به گزارش سلامت نیوز پلنگ قائمشهر در حالی در میان هیاهوی جمعیت اسیر و عاقبت کشته شد که می توانست با اندک تمهیدات و امکانات، به راحتی زنده گیری یا به سمت زیستگاهش هدایت شود؛ حمیدرضا رضایی فوق دکتری محیط زیست گرایش تنوع زیستی و ژنتیک حیات وحش و معاون پژوهشی "دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان" معتقد است دلیل اینکه حیات وحش به سمت شهرها و روستاها حرکت می کنند نتیجه برهم خوردن تعادل طبیعت در زیستگاه‌های آنها مخصوصا پلنگ است که در نتیجه حضور انسان و تغییر کاربری محیط طبیعی رخ داده است.
حمیدرضا رضایی درباره ماجرای پلنگ قائمشهر و علت آمدن حیات وحش به سمت سکونت گاه های انسانی می گوید:« کاهش طعمه حیات وحش یکی از عوامل اصلی آمدن آنها به حاشیه شهرها و روستاهاست. غذای اصلی پلنگ های هیرکانی بیشتر گراز است و از طعمه های دیگری مانند تشی، قوچ و میش، کل و بز، گوسفند و بز وحشی نیز تغذیه می کنند و در رژیم غذایی آنها از جانوران کوچک جثه ای مانند مارمولک ها گرفته تا جوندگان نیز دیده می شود. در سال های اخیر، طعمه های پلنگ، به دلایل مختلف به شدت کاهش پیدا کرده است. مهم ترین این دلایل نخست "تخریب زیستگاه" و تبدیل آنها به کاربری های دیگر مانند کشاورزی، ویلاسازی و شهرسازی و ... و دوم شکار بی رویه طعمه هاست.»
او با اشاره به اینکه پلنگ ها زیستگاه های بسیار گسترده ای دارند و نقش مهمی در کنترل گونه های وحشی در گذشته داشته و هنوز هم دارند می افزاید:« از آنجایی که پلنگ ها طعمه خواران بسیار محتاطی هستند، غذای اصلی آنها طعمه های تا حدود 45 کیلوگرم بیشتر نیست. آنها عموما به حیوانات بزرگ جثه حمله نمی کنند مگر اینکه در شرایط خیلی استثنایی و خاص که افسار جانور بسته باشد (مانند الاغ یا گاو). پلنگ، بیشتر از همه در فکر حفظ جان خودش است تا طعمه ای که می خواهد به دست بیاورد.»
دومین عامل کاهش طعمه، شکار بی رویه طعمه ها است. رضایی در اینباره می گوید:« کاهش طعمه، پلنگ را مجبور می کند گاهی به مسیرهایی بیاید که زندگی انسان هم در آن مکان است. البته من در کنار این نکته عرض کنم که پلنگ، خیلی وقت ها ممکن است وارد شهرها و روستاها شود؛ اما کسی او را مشاهده نکند. گاهی نیز اتفاقی دیده می شود. از آنجایی که طعمه ها در سال های اخیر کم شده اند پلنگ گاهی ناگزیر است برای تامین مواد غذایی مورد نیاز خودش به شهرها و روستاها بیاید. گاهی در مسافرت هایی که دارم رد پای پلنگ را در حاشیه بعضی از شهرهایی که جمعیت آن، این اندازه هم فراوان نیست آثار و ردپایش را می بینم؛ اما مردم خیلی وقت ها از حضورش آگاه نیستند.»
معاون پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان همچنین می گوید:« معمولاً کمتر اتفاق می افتد که پلنگ به جانوران اهلی حمله کند؛ مگر اینکه یک پلنگ پیر باشد و نتواند غذای خود را تامین کند؛ در غیر این صورت اصلا به انسان نزدیک نمی شود که بخواهد حمله کند و یا اینکه بخواهد خطری ایجاد کند.»
سگ و گربه طعمه مورد علاقه پلنگ ها
نکته دیگری که این فوق دکتری تنوع زیستی و ژنتیک حیات وحش به آن اشاره می کند این است که یکی از طعمه های بسیار مورد علاقه پلنگ، سگ و گربه است. او تاکید می کند که حضور سگ‌های ولگرد در شهرها می تواند یکی از عواملی باشد که پلنگ ها را به داخل شهرها می کشاند و این مسئله باعث می شود که ما این جانور را در شهرها ببینم.»
رضایی در پاسخ به این پرسش "سلامت نیوز" که با مشاهده پلنگ یا دیگر گونه های حیات وحش در شهر و روستا چه باید کرد، می گوید:« وقتی که پلنگ یا حیوان وحشی دیگری در محیط زندگی انسان دیده می شود، راحت‌ترین، ساده‌ترین و اصولی ترین کار این است که یا از تله های زنده گیری و یا از تفنگ های بیهوشی برای گرفتن او استفاده کنند.»
