای دریاچه در موقعیت خاصی قرار داریم و باید اکنون برای نجات اقدام کنیم.به‌گفته وی، تاکنون گروه مشترک تحقیقاتی ایران و آمریکا، اطلاعات 40سال اخیر را برای شناسایی ۸شاخص برای سلامت دریاچه ارومیه و بسیاری دیگر از اکوسیستم‌ها که در معرض تهدید قرار دارند، مورد بررسی قرار داده‌اند. ازجمله مشکلات این دریاچه، افزایش چشمگیر پدیده گردوغبار است که زندگی ۵میلیون ساکن این منطقه را تهدید می‌کند.

پیش از این نیز نتایج بررسی همکاری مشترک ایران و آمریکا، در آخرین نشریه بین‌المللی «هیدرولوژی: مطالعات منطقه‌ای» به چاپ رسیده است. سمیه سیما می‌گوید: اگرچه درخصوص بهبود وضعیت کلی دریاچه ارومیه و احیای دریاچه تا یک سطح بالاتر از تراز فعلی، تردید جدی وجود دارد اما در پایان این پروژه می‌توان نسبت به شرایط موجود پیشرفت کلی را احساس کرد.

عملیات احیای دریاچه در شرایط موجود دشوار است که باید با توجه به تنوع سطح دریاچه صورت بگیرد.به‌گفته این استاد دانشگاه، با کاهش سطح آب دریاچه ارومیه، میزان شوری آب دریاچه افزایش می‌یابد که همین امر موجب بروز مشکلاتی برای جمعیت جانوری این دریاچه می‌شود.آنگونه که سرپرست گروه ایرانی احیای دریاچه ارومیه  به همشهری گفته است، مشکلات دریاچه ارومیه طی سال‌های اخیر پس از اتخاذ شیوه نامناسب کشاورزی و برنامه‌های سدسازی در شرایطی رخ داده که تغییرات ناشی از گرمایش زمین نیز مزید بر علت شده و کاهش تراز آبی ارومیه را تشدید کرده است.

حقابه‌ای در کار نیست

درحالی‌که تراز آب دریاچه ارومیه نسبت به‌مدت مشابه در سال قبل ۳۸ سانتی‌متر کمتر شده است، ایسنا به نقل از رئیس استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه اعلام کرد که با وجود پیگیری‌های انجام شده، وزارت نیرو هنوز حقابه زیست‌محیطی دریاچه ارومیه را پرداخت نکرده است.  وزارت نیرو حقابه دریاچه ارومیه طی سال آبی 1400-1399 را ۶۴۰ میلیون مترمکعب اعلام کرد و مقرر شد که این حقابه از ابتدای آذر‌ماه سال گذشته تا آخر اردیبهشت امسال به سمت ارومیه رها‌سازی‌ شود.

اما حالا مسئول استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه اعلام کرده که متأسفانه تاکنون تنها بخش کمی از این حقابه یعنی۱۶۰میلیون مترمکعب به دریاچه ارومیه رسیده  و این یعنی دریچه سدها را به روی ارومیه بسته‌اند.فرهاد سرخوش، در این‌باره می‌گوید: با وجود اینکه نامه‌نگاری‌های زیادی با وزارت نیرو و دستگاه‌های ذیربط در استان شد، اما حقابه دریاچه ارومیه هنوز پرداخت نشده است که این شرایط با درنظر گرفتن کم‌بارشی‌های امسال در کشور نگران‌کننده است.

به‌گفته سرخوش، نظر وزارت نیرو این است که سال آبی جاری سال خشک و کم‌بارشی بوده است علاوه بر آن برف زیادی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نبارید که طی فروردین و اردیبهشت به سمت سدها حرکت کنند. این در حالی است که براساس توافق‌های انجام شده قرار بود در سال‌های کم بارشی مثل امسال مصرف آب در تمامی حوزه‌ها ازجمله کشاورزی کاهش پیدا کند تا محیط‌زیست بتواند حق خود را برداشت کند اما متأسفانه در شرایط کنونی فقط حقابه دریاچه ارومیه از بین رفته است.

بررسی تغییرات حوضه آبریز دریاچه  ارومیه

تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه، در بدترین حالت خود طی 50سال اخیر است. تراز این دریاچه سال 1965میلادی 1273.8سانتی‌متر بوده که نسبت به دوره نیم قرن اخیر عدد کمی محسوب می‌شود. در عین حال این عدد هم‌اکنون ۱۲۷۱.۴۲ سانتی‌متر است. از طرفی مقایسه بارش‌ها نیز گواهی بر شرایط بغرنج این دریاچه است.

مثلا در سال آبی 1397-1396 میزان بارش‌ها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از سال آبی جاری کمتر بود اما طی این سال حدود ۴۶۱ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه رهاسازی شد. این مسئله نشان می‌دهد که حتی در سال‌های خشک نیز می‌توان حق محیط‌زیست از آب را پرداخت کرد. از سویی دیگر وضعیت سدها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه چندان وخیم نیست.

درحال‌ حاضر حجم آب سدها در استان آذربایجان غربی ۹۶۰میلیون مترمکعب است که نسبت به سال قبل تنها حدود ۱۰درصد کمتر شده است. دیگر میزان بارش‌ها در این حوضه آبریز نسبت به سال قبل حدود ۲۰درصد کاهش یافته اما هیچ‌کدام از این‌ موارد نمی‌تواند دلیلی بر عدم‌پرداخت حقابه دریاچه ارومیه شود. هم‌اکنون این نگرانی وجود دارد که درصورت عدم‌پرداخت حقابه و با شروع گرما و تبخیر آب، تراز و حجم آب دریاچه ارومیه بازهم کاهش پیدا کند.