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان تاکید می کند:« مسلما گرفتن یک حیوان وحشی بر اساس این که چه گونه ای باشد و جثه اش چقدر باشد، پروتکل های مخصوص خودش را دارد و تیم های تخصصی برای زنده گیری آن لازم است.»
او می افزاید:« علاوه بر آن، وجود یک تفنگ بیهوشی به همراه فردی که متخصص در این زمینه است و نیز داروهای لازم برای گرفتن و بیهوش کردن جانور، بسیار مهم و حیاتی است. همچنین میزان دوز ماده‌ای که می‌خواهیم استفاده کنیم و نوع دارویی که استفاده می‌کنیم باید کاملاً تخصصی باشد و در حقیقت برای آن گونه، از آن استفاده کنیم.»
فوق دکتری تنوع زیستی و ژنتیک حیات وحش در ادامه تاکید می کند که « متاسفانه در ادارات محیط زیست استان‌ها در بسیاری از مواقع، چنین امکاناتی وجود ندارد. یا چنین تفنگ هایی وجود ندارد؛ یا ماده بیهوشی مورد نیاز آن تامین نمی شود. البته بخشی از این کمبودها به دلیل تحریم هاست. علاوه بر این ها تیم‌های تخصصی مثل دامپزشک ها و افراد متخصص زنده گیری معمولا در استان‌ها حضور ندارند. یک جانور وحشی آنهم یک گوشتخوار، مسلما وقتی که تحت فشار قرار می‌گیرد دچار استرس می شود. همین که دور و بر حیوان شلوغ می شود و ما دنبالش می کنیم، حتی اگر حیوان را سالم و زنده بگیریم در اثر استرسی که به او وارد می شود ممکن است کشته شود؛ البته پلنگ قائمشهر را که با تفنگ و سلاح جنگی کشته ایم.»
رضایی می افزاید:« در چنین مواقعی نیروی انتظامی باید تا جایی که ممکن است مردم را از صحنه دور کند؛ نه اینکه خودش هم وارد صحنه شود. متاسفانه در سال‌های اخیر مخصوصاً با این گسترش گوشی‌های همراه، هر واقعه ای که اتفاق می‌افتد از تصادفات جاده‌ای گرفته تا حضور یک گونه حیات وحش مثل پلنگ در شهر، مردم خود را هر چه سریع تر به این محدوده می رسانند تا با گرفتن تصویری از آن، خود را وارد مهلکه کنند که مدیریت کردن چنین حوادثی، از معضلات اجتماعی در کشور است.»
آگاهی بخشی راهکار مناسب
معاون پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان در ادامه با تاکید بر نقش آموزش و اطلاع رسانی می گوید:« نباید اجازه دهیم حضور یک گونه مثل پلنگ در محدوده شهری، هیجانات مردم را زیاد کند. راهکار این موضوع، آگاهی رسانی به مردم است که در چنین شرایطی، چه رفتاری از خود نشان دهند که بتوان موضوع را مدیریت کرد. در غیر این صورت مدیریت با شکست مواجه می شود و گاهی ممکن است مجبور شویم با استفاده از روش های تهاجمی به از بین بردن یک حیوان اقدام کنیم تا خطرها را کاهش دهیم.»
او از تجربه دیگر کشورها می گوید:« الان در بسیاری از نقاط دنیا وقتی می خواهند یک گونه وحشی را بگیرند همه مردم از محدوده دور می شوند که تنش‌ها و استرس ها به گونه وحشی منتقل نشود یا به حداقل برسد و بعد با آرامش آن جانور را بشود زنده گیری و یا بیهوش کرد تا هم به مردم و به هم به این گونه حیات وحش آسیب کمتری وارد شود.»
رضایی تاکید می کند:« در ماجرای پلنگ قائمشهر، کاملاً غیرحرفه‌ای عمل شد؛ هم از طرف سازمان های مسئول و هم از طرف سازمان های غیرمسئول که در محدوده حضور داشتند و هم از طرف مردم.»
فوق دکتری تنوع زیستی و ژنتیک حیات وحش با اشاره به اینکه ما باید امکانات را برای وقوع چنین حوادثی در ادارات کل و در شهرهای بزرگ حتماً داشته باشیم می گوید:« کارشناسان متخصص را هم در آتش نشانی ها و هم ادارات محیط زیست به عنوان متولی اصلی مساله حیات وحش آموزش دهیم و بتوانیم این پدیده را به راحتی کنترل کنیم و با شرایط فعلی که در کشور وجود دارد شاهد چنین وقایعی در آینده نباشیم. چه هنگامی که گونه‌ای از طبیعت وارد یک محیط شهری می شود و یا حیوانات دست آموزی که گاهی اوقات در شهرها نگهداری می شوند و یا حیواناتی که ممکن است از باغ وحش فرار کنند؛ در تمام این شرایط ما باید این آمادگی را داشته باشیم که آنرا مدیریت کنیم.»
نظر شما